КРЕСТЬЯНАЛӦН КӦЗЯЙСТВО

Нянь уджалӧм да скӧт видзӧм коми обласьтын

Медыджыд доход коми крестьянинлы вайӧ нянь уджалӧм да скӧт видзӧм. Колян во, статистика серти, коми крестьяна босьтісны сэсь доход 5 миллион да 780 сюрс шайт (55 прӧчент став доходсьыс).

Тайӧ доходыс абу ӧткодь быд во, кодарӧкӧ пыр вежсьӧ: вермас чинны, вермас и содны. Видзӧдам, кодарӧ мунӧ крестьянскӧй кӧзяйство — кыптӧ али омӧльтчӧ крестьяналӧн овмӧс.

Гражданскӧй война дырйи кӧзяйство уси.

Гражданскӧй война дырйи коми крестьяналӧн овмӧс ёна омӧльтчис, крестьянскӧй кӧзяйство ёна уси, босьтам кӧ Кулӧмдін уезд, сэн кӧдзана площадьыс 1920 во кежлӧ чинӧма 30 прӧчент войнаӧдз серти, сідзжӧ скӧт лыд чинӧма 28 прӧчент. Мукӧд уездъясын крестьяналӧн овмӧс омӧльтчис да чиніс жӧ; медъёна кӧдзана площадь чиніс Емдін уездын (51 прӧчент), скӧт лыд — Изьва уездын (34 прӧчент).

Крестьяналӧн овмӧс кыптӧ.

1922 восянь нин крестьяналӧн овмӧс заводитӧ кыптыны. Колян воын кӧдзана площадьыс воӧма войнаӧдз мында кымын нин (95,2 прӧчент). Скӧт видзӧм содӧ. Скӧт лыд 1917 во серти ёна соді — 1917 воын кӧ вӧлі 100 вӧв, ӧні 113 вӧв; мӧс лыд содӧма 17 прӧчент, ыжъяс — 40 прӧч., порсьяс — 500 прӧчент. Сідзкӧ скӧт видзӧм ордйис нин довоеннӧй нормасӧ.

Крестьянскӧй кӧзяйство вежсьӧ.

Кыдз кыптӧ коми крестьяналӧн овмӧс, код ногӧн сійӧ уджалӧ? Кутшӧм кӧдзаяс коми крестьянин ёнджыка заводитӧ вӧдитны?

1924 воын Коми обласьт пасьта вӧлі кӧдзӧма сю 10271 десятина вылын, 1925 воын 10269 десятина; ид кӧдзана площадь сійӧ воясӧ жӧ содӧма 635 десятина, зӧр кӧдзаяс содӧмаӧсь 346 десятина (прӧчентӧн кӧ, 36). Сэсся колян воын Коми обласьт пасьта ёна заводитісны кӧдзавны анькытш, важ серти кӧ лыддьыны, 73 десятинаӧн унджык (183 прӧчент), картупель, шабді, турнепс, турунъяс — 65 десятинаӧн унджык (98 прӧчент). Сідзкӧ коми крестьяна вӧдитны кутӧмаӧсь ёна картупель, анькытш, турунъяс, сідзкӧ коми крестьяналӧн кӧзяйство надзӧникӧн вежсьӧ, скӧт видзӧм вылӧ ёнджыка видзӧдны заводитӧны.

Урожай содӧма.

Крестьянскӧй кӧзяйство оз сӧмын кӧдзана площадь паськалӧмӧн кыпты; коми крестьяна революция бӧрын бурджыка заводитісны уджавны муяс. Босьтам кӧ 1917 во, Коми обласьт пасьта сэн вӧлі сӧмын 2738 плуг да 16875 кӧрт пиня, 1925 воын 10560 плуг нин да 25409 кӧрт пиня. Сэсся крестьяна ёнджыка муяс куйӧдалӧны ӧні. Сы вӧсна Коми обласьт пасьта колян во вӧлі зэв бур урожай. Видзӧдлам кӧ войнаӧдз олӧм (1904−1915 воясын), сю десятина сетліс 58 пуд, таво — 64 пуд, ид важӧн 70 пудйӧн десятина вылӧ вӧліс, ӧні 61^?/^ пуд, зӧр 70 пудйӧн важӧн, таво 70 пуд жӧ, картупель важӧн — 570 пудйӧн десятинаысь босьтлісны, таво 746 пуд. Сідзкӧ войнаӧдз серти коми крестьянинлӧн урожай содіс.

Крестьяналӧн овмӧс.

Сэсся видзӧдлам, кыдзи коми крестьяна олӧны, уна-ӧ сылӧн му, скӧт, уджалысь да сьӧм.

Торъя крестьянскӧй кӧзяйствоын со кутшӧм олӧм: быд вына крестьяна кӧзяйствоын лыддьыссьӧ 3−5 уджалысьӧн 4−6 сёйысь вылӧ; вермана крестьяналӧн — 2−4 уджалысь 3−5 сёйысь вылӧ, гӧлиникъяслӧн — 2−3 уджалысь 2−4 сёйысь вылӧ. Муяс: вына крестьяна кӧзяйствоын 1,8−2,4 десятина му; вермана крестьяна кӧзяйствоын 1,1−1,4 десятина, гӧлиникъяс кӧзяйствоын 0,7−1 десятина. Видзьяс: вына крестьяналӧн быд кӧзяйствоын 8,7−10,3 десятина, вермана крестьяналӧн 6,5−7,5 десятина, гӧлиникъяслӧн 1−1,3 десятина видз. Скӧт: вына крестьяналӧн быд кӧзяйствоын 2,2−5,6 юр скӧт, вермана крестьяналӧн 1,5−4,1 юр, гӧлиникъяслӧн 0,8−4 юр.

Сьӧм: лыддям кӧ, мый сулалӧ крестьянинлӧн керка, скӧт да мукӧдторъяс да юкам ставсӧ му десятина лыд вылас, со мый аддзам: вына крестьяна кӧзяйствоын быд десятина му вылӧ воӧ 36−151 шайтӧн, вермана крестьяналӧн 43−130 шайт, гӧлиникъяслӧн 37−99 шайт. Гӧль крестьяналӧн муыс этша, а видз-му уджалан кӧлуйсӧ лоӧ лӧсьӧдны быдпӧлӧсӧс жӧ. Сы вӧсна сылӧн рӧскодыс быд десятина вылӧ унджык кайӧ.

Со кутшӧм олӧм коми крестьянинлӧн.

Н. К.