КЫДЗИ МЕ БУРМӦДІ АССЬЫМ КӦЗЯЙСТВО
Велӧдчылі ме омӧля, сӧмын нёль во ветлі ичӧт школаӧ. Водзӧсӧ эз лэдзны, уджалысьыс эз вӧв да. Гӧтрасьӧм бӧрын ветлывлі тӧвъяснас нажӧтка корсьны (миян Сыктыв вожын, Визин гӧгӧр тӧвъяснас зэв унаӧн ветлывлӧны рочӧ вурсьыны, тюни вӧчавны да мукӧд ногӧн нажӧвитчыны), сӧмын сэтшӧм уджыд меным зэв оз вӧлі во сьӧлӧм вылӧ. Ме куті мӧвпавны кыдзкӧ му-видз помысь унджык пӧльза босьтны. Бать-мам сэки эз нин вӧвны. Ми бабакӧд кутім быд во весавны ¼ десятинаӧн кымын видз да сы мындаӧн кымын жӧ эжа косявны му улӧ. Войдӧрсӧ сэтшӧм муяс вылад быдпӧлӧс кӧдза вӧлі омӧля быдмӧ. Сэсся куті ме му-видз вӧдитӧм-бурмӧдӧм йылысь и нигаяс корсьны, агрономъяслысь юасьны, кыдзи-мый вӧчны.
1910 воын ме медвойдӧр кӧдзи бобӧнянь да тимофеевка. Первой вояссӧ кӧдзалі кытчӧсюрӧ, а 1917 восянь куті нин агрономъяс велӧдӧм серти муяс вӧдитны — куті уджавны сизим переменаӧн. Сэки ме вӧлі вӧдита со кыдзи: 1) коськӧм, 2) сю, 3) корне-клубнеплодъяс (картупель, турнепс да сэтшӧмторъяс), 4) ид либӧ зӧр бобӧнянькӧд, 5) первой вося бобӧнянь турун, 6) мӧд вося турун, 7) шабді да ид либӧ зӧр.
1920 воын вӧлі Сыктывдінкарын сельскокӧзяйственнӧй курсъяс вылын; 1923 воын ветлі Мӧскуаӧ сельскокӧзяйственнӧй выставка вылӧ. Сэтысьясысь ме бара уна буртор, колантор тӧдмалі. Сы бӧрын куті нин муястӧ уджавны дас переменаӧн: 1) коськӧм, 2) сю, 3) корне-клубнеплод, 4) зӧр бобӧнянькӧд, 5) турун, 6) турун, 7) шабді да шобді, 8) коськӧм, 9) сю, 10) ид да анькытш. Мукӧддырйиыс первой коськӧм вылас кӧдзлывла и зӧр вика турун сорӧн.
Кор ме куті кӧдзны турунсӧ, унаӧн вӧлі сералӧны, а ӧні казялісны да асьныс нин заводитӧны кӧдзавны турунсӧ. Найӧ вӧлі шуӧны, няньыд пӧ оз ло сёйныд, турунтӧ пӧ кутан кӧдзны да. Менам турун кӧдзигӧн няньыс ньӧти эз чин, а 200 пуд турун да 400 пуд корне-клубнеплод быттьӧкӧ кыськӧ уси. Кор вӧлі уджала муяссӧ куим переменаӧн, локтӧ вӧлі няньыс 40−50 пуд десятина вылӧ, а ӧні воӧ 100−120 пудйӧдз. Кужӧмӧн му уджалӧмӧн позьӧ этша му вылысь босьтны ыджыд урожай. Бура картупель вӧдитӧмӧн ме ӧти воӧ босьті пуд картупельысь 40 пуд.
Скӧт карта ме выль ногӧн жӧ лӧсьӧді. Карта выв шоныд, тӧвнас вит градус кымын шоныдыс; писькӧдӧма куим ӧшинь, эм вытяжнӧй труба сынӧдсӧ (воздухсӧ) весавны, сэсся ляснитӧ бара жӧ вӧчӧма нигаясын велӧдӧм серти. Тайӧ ставсӧ вӧчны абу сьӧкыд, а бурыс крестьяниныдлы воӧ вывті уна.
Кад нин коми крестьяналы шыбитны куим переменаӧн му вӧдитӧм, лёк коми пу гӧръяс, пу пиняяс. Колӧ заводитны уджавны выль ногӧн, агрономъяс да нигаяс индалӧм-велӧдӧм серти, колӧ лӧсьӧдавны выль пӧлӧс видз-му уджалан кӧлуй. Сӧмын сэк ми вермам бурмӧдны ассьыным кӧзяйство, кокньӧдны ассьыным олӧмсӧ.
Сыктыв у. Кольёль сикт Канов И. А.
