БОБӦНЯНЬ ЙЫЛЫСЬ
Этша да омӧль кӧрымӧн он вермы видзны уна бур скӧт; омӧль этша скӧтысь этша да омӧль лоӧ и куйӧдыс. Куйӧдавтӧм му вылӧ нянь оз сувт. Куйӧд тырмытӧм вӧсна крестьянинлы мукӧддырйиыс лоӧ мусӧ эновтны уджалӧмсьыс, оз кут сійӧ нинӧм няньсӧ вайны да. Сэтшӧм куйӧдтӧм, нянь вайтӧм муяс вылас бобӧнянь кӧдзӧмӧн позяс босьтны уна пӧльза.
Бобӧнянь бурмӧдӧ муяс.
Дерт, бобӧняньыд лёк, шогмытӧм муястӧ оз жӧ радейт. Медуна бурсӧ бобӧняньыд ваяс сӧмын сэк, кор кутам сійӧс вӧдитны муяс вылын нянь моз жӧ, кор бобӧнянь кӧдзӧмыс пырас переменаӧ. Бобӧняньтӧ вӧдитігӧн лоӧ шыбитны куим переменаӧн му вӧдитӧмтӧ да заводитны уджавны уна переменаӧн (нёльӧн либӧ витӧн). Мукӧдыс чайтӧны, бобӧнянь кӧдзигӧн пӧ няньыс лоӧ этшаджык, этшаджык пӧ лоӧ кӧдзны да. Сідз шуны оз позь. Сэки муыд коськӧм улад этшаджык, сэсся бобӧнянь бӧрад нянь воӧ ёна бур. Муыдлы бобӧнянь сетӧ зэв ыджыд вын: вужъясыс бобӧняньыслӧн зэв пыдӧ муас пырӧны, мукӧддырйиыс нёль аршынӧдз; сійӧ босьтӧ вужъяснас аслыс сёянсӧ зэв пыдысь; сы пыднасьыс няньыд ньӧтчыд оз вермы босьтны сёянсӧ. Бобӧнянь пыдісьыс сёянсӧ судзӧдӧ сы мында, мый весиг кольӧ мукӧд пӧлӧс быдтасъяслы, кодъясӧс кӧдзан бобӧнянь бӧрас. Сэсся вужъясас бобӧняньыслӧн эмӧсь мольяс. Ыдждӧдан стеклӧ пыр кӧ видзӧдлан, мольясас эмӧсь гагъяс. Велӧдчӧм йӧз тӧдмалісны, мый сійӧ гагъясыс босьтӧны сынӧдысь азот (сэтшӧм нима газ). Азотыс зэв колантор быд быдтаслы. Мукӧд быдтасъяс азотсӧ босьтӧны куйӧдысь. Азотсӧ, десятина вылӧ кӧ бобӧняньсӧ кӧдзӧма, найӧ (бобӧняньыслӧн гагъясыс) судзӧдӧны 10−12 пудйӧдз, сы мында азотсӧ сетӧ сӧмын 2400 пуд куйӧд; сэсся ещӧ на бобӧнянь сетӧ мулы перегной,^Бобӧняньлӧн вужъясыс да подйыс; найӧ сісьмасны да муыслы сетӧны бара ён вын./^ десятина вылӧ 500−600 пуд. Сы мында перегнойыс вермас лоны бара жӧ сӧмын 2400 пуд куйӧдысь. Перегнойнас зэрӧм бӧрын муясыс оз коркаавны, сэсся оз сэтшӧма косьмыны. Бобӧнянь бӧрын муяс вылын ёна бура локтӧ нянь, дай шабді кык вося бобӧнянь бӧрын бура воӧ.
Кутшӧм кӧйдыс бурджык кӧдзны.
Бобӧнянь эм уна пӧлӧс. Миян Коми обласьтын медбур кӧдзны Перымскӧй бобӧнянь. Сійӧ оз пов кӧдзыдысь дай уна вайӧ турун. Мукӧд пӧлӧс бобӧняньяс татчӧ озджык артмыны. Бур бобӧнянь кӧйдыс виж нисьӧ алӧй рӧма; омӧль чужтӧм кӧйдыс коричневӧй рӧма. Чужанлунсӧ бобӧняньлысь зэв кокньыд тӧдны. Колӧ босьтны чукӧрысь бӧрйытӧг кӧйдыссӧ да шыблавны пӧсь плита вылӧ; чужан кӧйдысыс трачмунӧ, потӧ да чеччыштас; чужтӧм кӧйдыс сотчас места вылас, некутшӧма оз трачмун. Сё кӧйдыс пиыс кӧ кӧкъямысдас сюрӧ чужан кӧйдыс, сійӧ лыддьыссьӧ нин бур кӧйдысӧн. Кымын дыр олӧ бобӧнянь кӧйдыс, сымын чужтӧмджык сійӧ лоӧ — кык-куим во мысти нин омӧльджыка чужӧ первойя во дорысь.
Кыдз бурджык кӧдзны.
Бобӧнянь колӧ кӧдзны сю пытшкӧ, зӧр пытшкӧ либӧ ид пытшкӧ. Небыдджык лыааджык му вылӧ позьӧ кӧдзны сю вылӧ; сёйӧдджык чорыд му вылӧ — зӧр либӧ ид пытшкӧ. Сю пытшкӧ кӧ бобӧняньсӧ кӧдзны, колӧ тулысын водз, асылын кын вылӧ; кын му вылӧ кӧдзӧм бӧрын оз ков пинёвтны, луннас сылас да кыскас кӧйдыссӧ му пытшкас. Кӧдзаыс кӧ сёрмасджык, сэк колӧ пинёвтны бобӧняньтӧ кӧдзӧм бӧрын кык либӧ ӧти пӧв. Зӧр пытшкӧ колӧ кӧдзны бобӧняньтӧ зӧрсӧ кӧдзӧм бӧрын да пинёвтыштны пиня тыш вылас. Бобӧнянь мукӧд няньяс пытшкӧ лоӧ кӧдзны со мый вӧсна: первой восӧ бобӧнянь туруныд ньӧти оз лок, лоӧ виччысьны мӧд воӧдз.
Ас кежас кӧ кӧдзны бобӧняньтӧ, муыд ӧти восӧ куйлас прӧста, нинӧм оз вай, сэсся жарыс бобӧняньтӧ чужӧм бӧрас вермас сотны дай ёна кутас ӧбӧдитны сійӧс ёг.
Бобӧнянь турун колӧ чукӧртны водз.
Бобӧнянь чукӧртӧмӧн оз ков сёрмӧдчыны. Бурджык бобӧнянь ытшкыны дзордзавны (чветитны) заводитігас. Сэк туруныс лоӧ чӧскыдджык дай пӧтӧсджык. Сэсся водзджык кӧ пуктан, арнас бобӧняньтӧ позяс мӧдысь ытшкыны. Ытшкыны оз ков зэв уліті, мед под улас кольӧ ӧти вершӧк либӧ ещӧ на джуджыдджыка.
Бобӧнянь турун медпӧтӧсыс, медъёна скӧтлы коланторйыс коръясас; заас пӧтӧслуныс джын мындаыс абу: быд сё пунт за вылӧ белокыс (скӧтлы медъёнасӧ коланторйыс) дас ӧти пунт, а сё пунт корйын комын пунт. Сідзкӧ коръяссӧ таскайтчӧмысь колӧ ёна видзны. Ытшкӧм бӧрын бергӧдлыны колӧ шоча да надзӧникӧн. Косьтыны бобӧнянь колӧ дыр, куим-нёль лун. Зэраджык воын позьӧ потшъясысь вӧчны тасъяс, керка вевт моз ӧтарӧ-мӧдарӧ лэччӧмӧн да пуктавны сэтчӧ турунсӧ кыкнанладорсяньыс; сідзнад тӧлыс ӧдйӧ зэв вермас косьтыны турунсӧ.
Бобӧнянь турун колӧ пуктыны вевт улӧ: вевттӧг сылӧн ёна вошӧ пӧтлуныс.
Бобӧнянь колӧ кӧдзны сэтшӧминӧ, мед абу зэв ва ни абу зэв кос муыс. Сёйӧдджык му вылын бобӧнянь лӧсьыдджыка быдмӧ, лыа му вылын дорысь. Десятина вылӧ кӧдзсьӧ ӧти пуд гӧгӧр.
Медбур, дерт, кӧдзны машинаӧн. Машинаӧн кӧдзӧмӧн этшаджык мунӧ кӧйдысыс дай унджык туруныс воас.
Бобӧнянь вайӧ турунсӧ кык во — мӧд воас дай коймӧд воас. Окота кӧ турун босьтны ӧти му вылысь куим-нёль во помся, сэки колӧ кӧдзны бобӧняньсӧ тимофеевка сорӧн. Сэк коймӧд да нёльӧд воясас быдмас тимофеевка турун.
Бобӧнянь кӧйдыс.
Кӧйдыс вылӧ бобӧнянь колӧ кӧдзны косджык керӧс му вылӧ, кытчӧ инмӧ ёна шонді. Сэк оз ков ёна мутӧ куйӧдавны: куйӧд му вылӧ быдмас уна турун, сӧмын кӧйдысыс оз ло. Унджыкысьсӧ кӧйдыс босьтӧны коймӧд воас. Кӧйдыс колӧ босьтны, кор юрыс бобӧняньыслӧн сьӧдӧдас да кӧйдысыс лоӧ виж нисьӧ алӧй рӧма. Воӧмсӧ позьӧ видлыны киӧн. Кӧйдыс босьтігӧн бобӧнянь турун колӧ вундыны кольтаясӧ гумла вылӧ, мича поводдяын позьӧ косьтыны сувтӧдлӧмӧн. Зэра поводдя дырйи лоӧ косьтыны рынышын. Ёна косьтыны оз ков; ёна косьтӧмӧн кӧйдысыс оз кут чужны. Вартігӧн бобӧняньлӧн кӧйдысыс оз торъяв, сэки сӧмын юрыс торъялӧ засьыс. Вартӧм бӧрын ковмас ещӧ тоинӧн тойны юрсӧ; машинатӧг некыдзи сэсся оз позь кӧйдыс торйӧдны, тойӧмӧн кындзи. Тойӧм бӧрын лоӧ ёна на пожнавны да тӧлӧдны; колян ёгсӧ медбур нуны му вылӧ, мед бокӧ оз ло кӧйдысыс. Десятина вылӧ кӧ бобӧнянь кӧдзӧма, кӧйдысыс вермас локны сизим пудсянь кызь вит пудйӧдз (му серти да кӧйдыс серти); унджыкысьсӧ овлывлӧ дас пудсянь да дас кык пудйӧдз. Вайӧм кӧйдыс омӧльджыка чужӧ. Медбур бобӧнянь вӧдитігӧн перйыны ас кӧйдыс. Сэк сӧмын бурджык да унджык турун кутас воны. Сэсся ас кӧйдыс вылӧ оз ков дон мынтыны, а бобӧнянь кӧйдыс поводнӧй дона.
Колӧ коми йӧзлы ёнджыка кӧдзны бобӧнянь, велӧдчыны босьтны сэтысь уна бур. Бобӧнянь кӧдзӧмӧн ми вермам бурмӧдны муяс дай унджык скӧт вермыны кутам видзны.
Агроном Жакова.
