СТАВ МУ ВЫЛЫН ДА СӦВЕТ СОЮЗЫН
Ёртъяс, шуӧ Булышев, ми чукӧртчим сэтшӧм лунъясӧ, кор быд пельӧсын миян овмӧс кыптӧ, кор ми воим довоеннӧй нормаӧдз, съездлы ковмас та вылӧ ёна чорыда видзӧдлыны да шуны, кыдз олӧм водзӧ кежлӧ лӧсьӧдны. Ковмас миянлы видзӧдлыны, кыдз Сӧвет республикаясас олӧмыс мунӧ. Медвойдӧр колӧ шуны: миян гӧгӧр ставыс капиталист государствояс, но миян кужӧмӧн политика нуӧдӧм вӧсна накӧд ӧні олім бура. Водзӧ кежлӧ колӧ лӧсьӧдчыны да вӧчны сідз, мед эськӧ найӧс шыбитны да вештыны туй вылысь.
Капиталистъяс пыдди пуктӧны миянӧс. Озыръяс миянӧс ӧні оз вӧрӧдны, ми вермам асланымлысь олӧмсӧ лӧсьӧдны. Мыйла сідз лои? Сӧвет республика кипод улын олӧ 130 миллион морт, босьтӧма ас улас муыслысь квайтӧд юкӧнсӧ. Оз вермыны капиталистъяс миянтӧг овны, оз вермыны найӧ сёрнитӧг миянкӧд овны. Капиталистъяслы эськӧ удайтчис неуна ланьтӧдны, кусӧдны асланыс государствоясын революциясӧ, но сэсь шогсьыны ёна оз ков, абу нин крепыд капиталистъяслӧн олӧм, оз нин капиталистъяслы во важ кад. Видзӧдлыны кӧ, быдлаын рабочӧйяс ӧтувтчӧны, быдлаын найӧ вермасьӧны капиталистъяскӧд, ёна босьтчисны капиталистъяскӧд вермасьны налӧн колонияясыс: Сирия, Марокко, Египет, Индия, Китай. Быдлаын уджалысь йӧз паныд капиталистъяслы сувтӧны. Сідзкӧ капиталистъяс оз нин зэв крепыда сулавны кок йылас. Капиталистъяс вылӧ некодлы абу завидь.
Уджалысь йӧзлӧн надеяыс Сӧвет республика вылӧ. Миянлы колӧ ёна ассьыным республикаӧс ёнмӧдны, мед став мувывса уджалысь йӧзлы вермам сетны отсӧг да мед найӧ вермасны миянкӧд ӧтпыр жӧ ӧтлаасьны.
Сэсся Булышев ёрт висьталіс, кыдзи Сӧвет республикаын овмӧс кыптӧ. Крестьяналӧн пӧ овмӧс колян во воӧма нин 71% войнаӧдз серти, сідз жӧ пабрик-заводъяслӧн овмӧс кыптӧ — воӧма 71 прӧчентӧдз жӧ. Локтан воын (1926−27) сельскӧй кӧзяйство кӧсйӧны лэптыны 87−88 прӧчентӧдз, пабрик-заводса овмӧс — 95 прӧчентӧдз. Мӧд ногӧн кӧ шуны, важӧн сельскӧй кӧзяйство вайӧ вӧлі доход 12 миллиард шайт, колян во вайис 9 миллиард, локтан воын ваяс 10 миллиард шайт; промышленносьт локтан во ваяс 6½ миллиардӧдз.
Ыджыд удж мунӧ Сӧвет республика пасьта, 1921 воын вӧлі лӧсьӧдӧма план электрификация лӧсьӧдӧм йылысь. План серти, дас воӧн колӧ вӧлі лӧсьӧдӧма станцияяс 1,500 миллион киловатт^* Киловатт — электричество вын лыддян тшӧт./^ сила вылӧ. Кольӧм нёль вонас тайӧ уджыс надзӧн муніс; локтан воясас ковмас вӧтӧдны кольӧмсӧ — таво кӧсйӧны лӧсьӧдны республика пасьта 326 сюрс киловатт вылӧ электростанцияяс.
Сэсся бюджет йылысь. Бюджет миян пыр содӧ; таво бюджет лӧсьӧдӧма 4 миллиард шайт вылӧ, колян во бюджетыс сӧмын на вӧлі кык миллиард да джын.
Сідзжӧ миян содӧ рабочӧй лыд. Таво пабрик-заводъяс вылын миян кутасны уджавны 6 миллион да 300 сюрс рабочӧйӧдз; ӧтпыр жӧ содӧ налӧн юр садьыс, вежӧрыс.
Мукӧд государствояскӧд тӧргуйтӧм ладмӧ. 1921 воын ми ог вермӧ вӧлі думыштны тӧргуйтӧм йылысь, а таво мукӧд государствояскӧд тӧргуйтӧм лоӧ нин 2 миллиард шайтӧдз.
Сэсся Булышев ёрт индіс, кутшӧм политика Сӧвет власьтлӧн да коммунист партиялӧн республика овмӧс лӧсьӧдӧм вылӧ: колӧ пӧ лӧсьӧдны сідзи, мед Сӧвет республикаясын вӧлі асланым быдпӧлӧс эмбур, мед машинаяс эз ковмы вайны мукӧд государствоысь, мед, война кӧ лыбӧ, миян асланым вӧлі ставыс. Со кутшӧм политика Сӧвет власьтлӧн республика овмӧс лӧсьӧдӧм йылысь. Булышев ёрт висьталіс неуна коммунист партиялысь да Сӧвет власьтлысь политикасӧ крестьяна йылысь. Сӧвет власьт тӧждысьӧ крестьяна вӧсна, сійӧ кӧсйӧ йитны, ӧтувтны гӧль крестьянаӧс шӧркоддьӧма олысь крестьянакӧд.
Уна эм миян ӧшыбкаяс; съезд вылын колӧ ӧшыбкаяссӧ индыны, чорыдджыка босьтны лӧсьӧдны уджсӧ да кыксё сюрс коми йӧзӧс матыстны социализмӧ. (
[...]
