КЫДЗИ ОЛӦНЫ КРЕСТЬЯНА ЗАГРАНИЧАЫН
Китайын.
Китайын ставыс олӧ 430 миллион морт; на пиысь 350 миллионыс крестьяна. Сьӧкыд овны китайса крестьяналы: му налӧн этша, налогъяс ыджыдӧсь, помещикъяс, губернаторъяс босьтӧны ыджыд аренда муяс вӧдитӧмысь, мукӧдлаын арендасӧ крестьяналы тшӧктӧны мынтыны уна во водзӧ кежлӧ. Оз нин крестьяна сэсся вермыны овны сідз, уналаын нин сувтӧны найӧ озыръяслы паныд. Лунвыв Китайса крестьяна (Кантон гӧгӧр) оз нин кыдзисюрӧ (ӧткӧн-ӧткӧн) озыръяскӧд вермасьны, налӧн эм нин 30 организация — ӧтувтчӧм, эм налӧн асланыс программа. Программа сертиыс, крестьяна мездысьӧны важ уджйӧзъясысь муяс вӧдитӧмысь, тшӧктӧны чинтыны налогъяс да аренда, корӧны восьтыны школаяс челядьӧс велӧдӧм вылӧ да и гырысьясӧс тшӧтш (рытъя школаяс).
Швецияын.
Неважӧн Швернальд сиктын Швецияын вӧлі медводдза крестьяналӧн съезд. Съезд вылын крестьяна шуисны ӧтувтчыны рабочӧйяскӧд озыръяслы паныд сувтӧм вылӧ, сэсся ӧнія швецияса крестьянскӧй союзӧ пӧ пырӧмаӧсь кулакъяс да, сы вӧсна съезд шуис лӧсьӧдны гӧль крестьяна костын торъя союз.
Германияын.
Германияын крестьяна рабочӧйяс дорджык нин ӧні сулалӧны. Асланыс правленньӧясӧ бӧрйысигӧн крестьяна ӧні оз нин кулакъяс дор сулавны, налӧн асланыс нин кандидатъяс овлывлӧны.
Озыръяс повзьӧмаӧсь да лӧсьӧдалӧны кулакъяс чукӧрысь союзъяс, оз кӧсйыны лэдзны крестьяналы рабочӧйяскӧд йитчыны, но германияса коммунист партия рабочӧй да крестьяна кост йитчӧм кыдз вермӧ ёнмӧдӧ. Ӧні коммунист партиялӧн уна заводса ячейкаяс уджалӧны деревняясын.
Крестьяналы Германияын овны сьӧкыд, овмӧс налӧн омӧльтчӧ. Нянь да картупель эськӧ зэв бур артмис, сӧмын ньӧбысьыс абу, карса олысьяс гӧльмӧмаӧсь да оз вермыны сетны крестьяналы прамӧй дон. Сы вӧсна крестьяна оз вермы мынтыны уджйӧзъяс банкъяслы. Крестьяналӧн уджйӧзыс кайӧма нин 3 миллион шайтӧдз.
Эстонияын.
Эстонияса крестьяналӧн овмӧс кыптӧ. Сэн став крестьяна пырӧмаӧсь кооперативъясӧ (йӧв вӧчан артельясӧ, машина судзӧдан тӧвариществоясӧ). Кооперативъяс пыр крестьяна вермисны ассьыныс кӧзяйствояссӧ лэптыны. Эстонияын ӧні эм 289 йӧв вӧчан кооператив, 789 видз-му машина судзӧдан кооператив да мукӧд сикас кооперативъяс.
Кооперативъяс ёнмӧдісны крестьяналысь овмӧс. Колян во Эстония нуӧма заграничаӧ кык мында, важ серти кӧ лыддьыны, крестьянскӧй тӧвар (вый, рысь, кольк).
Финляндияын.
Финляндияын крестьяна лӧсьыда олӧны. Колян во крестьяналӧн доход содӧма куим мында важ серти. Крестьяна быдлаын му вӧдитӧны уна переменаӧн, сэсся быдӧн уджалӧны машинаясӧн. Финляндияын крестьяналӧн муыс эськӧ этша, но доходыс воӧ ыджыд. Финляндияын ёна уджалӧны быдсяма пӧлӧс кооперативъяс да быдлаын эмӧсь школаяс гырысьясӧс велӧдны.
Болгарияын.
Неважӧн Болгарияын вежисны министръяс пытшкын председательсӧ Цанковӧс. Цанков ёна топӧдліс крестьянаӧс, сы дырйи налогъяс содӧмаӧсь куим мында, крестьяна рӧзӧритчӧмаӧсь. Некутшӧм организация оз вермы крестьяналы отсавны. Вӧлі кооперативъяс восьталӧма, да озыръяс ставсӧ тупкалӧмаӧсь. Сьӧкыд овны Болгарияын крестьяналы.
Румынияын.
Некӧн помещикъяс да губернаторъяс сідз оз ыждавны крестьяна вылын, кыдз Румынияын. Сэн крестьяна уналаын на уджалӧны помещикъяс вылӧ, уналаын губернаторъяс уджӧдӧны крестьянаӧс асланыс усадьбаясын. Кооперативъяс эськӧ Румынияын эм, сӧмын сэтчӧ пырӧмаӧсь кулакъяс да помещикъяс; дерт жӧ, сэсь отсӧг крестьяналы оз ло.
Н. К.
