МУНІС АСЛАС ЕНЭЖШӦРСА ОРДЫМӦД
Кулӧмдін районса «Ленин туйӧд» (ӧні «Парма гор») газет уна во нин йӧзӧдӧ Эжва йывса енбиа войтырлысь кывбуръяс, серпасъяс да висьтъяс, тшӧтш и чукӧртлывлӧ кадысь кадӧ том гижысьясӧс, медым найӧс велӧдыштны. Кор Эжва йылын редактораліс Николай Трофимович Пунегов, статьяяс кындзи гижис висьтъяс, сэки сійӧ сяммысь йӧзкӧд уджсӧ кутіс ас син улас. Сы мунӧм бӧрын, нелямын кымын во, ме нин кыска тайӧ нопсӧ. Коркӧ чукӧртлім томъясӧс и верстьӧӧс ӧтув, а во дас вит гӧгӧр корлывлам сӧмын томъясӧс.
Кыдзи кутӧ вежӧрӧй, 1976 воын чукӧртлім верстьӧӧс и томъясӧс. Корӧм-локтысьяс пӧвстын вӧлі арлыднас и тушанас медся ичӧт Александр Лужиков. Висьтасис: велӧдчӧ Пожӧгса шӧр школаын, витӧд классын. Радейтӧ поэзия, видлӧ гижны и ачыс. Отсалӧ коми кыв да литература велӧдысь Лия Васильевна Лудыкова, коді лӧсьӧдалӧ висьтъяс да повесьтъяс. И сылӧн верӧсыс, Михаил Ильич Лудыков — тшӧтш жӧ велӧдысь да гижысь. Йӧзӧдчӧны кыкнанныс оз сӧмын районса газетын, но и «Войвыв кодзув» журналын.
Сэки ме корлывлі сэтшӧм зонка-нывкаӧс: мед кӧть и велӧдчисны 7 классын, а эз повны юрсиктӧ петӧмысь, гашкӧ и, вӧліны нин сэні, тӧдісны, кыдзи локны редакцияӧ. А Александр Лужиков, кодӧс ме эг аддзыв на синмӧн, велӧдчис 5 классын. Кори сы вӧсна, мый семинар кежлӧ ыстӧм кывбуръясыс дасӧд классын велӧдчысь том гижысьяс серти вӧліны бурджыкӧсь, образъясыс выльӧсь, кывйыс сӧстӧм. Тадзи жӧ кывкӧрталісны и сыктывкарса нималана гижысьяс, кодъяс быд во нуӧдісны чукӧртчылӧмсӧ. Юрӧй оз кут, кодъяс нин сэки вӧліны (ӧтиыс велӧдліс кывбур тэчысьясӧс, мӧдыс — висьт гижысьясӧс). Казьтышта сӧмын, мый ас кадӧ Кулӧмдінӧ волісны Серафим Попов, Нина Куратова, Юрий Васютов, Иван Торопов, Владимир Попов, Геннадий Юшков, Пётр Шахов, Егор Рочев, Владимир Тимин, Александр Некрасов, Александр Ульянов, Анжелика Елфимова, мукӧдъяс.
Сэсся Александр Лужиков районса газеткӧд пыр кутіс топыд йитӧд, кадысь кадӧ ысталіс ассьыс кывбуръяссӧ, эз сэтшӧм тшӧкыда, кыдзи мукӧдыс, но йӧзӧдны шогманаясӧс, найӧс меным ковмыліс сӧмын ичӧтика лӧсьӧдыштавны. Тӧдчис: том морт пыдісянь гӧгӧрвоӧ-вежӧртӧ, мый сэтшӧм поэзияыс. Кызвыныслӧн кӧ темаясӧн вӧліны вогӧгӧрся кад, гортса пемӧсъяс, звер-пӧтка, дзоридзьяс да енэж, тшак да вотӧс, то Сашалӧн быд кывбурын «сарнас» вӧлі мӧвп. Некор ог вунӧд медводдза йӧзӧдӧм кывбурыслысь образсӧ: кыдз кор вылас пӧ абу зэр войт, а синва моль, кодлыкӧ ёна шог вӧлӧма. Тайӧ шогсӧ сэсся Эжва йывса поэт помасьтӧдзыс и нуис сьӧлӧмас да творчествоас. Ӧти «Шог» нима кывбур эм. Со сэтысь юкӧн:
Мыйӧн чужанінӧ вои,
Шогӧй нёль пӧв сьӧкыд лои.
Шогӧй кок вуж сӧнӧс йирӧ,
Шогӧй сьӧлӧмын да вирын.
Шогӧй чужан видзьяс шӧрын,
Шогӧй — пармаыс да вӧрыс.
Шогӧй — Эжваыс да юыс,
Шогӧй — шондіыс да муыс.
Чужанін да ставнас Коми му вӧсна поэтлы шог вӧлі... Шог сы вӧсна, мый бура аддзис, кутшӧм сьӧкыда овсьӧ коми йӧзлы, торйӧн нин сиктъясын. Ӧти кадӧ каръясын комияс ас кывъя вомӧн овны эз лысьтны, ме ог нин сёрнит сы йылысь, мый ас чужанінын миянӧс весиг дзескӧдісны. Та вӧсна ӧд и коми йӧз пӧвстысь медся вежӧраяс да повтӧмъяс вермисны чукӧртны ас гӧгӧраныс на дор сулалысьясӧс да кыпалісны Сыктывкарын чукӧртчылӧм вылӧ, мед шуны власьтлы: комияс некор эз вӧвны рабъясӧн да на туйӧ миянӧс кызьӧд нэм помын видзны оз ков. Эз кӧ ло тайӧ кыпалӧмыс, коми войтырлӧн съездыс, гашкӧ, ӧтгудырыс дзикӧдз таляліс миянӧс да. Ас кок улас. Асьнымӧс сяммим мыйтакӧ дорйыштны, и дорйысьяс лыдын вӧліны Лужиковлӧн кывбуръясыс, сійӧ ачыс. Став йӧз дорӧ шыӧдчӧмӧн юавліс:
Кодлы чужан мулысь шогсӧ кӧшысь юны?
Кодлы сылысь крестсӧ олӧм помӧдз нуны?
Коді миян пӧвстысь сэтшӧм кывъяс шуас,
Медым ловзяс рӧспинайтӧм Коми муыс?
Ачыс и юис, ачыс и нуис, ачыс и шуис. Пытшкӧсса вын да олӧмын тӧдчанлун сертиыс сылысь Йиркап йылысь «Коми поэмасӧ», Иван Куратовлы, Питирим Сорокинлы, Виктор Савинлы, Тима Веньлы сиӧм кывбуръяссӧ позьӧ орччӧдны коми войтыр вӧсна жӧ ыджыд тӧжда Геннадий Юшковлӧн гижӧдъяскӧд. Геннадий Анатольевич вылӧ донъявліс Александр Михайловичлысь кывбуръяссӧ, тӧдчӧдліс налысь аслыспӧлӧслунсӧ, джуджыд мӧвпсӧ, сьӧлӧм пыр лэдзӧмсӧ. А сійӧ, кыдз ме тӧда, гежӧда кодӧс ошкывліс, гашкӧ, сӧмын Иван Алексеевич Куратовӧс. Мед лоис гӧгӧрвоана, мыйла ме вайӧді Г. А. Юшковлысь нимсӧ, висьтала: менам видзӧдлас серти, коми литератураын сылӧн пансьӧмсянь талунъяӧдз Геннадий Юшков — медся ыджыд да югыд кодзув. Гижысь котырӧн юрнуӧдысь, том мортлысь сӧстӧм енбисӧ аддзис да, ёна майшасис, мый Александрлы кутіс лоны чӧскыдӧн вина. Ӧтчыд карӧ волігӧн Печать керкаын Геннадий Анатольевич корліс менӧ ас дорас да бура дыр сёрнитім Александр йылысь. Бӧръяпомыс ыджыд гижысь шуис:
— Зэв ӧд енбиа, а вошӧмӧн вошӧ. Тэ со дугдін, а сійӧ оз. Вай сёрнитлы, гашкӧ, мыйкӧ да йиджас.
Геннадий Анатольевич висьталіс, мый позис важӧн нин вӧтлыны морттӧ (Александр Михайлович сэки вӧлі «Би кинь» журналса главнӧй редакторӧн — В.Л.), но век на чайтӧны, мый юӧмсьыс ӧвсяс. Татшӧм гижысьясыд пӧ, шуис Юшков, чужлӧны нэмнас ӧтчыд.
Сэки Александрӧс эг аддзыв, но мӧдысь карӧ волігӧн кежалі редакторалан жыръяс. Дерт, Г. А. Юшковкӧд сёрнитӧмтӧ эг казьтыв, а шуи, мый кывсьӧ сылӧн «шыбӧлитлӧмъяс» йылысь. И тайӧ дзик збыльтор: татшӧм юӧрыд паськалӧ ӧдйӧ. Ӧтияс жалитісны, мӧдъяслы вӧлі веськодь, коймӧдъяс арталісны лоны сы пызан сайын. Гижа ӧні эмсӧ. Ёна сьӧлӧмсянь сёрни миян сэки эз артмы, буракӧ Александрлы дышӧдӧма нин кывзыны «велӧдӧмсӧ да». Но вежӧрын пыр на сылӧн шуӧмыс:
— Кодлыкӧ ёна колӧ улӧсӧй. Менсьым юӧмӧс сӧмын аддзӧны.
Гижа тайӧс, и юрӧ мыйлакӧ воӧ, мый Александрлӧн олан туйыс Николай Рубцовлӧн олӧм-вылӧмкӧд ёна матын. Абу сійӧн, мый кыкнанныс петісны войвыв эрдъяс вылысь, помалісны Литературнӧй институт, ворсісны гудӧкӧн, пыдісянь тӧдісны прӧстӧй йӧзлысь этшсӧ, а сійӧн, мый вӧліны пыдӧстӧм-помтӧм дояӧсь тайӧ йӧзыс да чужан му вӧсна, радейтісны найӧс.
Орччӧдам кык поэтлысь кывбуръяссӧ. Николай Рубцовлӧн сьӧлӧмсьыс петӧма:
Звезда полей горит, не угасая,
Для всех тревожных жителей земли,
Своим лучом приветливым касаясь
Всех городов, поднявшихся вдали.
Но только здесь, во мгле заледенелой,
Она восходит ярче и полней.
И счастлив я, пока на свете белом
Горит, горит звезда моих полей.
Александр Лужиковлӧн сьӧлӧм петасыс со кутшӧм:
Зарава кодь югыд войӧ
Юрйыв кодзув югӧр кайӧ.
Бара коляс войыс тайӧ
Лым кодь еджыд лист бок сайын.
Мыйӧн гижан уджӧй эштас,
Ӧшинь занавесӧс вешта,
Дзиръя ӧшиньясӧс восьта,
Сигудӧкӧс киӧ босьта.
Чеччӧм шонді югӧр улын
Кута ворсны чужан мулы.
Сэсся чужан мулы сьыла,
Кыдзи сійӧс ачым кыла.
Югыд, сьӧлӧмӧ йиджан кывбуръяс. И кыкнанныс видзӧдӧны енэжӧ, аддзӧны ассьыныс кодзувнысӧ. Кыкнанныслӧн весиг кывбура книга нимъясыс вежӧртас сертиыс матынӧсь: ӧтиыслӧн «Звезда полей», мӧдыслӧн «Енэжшӧрса ордым». И кыкнаннысӧ йизьӧдіс тӧв. Николай Рубцов тунавліс: «Я умру в крещенские морозы», да кывйыс имитіс.
Тайӧ кык ыджыд поэтсӧ матыстӧ сійӧ, менам видзӧдлас вылӧ, мый найӧ кылісны асьнысӧ дзик ӧткаӧн. Кӧть и лӧсьӧдлісны семьяяс, бергалісны йӧз пӧвстын. Енби кузя найӧ сулалісны уна гижысь серти тӧдчымӧн вылынджык тшупӧдын да эз видзны кадсӧ сэтшӧм-татшӧм сёрнияс вылӧ. А ӧткымынъяс найӧс синнаныс эз аддзыны, тӧдісны ӧд: найӧ татшӧм тшупӧдӧдзыс некор оз воӧдчыны.
«Енэжшӧрса ордым» нима небӧгыс Александрлӧн петаліс Коми книга лэдзанінын 1994 воын. Издательствоӧ сеттӧдз вайліс видзӧдлыны меным, воліс Кулӧмдінӧдз. Буракӧ, ӧтпырйӧ кайліс и чужанінас — Кекур грездӧ. Ме уси шемӧсӧ: тайӧ вӧлі дзик мӧд Лужиков, абу нин вийӧр, а нёльӧд ли витӧд вося чукчи, кодлӧн сьылӧмыс миян нэмӧвӧйся пармаын аслыспӧлӧс, а кыскӧмӧн кыскӧ, сылысь сьылӧмсӧ кывлысьяс тайӧ здукъяссӧ асланыс олӧмын лыддьӧны медся шудаӧн. Менам горшӧй гӧрддзасис сылысь «Пипилисты сӧкӧлӧй» кывбурсӧ лыддигӧн. Эм тайӧ поэтыслӧн уна ён кывбур, но тайӧ кывбурыс медся-медся, сійӧ мортыслӧн енэжшӧрса кодзулыс, а гашкӧ, и шондіыс. Зэв бур, мый миян Кулӧмдін районысь нималана асшӧр композитор Василий Чувьюров гижис тайӧ кывбур вылас сьыланкыв, и сылӧн нэмыс лоӧ помтӧм-дортӧм, ӧд олӧмас дзик быдӧн корсьӧ ассьыс шудсӧ — пипилисты сӧкӧлсӧ.
Ӧткымын кывбур веськыда индісны власьт вылӧ, коді мыжа, мый «мувыв олӧм абу мортлӧн ловлы». Ме та йылысь шуи Александрлы да сійӧ вочавидзис, мый ӧнія кадӧ татшӧмторъястӧ позьӧ лэдзны. Лёк сійӧ, мый нинӧмтор бурланьӧ оз вежсьы. Буракӧ, тайӧ медся ёна и жугӧдіс сьӧлӧмсӧ Александрлысь. Сійӧ вӧлі водзсасьысьӧн, но эз аддзы, кор луныс югдас. Лыддьыны кӧ Лужиковлысь 1997 воӧ «Арт» журналын йӧзӧдлӧм «Ыджыд висьӧм» драмасӧ, то казялан: сьӧлӧмыс мортыдлӧн доймӧ оз нин сӧмын Коми му, а ставнас страна вӧсна. Гижысь Шондібанов, кодысь тыдалӧ ачыс Александр, шуалӧ: «Перестройка! Демократия! Ыджыд висьӧм тайӧ! Кымынысь тадзи вӧлі Россияыскӧд?.. Пугачёв! Горбачёв! Ленин! Сталин! Пётр Великий! Иван Грозный! Воласны, «висьмӧдасны» Россиясӧ дай мунасны, быттьӧ эз и вӧвны... Тшыкӧдчысьяс! Олӧм гугӧдысьяс! Шаг вправо, шаг влево — расстрел?»
Ме дорӧ волігас Александрлы шуи, мися, асьтӧ тадзи жугӧдны оз ков. Гашкӧ да, пыртас поэзияас югыдджык рӧмъяс? Та вылӧ сійӧ вочавидзис, мый югыд рӧмсӧ койысьясыс сытӧг эмӧсь. Эз во мекӧд ӧти кывйӧ и кутшӧмсюрӧ кывбуръяс лӧсьӧдыштӧмын. Но сьӧлӧмӧй шоналіс сыысь, мый вайліс Кулӧмдінӧдз небӧгсӧ видзӧдлыны да донъявны, пыдди пуктіс менӧ велӧдчигас да том кадас велӧдышталӧмысь. Ог ошйысь, а веськыда висьтала: век йӧзӧдлі Сашалысь кывбуръяссӧ районса газетын, редакторалігӧн босьтлі том мортӧс ӧти гожӧмын уджавны редакцияӧ, буракӧ, педучилищесӧ помалӧм да Литературнӧй институтӧ мунӧм водзвылас, мед сьӧм лоыштіс сылӧн. Кутшӧмкӧ гижӧд, кутӧ юрӧй, лӧсьӧдлі институтас мунігӧн, сетлі и Россияса гижысь котырӧ пырӧм могысь ассьым вӧзйӧм.
Ылӧсалӧны, мый Александр Михайлович куліс коркӧ 2006 вося декабрь 25 да 2007 вося январь 5 лунъяс костын Сыктывкарын, Пушкин нима уличвывса ӧти керкалӧн мупытшкӧс судтаас (пӧдвалас). Оліс сӧмын 42 во. Буракӧ, кыліс, мый абу дыр олысь, томӧн на гижис татшӧм кывъяс:
Дона пиӧй, кор ме кула,
Гуав кыдз да пелысь улӧ.
Пиӧй, кодйы меным гуӧс
Меӧн водзвыв бӧрйӧм муӧ.
Но пиыс эз ло, эм сӧмын Елизавета ныв. И дзебисны Сашаӧс эз Кекурӧ, кӧні чужліс, а Вылыс Човса шойнаӧ, быттьӧ нимтӧм-рӧдвужтӧм мортӧс. Бур кӧть нин сійӧ, мый тӧдмалісны, кӧні куйлӧ гижысь мортыс. Лия Васильевна Лудыкова, Александрӧс велӧдысьыс, код йылысь ме казьтыштлі нин, газет пыр шыӧдчыліс кывкутысь йӧз да районса войтыр дорӧ, медым шойсӧ вайны Кекурӧ да дзебны сэні, но талун кежлӧ тӧдса, мый гу вылас абу на весиг бурджык пас. Со тадзи ми и донъялам ассьыным збыльысь кодзувъясӧс.
Бур сійӧ, мый гижысь котырлӧн правление вынсьӧдіс Александр Лужиков нима премия, кодӧс сетӧны быд во республикаысь том гижысьяслы. Сійӧ вичмыліс нин Ольга Баженовалы, Алёна Шомысовалы да Алёна Старцевалы. Водзджык на премиясӧ вынсьӧдліс и миян «Парма гор» газетлӧн редакция. Сійӧ сетсьӧ сідзжӧ том гижысьяслы, сӧмын налы, кодъяс олӧны Эжва йылын.
Ошкана удж бергӧдісны поэтъяс Андрей Попов да Нина Обрезкова, найӧ лӧсьӧдісны да лэдзисны 2012 воын «Коми му» газетлӧн редакция» учреждение отсӧгӧн поэтлысь «Лэбӧ лолӧй енэж шӧрті» комиа-роча книга.
Поэт гижліс:
Мыйкӧ гижин? Дзебышт пызан йӧрад,
Кодкӧ, гашкӧ, лыддяс кулӧм бӧрад.
Гашкӧ да, эмӧсь на кӧнкӧ Александр Михайловичлӧн йӧзӧдтӧм кывбуръяс, кодъясӧс эз лэдзлыны сэкся власьтлӧн вывтіасьӧм-топӧдӧм вӧсна? Бур и сійӧ, мый 2012 воын республикаса поэтъяслысь быдвося лыддьысьӧм сиӧма вӧлі Александр Лужиковлӧн паметьлы.
Ме вӧзъя тайӧ, 2014 восӧ ставнас сины енбиа поэтлы. Торъя шыӧдчӧм ог нин мӧдӧд, а мед гижысьяслӧн правлениеӧ пырысьяс лыддясны гижӧдӧс, вӧчасны колана кывкӧртӧд да мунасны воча. Позьӧ и правительство дінӧ шыӧдчыны да сьӧм корыштны гу вылас пассӧ лӧсьӧдӧм да А. М. Лужиков йылысь гижӧдъяс (тшӧтш и менсьым тайӧ гижӧдсӧ) торъя книгаӧн лэдзӧм вылӧ. Александр Михайлович сулалӧ оз сӧмын та дон, сылы доныс артышттӧм на.
Александр Лужиков абу сӧмын миян, коми войтырлӧн, а став Россиялӧн поэт. Россияса гырысь гижысьяс, кыдз ме тӧда, вылӧ донъявлісны гижӧдъяссӧ сӧмын Геннадий Юшковлысь, Иван Тороповлысь да Альберт Ванеевлысь. «Суд памяти» да «Даль памяти» поэмаяслӧн автор, Социалистическӧй Уджвывса Герой Егор Исаев буретш Александр Лужиковлӧн енбиа кывбуръяс йылысь шуис уна бур кыв.
Некод на прамӧя эз донъяв поэтлысь ӧтпырйӧ чӧскыд и пӧтӧс кывсӧ. Ме, пример пыдди, пасйышталі татшӧмъясӧс: «ручкуасьӧм баба гожӧм», «кырныш бордъя гыяс», «ышлалӧ тӧлыс», «ыззьӧм Эжвалӧн гыж», «пуля гырся кӧдзыд шер», «мурсыть тубрыштӧм», «Енмӧс тӧдысь. Абу полысь. Коми. Аслыспӧлӧс олысь». Гашкӧ, петас коркӧ сылысь олӧмсӧ да гижӧдъяссӧ джуджыда туялысь морт. Мед эськӧ татшӧм мортыс веськӧдас том йӧзӧс бур поэзия дінӧ. Татьяна Кузнецова «Ловлӧн олӧм» гижӧдын (1997 вося «Арт» журналлӧн медводдза номер) пасйӧ: «А. Лужиковлӧн гижӧдъясын метафораыс джуджыд, унатор сійӧ миянлы восьтӧ. Гижысь кыпӧдӧ нэмӧвӧйся проблемаяс — духовнӧй олӧм йылысь, пытшкӧсса сӧстӧмлун йылысь. Сэки, тыдалӧ, тэ морттуя, кор пытшкӧсса сӧстӧмлунтӧ видзан. Торкӧма кӧ пытшкӧсса ладсӧ, дзугсьӧ мортыслӧн олӧмыс». Тайӧ шӧр мӧвпсяньыс и позьӧ йӧткыштчыны да став вежӧрнас да сьӧлӧмнас восьтны лыддьысьысьлы поэтӧс.
Ме пасйи нин, мый Александр Лужиков тӧдчана сы вӧсна, мый аслас кывбуръясӧн да драмаӧн восьтіс олӧмыслысь збыль чужӧмбансӧ. Тэ, лыддьысьысь, тӧдӧмысь, воан мекӧд ӧти кывйӧ: сылӧн быд гижӧд лӧсялӧ и ӧнія кадлы. Кыдз казялӧма, джуджыда мӧвпыштӧмторйыд, сьӧлӧмтӧ кырыштысь кывйыд олӧ уна нэм чӧж. Поэт видліс бур вайны йӧзлы и власьт отсӧгӧн: вӧзйыліс асьсӧ, медым бӧръясны Кулӧмдін районсянь депутатӧн республикаса Госсӧветӧ. Воліс районӧ, пыраліс редакцияӧ, бура дыр сёрнитім. Ме лыддьӧдлі нимъяссӧ налысь, кодъяс кӧсйӧны жӧ лоны депутатъясӧн, кутшӧм сьӧмӧн бергӧдчӧны, да веськыда шуи Александрлы — депутатӧн сійӧс оз бӧрйыны. Подулалі: мися, тэ, ассьыд дӧрӧмтӧ кындзи, йӧзыслы нинӧм он вермы сетны, а мукӧдыс быдторсӧ кӧсйысьӧны да вермасны понлы моз лытор шыбитны. А йӧзыдлы медводз лытор колӧ. К. Маркслӧн шуӧмыс: «Бытие определяет сознание», и ӧні на эз важмы. Сідзи и лоис. Александр Михайловичӧс, кӧть и ышӧдіс йӧзӧс «Лужиков — из Пожегодских мужиков!» шусьӧгӧн, депутатнад эз и бӧрйыны. Дерт, тайӧ тӧдчис мортыдлӧн водзӧ олӧм вылӧ. Ас серти тӧда, мый татшӧм «козиныд» ёна чепӧльтӧ быдӧнлысь сьӧлӧмсӧ.
Александр Твардовский гижліс:
Я знаю, никакой моей вины
В том, что другие не пришли с войны,
В том, что они — кто старше, кто моложе —
Остались там, и не о том же речь,
Что я их мог, но не сумел сберечь,—
Речь не о том, но всё же, всё же, всё же…
Аслам быттьӧ абу мыжӧй, мый Александр Михайлович эновтіс таладор югыдсӧ войвывса муртса на воссьыштӧм маръямоль дзоридзӧн, а сьӧлӧм вылын деливӧ, и абу сӧмын тайӧ кывъяссӧ гижигӧн. Карас кӧ вӧлі, гашкӧ, кыдзкӧ да и отсышті, но ме сэтчӧ эг лэччы, кӧть и корлісны вель кывкутана удж вылӧ. Мыжӧй абу, но Александр Трифоновичлы моз шог. Поэт дінӧ шыӧдчӧмӧн, сьӧлӧмысь петіс:
Тэ муртса сӧмын маръямоль моз воссин,
Но эз ӧд жалит «пуля гырся шер»
Да усин пемыд лунъясыскӧд косьын,
Ӧд кывйӧн ёрин, а эн босьтлы чер.
Тэ, дона морт, зэв бур поэтӧн вӧлін
Да ёна джуджыд вӧлі коми кыв.
Мый гижин, ставыс шонтӧ йӧзлысь сьӧлӧм,
И бӧрдмӧн жаль, мый он нин водзӧ сьыв.
Ми, кодъяс колим, олам жӧ пӧсь лолӧн
Да томъясӧс на велӧдыштам пыр,
Мед миян руным войвыланым оліс
Да медым коми му вывсьыс эз быр.
Ме чайта: коркӧ луныс лоӧ мича
Да оз нин мувыв дзоридзьяссӧ ви.
Ми помасьтӧдзным тэнӧ лолын видзам,
Тэ некор дзик он вунлы, дона пи.
Александр Лужиков гижліс:
Мед жӧ эськӧ рудзӧг тусь моз
Шуӧм кывйӧй муас усяс...
Мед жӧ нэмъяс мысти сійӧс
Изас коми мортлӧн киыс.
Тадзи и лоӧ, Александр Михайлович! Тадзи нэм лоӧ!
