МЫЙЛА 1905 ВОЫН ПОМЕЩИКЪЯС ВЕРМИСНЫ КРЕСТЬЯНАӦС


Некор уджалысь йӧзлӧн оз вун 1905 вося январ 9 лун. Сэки питерса рабочӧйяс гӧгӧрвоисны — сарсянь бурӧс виччысьны оз позь, сар озыръяс да помещикъяс дор сӧмын сулалӧ. Сійӧ лунсянь рабочӧйяс веськыда нин сувтісны паныд озыръяслы, тшӧтш сарлы, сійӧ лунсянь заводитчис первоя роч революция. Питерса рабочӧйяс туй индісны став Рочму кузяса рабочӧй йӧзлы. Питерсянь революция паськалӧ мукӧд каръясӧ да мукӧд губерняясӧ.

Рабочӧйяс сувтӧм бӧрын регыд жӧ заводитчисны крестьяналӧн бунтъяс. Февральын нин Курскӧй губерняувса, Дмитровскӧй уездын вӧлі крестьяналӧн бунт. Курскӧй губерняысь бунт вуджис Орловскӧй да Черниговскӧй губерняясӧ. Сэки жӧ заводитчисны бунтъяс Грузияын да Прибалтийскӧй^Балтийскӧй моребердса губерняясын./^ губерняясын.

Сэсся крестьяналӧн бунтъяс быттьӧ неуна кусыштӧны; сэсся март тӧлысся забастовка рабочӧйяслӧн бара на лэптіс крестьянаӧс. Сӧмын крестьяна сэк неуна колины бӧрын рабочӧйяс кыпӧдчӧмысь. Юньын бунтъяс паськалісны став Рочму кузя. Крестьяна уналаын сувтісны сэки воча помещикъяс вылӧ.

Медыджыд да медуна крестьяналӧн бунтъяс вӧліны рабочӧйяслӧн октябрса забастовка бӧрын. Быдлаын сэки крестьяна вӧлі мырддялӧны помещикъяслысь муяс, вотъясысь вӧлі ӧткажитчӧны, вӧтлӧны сарлысь чиновникъяссӧ. Сэки бара на озыръяс вермисны. Ноябрын бара на Самарскӧй да Симбирскӧй губерняын крестьяна сувтісны. Сэтысь бунтъяс паськалісны Казанскӧй, Курскӧй губерняясӧ да вуджисны сэсся лунвылӧ — Днепровскӧй уездӧ, Таврическӧй губерняӧ. Сэні кымынкӧ лунӧ крестьяна рӧзӧритісны зэв уна помещикъяслысь усадьбаяс. Сэсся ыджыд бунтъяс вӧліны рабочӧйяслӧн декабрса забастовка бӧрын, сӧмын бунтъясыс сэки вӧлісны мукӧд губерняясын: Могилевскӧйын, Гродненскӧйын да Прибалтийскӧй губерняясын.

Татысь ми аддзам — крестьяна пыр кольӧны бӧрын. Рабочӧйяслӧн забастовка помасьӧ нин, крестьяна сӧмын сувтӧны на. Сы вӧсна пӧ, — гижліс сэки Ленин ёрт, — революция и кусі, эз вӧв йитӧдыс рабочӧйяс да крестьяна костын да. Революция пӧ сэки вермас, кор вермасны крестьяна.

Мыйла жӧ эськӧ помещикъяс вермисны крестьянасӧ? Ленин ёрт бара сэки жӧ гижліс. Крестьяна 1905 воын кӧть уналаын сувтлісны помещикъяслы паныд, да быдлаын крестьянаыс вӧліны недӧвӧленӧсь сӧмын асланыс помещикъясӧн. Сы вӧсна пырджык сідзи вӧлі: кык-куим уездын крестьяна бунтуйтчӧны, мукӧд уездъясын да губерняясын сэки зэв шы ни тӧв крестьяна помещикъяскӧд олӧны. Сэсся крестьяна сэки ёна на полісны. Ленин ёрт гижӧ: «Зэв жаль — крестьяна 1905 воын жугӧдісны сӧмын 15 пайсӧ, мый налы колі вӧлі жугӧднысӧ, медым эськӧ революцияыс вермис».

Сідзкӧ со мый вӧсна крестьяна эз вермыны помещикъясӧс, со мый вӧсна первойя роч революция кусі: эз вӧв крестьяна костыс да крестьяналӧн рабочӧйяскӧд ӧтувтчӧмыс, йитчӧмыс да. Сӧмын сэки революция вермис, кор крестьяна да рабочӧйяс 1917 воын ӧтлаасисны да озыръяслы, помещикъяслы ӧтпырйӧн паныд сувтісны.


Н. К.


Гижӧд
Мыйла 1905 воын помещикъяс вермисны крестьянаӧс

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1