РАБОЧӦЙЛӦН ДА КРЕСТЬЯНАЛӦН РЕВОЛЮЦИЯ
Кызь во сайын рабочӧй да крестьянин оз вӧлі тӧдны, мый понда, кытісянь локтӧ тшыг-гӧльлуныс, кытісянь найӧс медъёна нартитӧны.
Петісны январ 9 лунӧ рабочӧйяс сар водзӧ норасьны олӧм вылас, корны «сар-батюшколысь» отсӧг да мездӧм пӧличаысь, помещикысь да капиталистысь. Вирӧсь киа сар эз вермы кывзыны «сьӧд йӧзлысь» норасьӧмсӧ, пуля зэрӧн пановтіс сійӧс.
Тӧдны кутіс уджалысь йӧз, мый вермӧ сетны сар гӧль уджалысь йӧзлы. Синмыс воссис, сьӧлӧмыс пузис, петіс сійӧ олӧмсӧ лёкӧн путкыльтӧм вылӧ да вежны ас ногыс.
Эз тырмы выныс рабочӧйлӧн да крестьянинлӧн венны вирӧсь киа сарӧс, помещикӧс да капиталистӧс, эз вермы вежны олӧмсӧ ас ногыс.
Вирӧн гӧль йӧз киссис, синваӧн мыссис. Уна том, пӧрысь уджалысь войтыр кадтӧг ловсӧ сетісны. Уна том, пӧрысь йӧз катарга вылӧ мунісны. Сэккості вир юысь сар уджалысь йӧз спина вылын шойяслы казьтылӧм (
Дас кык во чӧжис терпитігтырйи рабочӧй да крестьянин ассьыс вынсӧ шыбитны спина вывсьыс сарӧс да мукӧд нартитысьясӧс.
Воис кад, октябр тӧлысь 1917 воӧ, пуктыны пом важ олӧмлы, писькӧдны паськыд туй рабочӧйлы да крестьянинлы.
Шыбитіс рабочӧй да крестьянин сарӧс, вӧтліс помещикӧс да капиталистӧс. Эз вӧв, дерт, кокньыд вежны олӧмсӧ, мездысьны помещикысь да капиталистысь. Быд уджалысь йӧзлы ёна лои мырсьыны. Нинӧм сы понда, мырсьӧмыс весьшӧрӧ эз ло.
Кӧкъямысӧд во нин рабочӧй да крестьянин ӧтувтчӧмӧн дорӧны ӧтувъя олӧмсӧ.
Воысь воӧ ми арталам кӧзяйстволысь кыптӧмсӧ. Воысь воӧ ми панам выль олӧм сартӧг, помещиктӧг да капиталисттӧг. Бӧрӧ кутіс кольны важ лёк олӧм, унаӧн нин вунӧдны кутім, унаӧн и эз аддзывны весиг сійӧс.
Талун ми мӧвпыштам пыдӧдзджык первойя Революция йылысь. Мый миянлы сійӧ сетіс? Уна киссис вир; ӧні Питерын январ тӧлысьын 9-ӧд лунын кулӧмыс вӧлі 1.216 морт, ранитчӧмыс 5.000 сайӧ петӧ. Тайӧ лыдыс сӧмын муніс больнича пыр, а кымын муніс пӧлича участокъяс пыр — тшӧтыс абу. Рабочӧйӧс да крестьянинӧс венӧм бӧрти вӧлі лыддьыссьӧ кулӧмыс 14 сюрс, лыйӧмыс да ӧшӧдӧмыс ӧти сюрс, раненӧйыс 20 сюрс, сосланнӧйыс да арестуйтӧмыс 70 сюрс. Сэсся ӧд кымын посни, пӧрысь йӧз мунісны сосланнӧйясыскӧд гортъяссьыс надзӧникӧн кулӧм вылӧ.
Та бӧрти, гашкӧ, позьӧ шуны весьшӧрӧ рабочӧй да крестьянин сувтіс паныд сарлы, помещиклы да капиталистлы? В. И. Ленин шуліс: «1905 вося Революциятӧг рабочӧй да крестьянин эз вермыны эськӧ босьтны ас кипод улас власьтсӧ 1917 воын».
Заграничнӧй рабочӧйяслӧн партияясыс вӧлі шуӧны: «Рабочӧй да крестьянин 1905 во бӧрти абу нин 1905 воӧдз кодь». Мый нӧ вежсис? Водзджык унаӧн на оз вӧлі тӧдны сарӧс, унаӧн на вӧлі видзӧдӧны сы вылӧ гӧль йӧзӧс дорйысьӧс моз вылӧ. Мукӧдыс вӧлі думайтӧны: сар пӧ радейтӧ гӧль йӧзӧс, сӧмын сійӧс торкӧны генералъясыс да министръясыс. Юр вывтіыс вирӧн тырӧм Микулай восьтіс синсӧ гӧль йӧзлысь, петкӧдліс ассьыс рожасӧ. Сы бӧрти уджалысь йӧз кутісны аддзыны лёксӧ став самодержавйӧсьыс, а не сӧмын ӧтка капиталистысь да помещикысь. Сэсся гӧгӧрвоисны: збыльысь кӧ босьтчыны путкыльтны самодержавйӧсӧ, колӧ уджалысь йӧзлы ӧтувтчыны дай ӧтувтчыны. Ленин ёрт висьтавліс: 1905 вося Революция кусі ӧтувтчытӧм понда. Эз вӧв йитӧдыс рабочӧй да крестьянин костын. Рабочӧйяс быд карын кыптісны ӧткодя, сиктъяс жӧ кыптісны торйӧн-торйӧн, весиг эз вӧв йитӧдыс ас костаныс. Сэсся сы кындзи крестьяна эз на дыгыда мунны помещикъяс вылӧ. Лунвыв губерняясын вӧлі тшын вылӧ лэптӧмаӧсь помещикъяслысь усадьбаяссӧ 2 сюрс — сійӧ лоӧ сӧмын дас витӧд пайыс. Колӧ вӧлі пызйыштны жалиттӧг ставсӧ да ӧтувтчыны рабочӧйяскӧд. Сэки эськӧ первойя Революция эз ло сӧмын репетицияӧн.
1905 воыд велӧдӧ миянӧс водзӧ кежлӧ, кутшӧма колӧ радейтны уджалысь йӧзлы Сӧвет власьтсӧ. Ӧні миян Сӧвет власьт; тайӧ босьтчис 1905 восянь. Первойя Сӧвет воссис Питерын октябр тӧлысьын 26-ӧд лунын (важ ногӧн 13-ӧд лунын), ӧтувтіс рабочӧйясӧс Питерысь да нуис паныд самодержавйӧ вылӧ. Ӧні Сӧвет власьт ӧтувтӧ став СССР-са уджалысь йӧзӧс да вензьӧ капиталист государствояскӧд.
Дорӧй, быд уджалысь войтыр, йитӧд рабочӧй да крестьяна костын, миян сійӧн содӧ вын!
