КРЕСТЬЯНА УДЖАЛӦНЫ ВИДЗ-МУ УПРАВЛЕННЬӦЯСЫН

Сӧвет власьт Ленин ёрт велӧдӧм серти зільӧ быд ногыс крестьяналы сетны кокньӧд. Ленин ёрт велӧдӧм сертиыс сійӧ шуис: «Сиктъяслы банӧн». Кыдзи Сӧвет власьтыс бергӧдчӧ сиктланьыс банӧн? Сійӧ зільӧ сетны крестьяналы отсӧг видз-мусӧ ассьыныс кыпӧдны, отсалӧ крестьяналы югдӧдны асьнысӧ да кокньӧдны олӧм. Сы кындзи, Сӧвет власьт кыскӧ крестьянаӧс кооперативса, сӧветса да мукӧд пӧлӧс общественнӧй уджӧ.

Дерт, Сӧвет государствоыслы дай аслыныс крестьянаыслы унджык вермас бурсӧ вайны, кутасны кӧ крестьянаыс уджавны видз-му юкӧдъясын.

Крестьяналы медтшӧкыда лоӧ сёрнитлыны, медъёна лоӧ тӧждысьны видз-му лӧсьӧдӧм йылысь, вӧр йылысь, видз-му уджалан машинаяс судзӧдӧм йылысь, видз-му бурмӧдӧм вылӧ удждысьӧм йылысь да сідз водзӧ. Тайӧторъясыс медъёна инмӧны крестьяна дорӧдз. Видз-му Комиссариат 1925 воын уна крестьянаӧс кыскис гӧр помысь уджавны видз-му юкӧдъясӧ.

Ӧні став Союз пасьтаыс видз-му юкӧдъясын уджалӧны 227 крестьяна. Кызыс на пытшкысь нуӧны ответственнӧй удж. Видз-му Комиссариатын сӧмын уджалӧны 14 морт. На пиысь вит крестьяниныс Центральнӧй Исполнительнӧй Комитетын шленъяс.

Видз-му Комиссариатын тайӧ крестьянаыс со кутшӧм удж нуӧны: сёрнитӧны заседанньӧяс вылын; видлалӧны выль законъяс, циркуляръяс, кодъяс крестьяна дінӧдз инмӧны, да видлалӧм бӧрас висьталӧны, кыдзи на ногӧн позьӧ вӧчны лӧсьыдджыка; тӧдмасьӧны уджнас мукӧд центрса да местнӧй видз-му юкӧдъясын да сідз водзӧ.

Видз-му Комиссариатын уджалысь крестьяна оз орӧдчыны дзикӧдз сиктъяскӧд. Найӧ коръясӧкӧ ветлывлӧны гортаныс, видлалӧны крестьяналысь письмӧяс, кодъяс локтӧны видз-му юкӧдъясас кутшӧмкӧ юасьӧмъясӧн либӧ норасьӧмӧн, да воча налы гижалӧны. Найӧ, мӧд ногӧн кӧ шуны, йитӧны Видз-му Комиссариатсӧ сиктса крестьянаяскӧд.

Местнӧй видз-му юкӧдъясын уджалӧны 212 крестьяна. На пиысь губерняса видз-му управленньӧясын уджалӧ 46 морт, уездса видз-му управленньӧясын 161 морт. Мукӧдыс уджалӧны районъясын.

Тайӧ крестьянаыс уджалӧны со кутшӧм должносьтъяс вылын: Ӧти юралӧ обласьтувса видз-му управленньӧын, 16 крестьяна губерняувса видз-му управленньӧясын юралысьсӧ вежысьясын (заместителями), вит крестьяна губерняувса видз-му комиссияясын юралысьяс, кыкӧн заведуйтӧны крестьяна керкаясӧн (домами крестьянина), 6 морт губерняувса видз-му комиссияясын юралысьяссӧ вежысьясын, 81 морт уездувса видз-му управленньӧясын юралысьяссӧ вежысьясын, 17 морт уездувса видз-му комиссияясын юралысьясӧн, 25 морт юралӧны уездувса видз-му управленньӧясын, мукӧдыс уджалӧны кутшӧмсюрӧ должносьтъяс вылын уездувса видз-му управленньӧясын.

Та серти ми аддзам, мый быд губерняувса да уездувса видз-му управленньӧын уджалӧны гӧр помысь кыскӧм крестьяна. Найӧ тӧдмасьӧны видз-му нуӧдан уджӧн, зільӧны крестьяналы ёнджыка отсавны налы овмӧссӧ кыпӧдны.

Гӧр помысь видз-му юкӧдъясӧ уджавны крестьянаӧс кыскӧмӧн пыр ӧтарӧ кутас бурмыны видз-му юкӧдъяслӧн уджыс. Видз-му юкӧдъяс быд боксянь ёнджыка кутасны тӧдны крестьяналысь нуждаяссӧ да ёнджыка кутасны отсавны налы.

Тадзи Сӧвет власьт нуӧдӧ ассьыс шуӧмсӧ «сиктъяслань банӧн».

Лежнев.