СКӦТӦС КОЛӦ ВЕРДНЫ КУЖӦМӦН

Кужӧмӧн вердӧмӧн скӧт унджык доход ваяс

Пуксис тӧв. Крестьяналы лои йӧртны скӧтӧс картаясӧ да кутчысьны вердны. Ӧні налы колӧ мӧвпыштны, мед эськӧ скӧтлы кӧрым бура тырмас, мед скӧт оз омӧльтчы тулыс кежлӧ. Миян став крестьяниныс бурджык турунсӧ кольӧ вӧвъяслы. Мӧсъяссӧ видзӧ лёк турун вылын да идзас вылын. Гожӧмнад веж турун вылад эськӧ скӧтыд и справитчылас, сӧмын тӧвнад кӧдзыд няйт картаясад да омӧль кӧрымнад вердігӧн бӧр ӧдйӧ чинӧ йӧлыс, дай ачыс ёна омӧльтчӧ. Тулыснас крестьянаыдлӧн мӧсъясыд весиг шатлалӧны. Кор крестьяна мӧсъясыд ёнджыкасӧ лысьтӧны? Медъёна найӧ лысьтӧны бур веж кӧрым вылын май да юнь тӧлысьясын. Сідзкӧ сӧмын сэки мӧсъясыд пӧттӧдзныс сёйӧны да сетӧны унджык йӧв. Мукӧд кадас дзик пӧт мӧскыд некор оз овлы.

Сідзтӧ, дерт, мӧскыдлысь уна йӧв виччысьны нинӧм. Мӧскысь позьӧ виччысьны доход сӧмын бура сійӧс вердӧмӧн.

Мӧслы кӧрымыс колӧ яйсӧ кутӧм вылӧ да йӧвсӧ лӧсьӧдӧм вылӧ; кымын ыджыд мӧскыд, сымын сылы уна колӧ кӧрым. Мед мӧслӧн уна йӧв вӧлі, бара жӧ сійӧс ёна колӧ вердны. Мӧскӧс оз позь видзны ӧти пӧлӧс кӧрым вылын (шуам, турун вылын). Кӧть сійӧн ещӧ ёна верд, уна йӧвтӧ мӧскыд оз сет — сійӧ кӧрымнас став мӧскыслы коланторйыс абу да (не все питательные вещества).

Уна йӧвтӧ мӧскыд сӧмын сэки кутас вайны, заводитан кӧ вердны уна полӧс да пӧтӧс кӧрымӧн.

Мӧскӧс колӧ вердны: 1) чорыд кӧрымӧн (турун, идзас), 2) вына кӧрымӧн (жмыкъяс, ӧтруб, пызь), 3) васӧд кӧрымӧн и (галанка, турнепс, картупель, свеклӧ). Сӧмын став тайӧ кӧрымъяснас мӧстӧ вердӧмӧн сійӧ вермас сетны уна йӧв, кутас вайны ыджыд доход.

Колян тӧв Рязанскӧй губерняысь ӧти крестьянин вӧчис шоныд карта да кутіс вердны мӧсъяссӧ агроном велӧдӧм серти жмыкъясӧн, картупельӧн да турунӧн. Сідзтӧ вердігӧн со кыдзи кутісны сылӧн лысьтыны мӧсъясыс: «Аксана» нима мӧс (кӧкъямыс тӧлысь куканясьӧмсяньыс, витӧд кукъя) турунӧн вердігӧн вӧлі лысьтӧ луннас 10 пунт йӧв, а уна пӧлӧс кӧрымнас вердігӧн кутіс лысьтыны 22 пунт. «Ласковая» нима мӧс (ӧти тӧлысь куканясьӧмсяньыс, витӧд кукъя жӧ) вӧлі лысьтӧ 20−27 пунт йӧв, а кутіс лысьтыны 44 пунт.

Тайӧ крестьяниныс зэв зільӧ тӧдмасьны скӧт видзӧмӧн, пыр гижалӧ, уна-ӧ вердӧ кӧрымсӧ да мыйта лысьтӧны йӧвсӧ мӧсъясыс. Гижалӧм сертиыс сійӧ шуӧ: «Ласковая» нима мӧс пӧ турунӧн вердігӧн вӧлі вайӧ луннас доходсӧ 27 ур, а уна пӧлӧс кӧрымнас вердігӧн пӧ кутіс вайны 1 шайт доход.

Со кутшӧм бур кужӧмӧн скӧт вердны.

Йӧв вайӧм кындзи мӧстӧ ещӧ колӧ вердны и кукань вӧсна.

Кымын пӧт мӧскыд бӧръя тӧлысьяснас куканясьтӧдзыс, сымын ён лоӧ куканьыс дай сымын уна мӧскыс кутас лысьтыны куканясьӧм бӧрас.

Вердӧм кындзи крестьянинлы ёна колӧ мӧвпыштны кужӧмӧн мӧскӧс видзӧм йылысь.

Картатӧ колӧ вӧчны шоныдӧс, мед ва оз кынмы. Сэсся мед картаыд вӧлі югыд, ӧшиньяса да сӧстӧм (куйӧдсӧ колӧ шыблавны пыр), мед куйӧд ваыс оз сулав картаад. Мӧсъясыдкӧд сэсся колӧ вӧдитчыны меліа. Сӧмын сідзи видзӧмӧн миян крестьянскӧй мӧс вермас сетны уна доход.

Колӧ заводитчыны овмӧснымӧс вӧчны выль ногӧн.

Диомидов.