ЭНӦ ВОШТӦЙ КАДСӦ

Лӧсьӧдчӧй тӧвнас видз-мунытӧ лӧсьӧдны

Тӧвнас видз-му юкӧдъяс видлалӧны заявленньӧяс видз-му лӧсьӧдлӧм йылысь (на землеустройство) да сюйӧны найӧс асланыс планас гожӧмнас вӧчӧм вылӧ.

Тӧвнас быд сиктлы колӧ бура видзӧдлыны асланыс видз-муӧн вӧдитчӧм вылӧ.

Эмӧсь кӧ видз-мунас вӧдитчӧмын нелючкияс, колӧ видз-му управленньӧӧ сетны заявленньӧ, мед сійӧ ыстас землемерӧс лӧсьӧдны нелючкияссӧ. Сэтшӧм заявленньӧяснад оз ков сёрмӧдчыны. Землемеръясыд миян этша на, а му-видз лӧсьӧдан уджыс зэв уна. Сёрман кӧ заявленньӧнад, верман планас не сюрны да мӧд воӧдз бара уджтӧ лоӧ эновтны.

Быд сиктын крестьяналы колӧ бура видзӧдлыны, абу-ӧ налӧн муясыс зэв ёна торйӧдлӧма (чересполосица), абу-ӧ ёна ылын муясыс сиктъяссяньыс. Мукӧд сиктъяссяньыс, мукӧд сиктъяскӧд межасьысь (граничасьыс) абу-ӧ спор да мукӧд сэтшӧмтор. Сӧмын сэки позьӧ бура видз-мутӧ вӧдитны да доход сійӧ кутас вайны, кор сійӧс бура лӧсьӧдӧма. Колӧ став муястӧ ӧтлаавны чукӧрӧджык сикт дінас, лӧсьыда вӧчны мукӧд сиктъяскӧд. Ылыс муяс кӧ оз позь матыстны сикт дінӧ, колӧ сэтчӧ кымынкӧ крестьянинлы вуджны дзикӧдз овмӧснас. Сиктыс кӧ вывті ыджыд, колӧ торйӧдлыны сійӧс керка 25−30-ӧн кымын. Сідзсӧ лӧсьыдджык лоӧ муяснас пӧльзуйтчыныс.

Став сиктыслысь муяс лӧсьӧдӧм мыстиыс колӧ вӧчны ещӧ, мед быд торъя крестьянинлы либӧ крестьяна чукӧрлы, кӧсйӧны кӧ найӧ ӧтув уджавны, вӧлі лӧсьыд уджавны — кыдзи налы окота.

Сідзкӧ колӧ зільны торйӧдлыны муяссӧ крестьяналы уна переменаӧн уджалӧм вылӧ, быд керкалы ӧтлаӧ.

Колӧ оз нуӧдны землеустройствосӧ да колӧ кӧ, кыдзи сійӧс нуӧдны — лӧсьӧдӧ скод (общӧй собранньӧ земельнӧй обществоса шленъяслӧн). Вӧчӧм постановленньӧсӧ гижӧны приговорӧ. Сэки жӧ колӧ бӧрйыны тӧлкаджык уполномоченнӧйяс, сёрнитны видз-му лӧсьӧдӧм йывсьыс видз-му управленньӧас да тшӧтш уджавны видз-му лӧсьӧдан уджсӧ нуигӧн. Уполномоченнӧйясыскӧд приговорсӧ пыр жӧ колӧ ыстыны видз-му управленньӧӧ.

Эм кӧ, скод вылӧ колӧ корны тшӧтш землеустроительӧс да агрономӧс. Найӧ висьталасны, кыдзи лӧсьыдджык видз-мусӧ лӧсьӧдны.

Сэсся тӧвнас жӧ колӧ тӧдмавны, кутшӧм отсӧгъяс сетас государство видз-му лӧсьӧдӧм вылӧ.

Гӧль кӧзяйстволы видз-му лӧсьӧдӧм вылӧ государство лэдзӧ уджӧн сьӧм. Сьӧмыс сетсьӧ уджысь мынтысьӧм вылӧ, выль местаӧ керка вуджӧдӧм вылӧ да мукӧдлаӧ. Сьӧм уджӧн сетӧм кындзи, гӧль крестьяналысь этшаджык босьтӧны дон видз-му лӧсьӧдӧм удж нуӧдӧмысь. Гӧль кӧзяйствояслы, кӧсйӧны кӧ найӧ ӧтувйӧн видз-мусӧ уджавны, государствоыс мукӧддырйи став рӧскодсӧ видз-мусӧ лӧсьӧдӧмсьыс ас вылас босьтӧ. Сӧмын оз быдӧнлы видз-му лӧсьӧдігӧн сетсьы тайӧ кокньӧдъясыс. Медвойдӧр кокньӧдъясыс сетсьӧ гӧль да омӧльджык шӧркоддьӧма олысь кӧзяйствояслы, кӧсйӧны кӧ найӧ видз-му лӧсьӧдӧм бӧрас кутчысьны выль ногӧн муяссӧ уджавны.

Став тайӧ кокньӧдъяссӧ сетӧм йылысь колӧ шыасьны видз-му юкӧдъясӧ да водзвыв тӧдмавны, кутшӧм кокньӧдъяс кыдзи вермасны сетны. Тайӧ став уджсӧ колӧ нуӧдны тӧвнас, мед оз сёрмы.

Тайӧ уджӧ, крестьяна кындзи, колӧ кутчысьны став сиктса организацияяслы. Налы колӧ крестьянаыслы индавны бурджык туйяс, отсавны налы быд ногӧн.

Тані ёна позьӧ уджавны шефъяслы, сиктса общественнӧй удж нуӧдысьяслы, лыддьысян керкаяслы. Налы колӧ собранньӧяс да крестьяна конференцияяс вылын висьтавлыны бура видз-му лӧсьӧдӧм йылысь. Участокса агрономъяслы да землеустроительяслы колӧ висьтавлыны крестьяналы, мыйӧн бур видз-му лӧсьӧдӧм, кыдзи лӧсьыдджык уджавны видз-мусӧ, тӧдмавны — оз-ӧ крестьяна сёрнитны видз-му лӧсьӧдӧм йывсьыс — да отсавны налы асланыс тӧдӧмнас. Видз-му юкӧдъяслы колӧ, кыдз вермасны, бурджыка да нюжӧдтӧг отсавны видз-му лӧсьӧдан удж нуӧдны да сетавны крестьяналы сӧветъяс.

Энӧ воштӧй тӧвся кадсӧ, лӧсьӧдчӧй видз-му лӧсьӧдны.

Рудин.