МЫЙТА ГОСУДАРСТВО БОСЬТӦ КРЕСТЬЯНАЛЫСЬ ДА СЕТӦ НАЛЫ

Сельскокӧзяйственнӧй налог таво ставыс лоӧ 240 миллион шайт. 100 миллион шайтсӧ сыысь сетӧны вӧлӧсьтувса бюджетӧ. Сӧвет Союзса Совнарком видлаліс видз-му уджалан вылӧ рӧскодлысь ылӧссӧ да лои 140 миллион шайт. Та кындзи ещӧ Сӧвет Союзса видз-му народнӧй комиссариат чайтӧ сетны видз-му удж вылӧ 98 миллион да 800 сюрс шайт. Сідзкӧ таво вылӧ, 1925−26 во вылӧ, видз-му удж ёнмӧдӧм вылӧ лоӧ сетӧма ставсӧ 238 миллион да 800 сюрс шайт. Сиктъяс мынтӧны государстволы 140 миллион шайт, государство сетӧ сиктъяслы 238 миллион шайт саяс. Татысь ми аддзам: таво вылӧ Сӧвет власьт сетӧ сиктъясыслы унджык матӧ кык мында налысь босьтӧм дорысь.

Государство сетӧ сиктъяслы сьӧмсӧ кык ногӧн. Ӧти ногыс, сійӧ веськыда ачыс сетӧ сьӧм со кутшӧм рӧскодъяс вылӧ: му косьмӧмкӧд (засухакӧд) вермасьны, мӧд местаясӧ мунны, землеустройство нуӧдны, сідз водзӧ. Мӧд ногыс, государство сетӧ вель уна сьӧм сельскокӧзяйственнӧй банклы. Сельхозбанкыс аслас отделенньӧяс пыр да кооператив союзъяс пыр сьӧмсӧ удждӧ посни, уліса кооперациялы. 1925−26 воын сельхозбанк сетас крестьяналысь овмӧс кыпӧдӧм вылӧ 140 миллион шайт. Сы пиысь 40 миллион шайт гӧгӧрсӧ лоӧ сетӧма видз-му уджалӧмлы коланторъяс вылӧ дыр кежлӧ удждылӧмӧн, 100 миллион шайтсӧ недыр кежлӧ удждылӧмӧн. Унджык сьӧмсӧ сельскокӧзяйственнӧй банк таво сетас видз-му уджалан кӧлуй да скӧтсӧ лӧсьӧдӧм вылӧ. Видз-му уджалан кӧлуйыд оз ӧти воӧн киссьы. Сы вӧсна тайӧ удждӧмыс крестьяналы оз ло отсӧгӧн сӧмын ӧти во кежлӧ, лоӧ ён отсӧг унджык во кежлӧ.

Сӧвет правительство ёна зільӧ отсавны крестьяналы видз-му уджнысӧ кыпӧдны. Видзӧдлам кӧ, мыйта государство сетӧ сьӧмсӧ видз-му удж вылӧ, ми аддзам: дерт, сардырся правительство дырсясьыд уна сетӧ. Сідзжӧ, дерт, некутшӧм капиталист государство аслас бюджетсьыс видз-му вылӧ некор оз сет Сӧвет государство мында. Ни ӧти капиталист государство оз сет видз-му удж кыпӧдӧм вылӧ сымда, мыйта ачыс босьтӧ крестьянасянь. Сӧвет власьтлӧн сӧмын видз-му уджалӧмлы отсалӧмыс дзик мӧд нога.

Й. Скоднев.