ЭН ВИДЗӦД КУЛАК ВЫЛӦ
Вит бур сӧвет гӧль крестьяналы
Сиктъясын став крестьяна кутчысьӧны нин общественнӧй уджӧ. Воысь воӧ налӧн обществоса уджыс пыр содӧ. Сӧмын кутчысьӧмыс сійӧ уджас абу ӧткодь ставыслӧн. Сиктса кулакъяс став Сӧвет власьтӧн сетӧмторъяссӧ (быдпӧлӧс праваяссӧ) босьтісны да пӧльзуйтчӧны асьнысӧ озырмӧдӧм, ёнмӧдӧм кузя. Гӧль крестьяна омӧльджыка ӧтувтчӧм да аслас пемыдлун вӧсна оз вермы пӧльзуйтчыны сеталӧм праваяснас.
Сиктса кулакъяс ӧні бара кутісны ёнмыны, бара зільӧны босьтны ас кипод улас гӧль крестьянаӧс. Кулакъяс важ моз жӧ кӧсйӧны уджӧдны ас вылас гӧль крестьянаӧс. Гӧль крестьянаӧс кӧ вермас кулакыд топӧдны аслас озырлуннас, шуам, удждысьӧмъясӧн да мукӧдторйӧн, сэки кулакыд кокньыда вермас босьтны политическӧй власьтсӧ сиктъясад. Таво Сӧветъясӧ бӧрйысигӧн кулакъяс уналаын вермӧмаӧсь йӧткыны гӧль крестьянаӧс да сюйсьыны Сӧветъясӧ. Сы вӧсна Коммунист Партиялӧн Центральнӧй Комитетыс медбӧръя пленум вылас ёна сёрнитіс гӧль крестьяна йылысь. Шуӧмъясас (
Ачыд эн узь.
Нинӧм буртор оз позь виччысьны, гӧль крестьяна кӧ пыр кутасны виччысьны аслыныс кысянькӧ бокисянь отсӧг, а асьныс овмӧссӧ бурмӧдӧм вӧсна нинӧм оз кутны вӧчны.
Сідзтӧ гӧль крестьяналы лоӧ овны важ помещикъяс дырйи моз жӧ.
Гӧль крестьяналы коммунист партия да Сӧвет власьт отсалӧмӧн колӧ аслыныс тӧждысьны ас вӧснаныс. Налы колӧ аслыныс медвылӧ пуксьыны Сӧветъясын, аслыныс колӧ нуӧдны став общество кыпӧдан уджсӧ.
Ӧтувтчы Сӧветъяс гӧгӧр.
Медводдза, медыджыд уджыс гӧль крестьяналӧн — ӧтувтчыны Сӧветъяс гӧгӧр. Сӧветъясӧ да мӧда-мӧдлы отсасян комитетъясӧ бӧрйысигӧн оз ков видзӧдны кулакъяс вылӧ, оз ков налысь кывзыны. Гӧль крестьяналы колӧ ӧтувтчыны коммунист партияса да комсомол ячейкаяскӧд, шӧркоддьӧма олысь крестьянакӧд да ӧтвылысь бӧрйыны Сӧветъясӧ ассьыныс йӧзсӧ.
Бӧрйысьӧм бӧрын оз ков эновтны Сӧветъястӧ. Колӧ пыр тшӧтш уджавны Сӧветъясын, нуӧдны сиктса олӧм, медым кулакъяс кыдзкӧ-мыйкӧ оз ӧбӧдитны. Зэв омӧль, кор гӧль крестьяна петитчӧны Сӧветъясын уджысь, кор шуӧны: мед пӧ сэні уджаласны «тӧлка йӧз» (озыръяс).
Уджав кооперативъясын.
Медыджыдтор гӧль крестьяналӧн — удж кооперативъясын. Кооперативъяс уджысь гӧль крестьяналы оз ков пышйыны, а мӧдарӧ — быд ногыс зільны веськавны правленньӧясӧ да нуӧдны удж гӧль крестьяналы бур вылӧ.
Гӧль крестьяналы оз ков виччысьны, мед кодкӧ мукӧд лӧсьӧдісны, шуам, случнӧй пункт, прокатнӧй пункт либӧ мукӧдтор. Налы аслыныс колӧ тувкӧдны Сӧветъясӧ, мӧда-мӧдлы отсасян комитетъясӧ, кооперативъясӧ бӧрйӧм йӧзсӧ, мед найӧ лӧсьӧдалісны коланторъяссӧ. Сэтшӧм уджъяссӧ вӧчигӧн Сӧвет власьт пыр сетӧ кокньӧдъяс.
Лӧсьӧдав тӧвариществояс.
Гӧль крестьяналы ёна на сьӧкыд лоӧ косясьны кулакъяскӧд, важ моз жӧ кутас ӧтнас паръясьны аслас ичӧтик му вылас, кутас кӧ уджйӧзӧ пырны кулакъяслы вӧв да мӧс ньӧбалігӧн. Гӧль крестьяналы колӧ пуктыны унджык вын да зільны лӧсьӧдавны быдпӧлӧс тӧвариществояс: машиннӧй, ӧтувйӧн му уджалан, нюръяс косьтан, сідз водзӧ.
Гӧль крестьяналы тӧвариществояссӧ лӧсьӧдігӧн колӧ уджавны сӧветъясӧ да мукӧдлаӧ бӧрйӧм йӧзкӧд. На пыр жӧ колӧ корны отсӧг государстволысь.
Колӧ тӧдны законъяс.
Оз ков вунӧдны ещӧ ӧти зэв колантор. Быдӧнлы колӧ тӧдны Сӧвет власьтлысь став крестьяна дінӧдз инман законъяс. Кулакыд лыддьӧ став законъястӧ да сійӧн и ён. Законъяс сертиыс кадын сійӧ удитӧ вӧчны аслыс унатор. Быд прӧст кадын гӧль крестьяналы колӧ мунны сельсӧветӧ, волисполкомӧ, лыддьысян керкаӧ либӧ краснӧй уголокӧ. Сэні сылы колӧ тӧдмасьны став Сӧвет власьт распӧраженньӧяснас, мед кадын позис сійӧ распӧраженньӧяс сертиыс сӧветъясӧ, кооперативъясӧ да мукӧдлаӧ бӧрйӧм йӧзӧс тшӧктыны нуӧдны кутшӧмсюрӧ уджъяс.
Сӧмын коммунист партияса да комсомол ячейкаяскӧд ӧтувтчӧмӧн, сӧветъясӧ, кооперативъясӧ, мӧда-мӧдлы отсасян комитетъясӧ ас йӧзӧс бӧрйӧмӧн да законъяс тӧдӧмӧн гӧль крестьяна вермасны кутчысьны государствоса да ассьыныс уджсӧ кыпӧдны дай кулакъяслысь кинысӧ дженьдӧдны.
Кулакъяскӧд гӧль крестьянаӧн водзсасигӧн ёна вермасны налы отсавны шӧркоддьӧма олысь крестьяна. Гӧль крестьяналы колӧ ӧтувтчыны шӧркоддьӧма олысь крестьянакӧд да ӧтвылысь бурмӧдны ассьыныс олӧм. Гӧль крестьяналы да шӧркоддьӧма олысь крестьяналы колӧ мӧда-мӧдыслы отсавны сӧветъясӧ, кооперативъясӧ, мӧда-мӧдлы отсасян комитетъясӧ бӧрйысигӧн, мед найӧ вермисны сэні уджавны кыкнаныслы бур вылӧ. Мӧда-мӧдыслы отсалӧмыс ещӧ чорыда ӧтувтас гӧль крестьянаӧс шӧркоддьӧма олысь крестьянакӧд.
Ӧтувтчытӧг да обществоса удж нутӧг гӧль крестьяна пыр лоӧны омӧликӧсь, вынтӧмӧсь, кӧть сэсся кутшӧма бокисянь эз отсавны.
Гӧль крестьяналы тайӧс некор оз ков вунӧдны.
В. Трунтаев.
