КУТШӦМ БУР СЕТӦНЫ СЬӦМ ЧӦЖАН КАССАЯС
Крестьянин босьтӧ сьӧм уджалӧмсьыс, прӧмысъясысь, няньысь медъёнасӧ арын да тӧлын. Чукӧрӧн сійӧ уна сьӧм босьтны оз вермы. Сы вӧсна сылы колӧ тӧждысьны ичӧтикаӧн босьтӧм сьӧмсӧ аслыс пӧльзаӧн да воштӧмысь повтӧг чукӧртӧм вӧсна. Унджык сьӧм чукӧртӧм бӧрын крестьянин вермас ньӧбны аслыс колан видз-му уджалан машинаяс либӧ мукӧд гырысьджыктор аслас кӧзяйствоас лӧсьӧдны.
Государстволӧн сьӧм чӧжан кассаяс нарӧсьнӧ сы вылӧ и лӧсьӧдӧмаӧсь, мед позис крестьяналы ичӧтика пукталӧмӧн чукӧртны унджык сьӧм. Пуктӧм сьӧм вылӧ сьӧм чӧжан кассаясын сетӧны ыджыд прӧчент (кӧкъямыс прӧчентсянь 9 прӧчентӧдз, мӧд ногӧн кӧ шуны — быд 100 шайт вылӧ 8−9 шайт. Сардырся кассаясын вӧлі сетӧны сӧмын 3 шайт да 60 ур). Сэсся кассаясӧ сьӧмтӧ позьӧ пуктавны зэв ичӧтикаӧн. Медічӧтасӧ первойысьсӧ позьӧ пуктыны 25 ур. Водзӧ вылӧ позьӧ пуктавны ещӧ этшаӧн, куим уръясӧн.
Та бӧрын крестьяналы эм ещӧ ӧти буртор: сьӧм чӧжан кассаяс некодлы оз висьтавлыны, кодлӧн эм сьӧм кассаын да мыйта пуктӧма. Сэсся кассаяс оз вермыны сьӧмсӧ кутны сетӧмысь, кутасны кӧ сьӧмсӧ кассасьыс бӧр босьтны. Кассаясысь бӧр сьӧм босьтавны позьӧ ичӧтикаӧн жӧ.
Ещӧ мукӧд бурторъяс сьӧм чӧжан кассаяслӧн: дон босьттӧг видзӧ ас ордас государствоса заёмъяслысь облигацияяс; облигацияяссӧ сэсся позьӧ закладуйтны сьӧм чӧжан кассаясӧ; мыйкӧ дыра кежлӧ на вылӧ сетасны сьӧм; позьӧ ыстыны (переведитны) кассаясысь сьӧм кытчӧ колӧ став Сӧвет Союз пасьтаыс; позьӧ мынтыны сельхозналог кассаяс пыр; позьӧ завещанньӧ вӧчны быдӧнлы сьӧм чӧжан кассаын видзан сьӧм вылӧ, мед кӧть сэсся сійӧ мортыс и абу наследник; кассаӧ пуктӧм сьӧмысь некутшӧм налог оз босьтсьы.
Тайӧ посньыдик пукталӧм сьӧмсьыс став Сӧвет Союз пасьта чукӧрмӧ уна миллион сьӧм. Сьӧмсӧ государство мыйкӧ дыра кежлӧ босьтлӧ промышленносьт да видз-му уджалӧм кыпӧдны отсалӧм вылӧ. Тайӧн миян государство ӧдйӧнджык ёнмӧ, овмӧсыс кыптӧ.
Ӧні сьӧм чӧжан кассаясӧ став Союз пасьта пуктӧмаӧсь 33,6 миллион шайт. Колян во став сьӧмыс кассаясын вӧлі сӧмын на 11,3 миллион шайт (воӧн соді куим мында). Та серти тыдалӧ, уджалысь йӧз кутісны нин гӧгӧрвоны сьӧм чӧжан кассаяслысь бурлунсӧ.
В. Попов.
