ВӦЛӦСЬТ АЧЫС КУТАС КЫПӦДНЫ ОВМӦССӦ

1924−25 бюджетса воын вӧлӧсьтувса бюджет вӧлі зэв ичӧт. Сы вӧсна став вӧлӧсьтувса овмӧссӧ вӧлӧсьтыс ачыс оз вермы вӧлі нуны. Волисполкомлӧн сьӧмыс муртсапырысь тырмӧ вӧлі сӧмын служащӧйясыслы мынтысьны уджалӧмсьыс, школаяслы да больничаяслы пес ньӧбӧм вылӧ да ичӧтик пӧчинкаяс сэні вӧчалӧм вылӧ. Вӧлӧсьтлы зэв колантор вылӧ (туйяс вӧчны, пӧжарнӧй кӧлуй лӧсьӧдны, видз-му уджалӧм бурмӧдны) бюджетсьыс сьӧмыс кольӧ вӧлі зэв этша, либӧ весиг ньӧти оз коль. Вӧлӧсьтувса овмӧс нуӧдӧм вылӧ унджык сьӧмыс вӧлі сетсьӧ уездувса бюджетысь. Тадзинад вӧлӧсьтыд ачыс эз вӧвлы став ассьыс овмӧссӧ нуӧдысьӧн.

Сӧвет союзса Исполнительнӧй Комитет да Совнарком таво август 14-ӧд лунӧ лӧсьӧдісны постановленньӧ «вӧлӧсьтувса доходъяс да рӧскодъяс» йылысь. Тайӧ постановленньӧыс вӧлӧсьтувса бюджеттӧ дзик мӧд ногӧн лӧсьӧдӧ. Медвойдӧр лӧсьӧдӧма сідзи, мед эськӧ сетны вӧлӧсьтлы сьӧмсӧ став вӧлӧсьтувса овмӧссӧ нуӧдӧм вылӧ тырмымӧн. Законын шуӧма сетны вӧлӧсьтувса бюджетӧ сельхозналогысь 100 миллион шайт Ставсоюзса Сӧветъяс 3-ӧд съезд тшӧктӧм серти (съездыс вӧлі таво тулыснас). Сэсся закон сетӧ вӧлӧсьтувса бюджетӧ 25% местнӧй доходъясысь, 50% государствоса доходъясысь, кодъяс воӧны вӧлӧсьтсьыс вӧр лэдзӧмысь да государствоса эмбурысь (эмбурыс кӧ вӧлӧсьтувса му вылын). Сетӧма вӧлӧсьтлы бюджетас ещӧ вӧлӧсьтсьыс мукӧд воан доходъяс. Та вӧсна вӧлӧсьтувса бюджетыд содӧ кык шайтӧдз морт вылӧ. Колян воӧ ӧти морт вылӧ воӧ вӧлі сӧмын ӧти шайт.

Сы вӧсна тавосянь вӧлӧсьтлӧн рӧскодыс оз нин ло вӧлӧсьтувса учрежденньӧяслысь куш кӧзяйствосӧ кутӧм вылӧ.

Войдӧр кӧ волисполкомлы аслыс, учительяслы, избачьяслы, пельшӧръяслы мынтысьліс уезд, таво мынтысьӧ нин волисполком. Войдӧр кӧ школаяслы нигаяс, больничаясӧ лекарствояс сетліс уезд, таво сы вӧсна тӧждысьны лоӧ аслыс нин вӧлӧсьтлы. Дженьыдика кӧ шуны — став вӧлӧсьтса учрежденньӧяссӧ, кодъяс сӧмын вӧлӧсьтса овмӧс вӧснаыс да йӧз вӧснаыс тӧждысьӧны, кутӧ вӧлӧсьтувса бюджет.

Тайӧ выль законыс сетӧ зэв ыджыд бур овмӧс кыпӧдӧм боксянь дай политика боксянь.

Став вӧлӧсьтса овмӧссӧ нуӧдны кутас ачыс вӧлӧсьтыс, ачыс лоӧ сэні кӧзяиныс. Бюджет содтӧм кокньӧдас кыпӧдны вӧлӧсьтын воддза воясӧ киссьылӧм овмӧс. Вӧлӧсьтса уджалысьяс кутасны тӧдны: оз кӧ найӧ зільны бурджыка уджавны, оз кӧ зільны вӧлӧсьтлысь овмӧс да удж кыпӧдны, мыжыс ас выланыс водас. Сы вӧсна найӧ босьтчасны удж бердӧ сьӧлӧмсяньысджык, бура сувтӧдасны вӧлӧсьтувса овмӧссӧ, тайӧ овмӧс кыпӧдӧм боксянь бурыс законлӧн.

Скодъяс вылын, сельсӧветъяс пыр унджык крестьянаӧс кыскасны вӧлӧсьтувса овмӧс кыпӧдан уджӧ. Крестьяна асьныс кутасны корсьны туй бурджыка вӧлӧсьтыслысь овмӧссӧ кыпӧдны. Сідзкӧ крестьяна тайӧ уджнас кыскыссьӧны сӧветъясын уджалӧм вылӧ. Тайӧ бурыс законлӧн политика боксянь.