КӦКЪЯМЫС ВОӦН МЫРСЬӦМ

Кӧкъямыс во ми вирӧн да пӧсьӧн киссим. Уна лун-вой капиталист государствояс миянӧс сутшкасьысь проволока пытшкын видзисны.

Кынмим, тшыгъявлім, тифӧн кулавлім. Водзсянь, боксянь, мышсянь биӧн да тшынӧн пӧдтылісны.

Мый мыжысь миянӧс сэтшӧмасӧ нартитісны?

Ёна ми мыжмылім ас капиталист да бокӧвӧй капиталистъяс водзын. Кӧкъямыс во сайын ми ас сьылі вылысь шыбитім помещикӧс да капиталистъясӧс, сэсся шуим: «Коді уджалӧ сійӧ — и сёйӧ». Видз-му помещик киысь мырддим, пабрика-заводысь фабрикантӧс вӧтлім. Эгӧ жалитӧ и бокӧвӧй (мукӧд государствоысь) капиталистъясӧс — налы сэтшӧм жӧ туй индім.

Эз ло нимкодь миян кӧзяитӧм ас овмӧс вылын капиталистъяслы да помещикъяслы, капиталист государствояслы. Вывті нин налы лӧсьыд кажитчис уджалысь йӧзлысь вирсӧ нёнявны. Босьтчисны миянӧс путкыльтны да вирӧн пӧдтыны.

Кызь ӧтик воӧдз муніс зэв ён кось. Уна йӧзӧс «нырисны» ӧтарсянь да мӧдарсянь.

Ми нӧйтім — миянӧс нӧйтісны. Бӧръяпомыс ми сэсся и вермим.

Гӧгӧрвоисны капиталист государствояс ас оружйӧ ныжмӧмсӧ миян водзӧ лёкӧн сувтігӧн. Кутісны сэсся нимкодясьны миянкӧд, кутісны восьтыны конференцияяс, миянӧс корны сэтчӧ сёрнитны да, радитны да, мир пуктӧм кырымавны.

Миянлы сійӧ и колӧ. Миянӧс мед некод эз вӧрӧд, мед вермим киссьӧм кӧзяйствосӧ бӧр кыпӧдны да ёнджыка лэптыны.

Мунісны миян делегатъяс конференция вылӧ (апрельын 1922 воын Генуяӧ, регыд сы бӧрти Гаагаӧ), сӧмын тӧлк эз босьт. Капиталистъяс миянлы кутісны шуны: мынтӧ пӧ важ, сар правительстволысь, долгсӧ, сетӧ бӧр пабрикаяс, заводъяс бокӧвӧй капиталистъяслы. Онӧ кӧ пӧ сетӧй миянлысь коранторсӧ, некутшӧм тӧлк оз босьт. Эз босьт некутшӧм тӧлк, оз и босьт, кытчӧдз капиталист государствояс оз кутны босьтны миянсянь сӧмын сэтшӧм жӧ тшӧт.

Вӧлі некор вунтӧм олан здукъяс — уна вир, уна синва киссис; сӧмын кӧсйӧны вунӧдны капиталистъяс сэтшӧмторсӧ.

Ми сійӧ синванас да вирнас гижам налы сэтшӧм тшӧт: 1) уна войска миян йӧз пиысь Париж дорын война дырйи усины, 2) война бӧрти миян йӧзӧс Париж дорйысьясӧс мӧдӧдісны Африкаӧ руда перйыны да шонді водзын сотчыны, 3) уна крестьянинӧс рӧзӧритісны миян вылӧ войскаӧн локтігӧн, 4) уна лов нуисны, уна батьтӧг сирӧта колисны. Ставсӧ висьтавны он вермы — тшӧт петӧ кузь. Тадзи конференция вылын висьталісны миян делегатъяс, тадзи и сӧвет правительство кутас висьтавны водзӧ.

Весиг ми вермам мыжсӧ чинтыны да важ долгсӧ мынтыны, миянлы кӧ сетасны уджӧн сьӧм.

Лёклуныс капиталист правительствояслӧн эз быр; да миян кыптӧмыс эмбурнас кутіс телепитӧдны капиталистъясӧс миянкӧд нуны тӧрговля, мукӧд кӧзяйство нуантор.

Заводитчисны миянӧс пыдди пуктыны кыдзи законнӧй прамӧй государствоӧс.

Увтчӧм заграничнӧй еджыд йӧзыслӧн: Черновлӧн, Милюковлӧн — эз кут отсавны.

Ӧні лёка нин этша коли миянӧс пыдди пуктытӧм государствояс, сӧмын гырысь пытшсьыс коли Америка. Ӧні быдлаын нин эмӧсь миян представительяс, код водзын шапкасӧ босьтӧны капиталист правительствоса йӧз. Сэтшӧмтор, кутшӧм вӧвлі Лозаннскӧй конференция вылын, оз ло. (Лозаннскӧй конференция вылын гожӧмнас 1923 воын виисны миян представительӧс Воровскӧй ёртӧс).

Ми воысь воӧ кыптам;

матысмам войнаӧдз дырся кӧзяйствоӧ. Крестьяналӧн олӧм бурмис да ньӧбасянлуныс кыптіс.

Ставмувывса кӧзяйствоын ми кутім босьтны не бӧръя места. Кутім уна ньӧбны мукӧд государствоысь му-видз уджалан да пабрика-заводлы машинаяс да мукӧдтор. Кутім и вузавны мукӧд государствояслы сёян-юантор, руда, нефть тӧвар. Ньӧбасьӧмыс да вузасьӧмыс мукӧд государствояскӧд миян кайӧ кык миллиард шайт дон сайӧ. Тайӧ абу пунт изюм, быд государстволы лоӧ мӧвпавны миянкӧд тӧрговля нуӧм понда. Миянӧс пыдди пуктӧм бӧрти ми нуим сёрни тӧргӧвӧй договор лӧсьӧдӧм йылысь Англиякӧд, Италиякӧд; сӧмын Англиякӧд нинӧм эз артмы. Договор кырымалӧм бӧртиыс правительствоыс Англияысь вежсис, локтісны власьт бердӧ англияса лордъяс (водзджык вӧліны рабочӧй правительство), кодъяскӧд миян вир оз мун, оз лӧсяв. Сы понда тӧргӧвӧй договор ӧнӧдз накӧд миян абу. Нинӧм и шуны, миянлы Англиякӧд тӧрговля нуны колӧ. Найӧ миян дорысь нуждайтчӧны ёнджыка тӧргуйтӧм нуӧдӧмысь. Ӧнія лунӧдз налӧн уджтӧм рабочӧйыс (безработнӧйыс) лыддьыссьӧ миллион да джын. Мед пессяс английскӧй лорд — воас лун-вой, кор рабочӧй йӧзыс сы юр вывті кисӧ чургӧдас миянлы.

Ми бура тӧдам лордъяслысь уджсӧ — найӧ кӧсйӧны миянӧс топӧдны.

Сы вылӧ нуӧ удж Лимитрофын (Финляндияын, Латвияын, Эстонияын, Польшаын), кытӧні кӧсйӧ вӧчны аслыс база, кытісянь кутас вермыны нартитны миянӧс.

Та могысь жӧ босьтчис английскӧй лорд кыскыны ас ки улас и Германияӧс. Мыйӧн ми кырымалім Германиякӧд тӧргӧвӧй договор, сы бӧрти пыр сійӧ кутіс Германия вылӧ личкыны ассьыс лёклунсӧ да торкны миян олан кост Германиякӧд.

Та йылысь муніс сёрни Локарноын (Швейцарияын) да ещӧ кутас мунны Женеваын (Швейцарияын жӧ). Дзик ӧні шуны сьӧкыд, кытчӧдз омӧльтчас миян олас кост лордкӧд, но кӧть мый лоӧ, ми повны ог кутӧ. Миян дор ӧні быд государствоын эм сулалысь рабочӧй йӧз, а Англияас медуна.

Таво миянӧ волісны видзӧдлыны, кутшӧма ми олам, рабочӧй делегатъяс Германияысь, Норвегияысь, Швейцарияысь, ӧні эм на Мӧскуаын датскӧй делегатъяс.

Быд государствосянь миян дінӧ кыссьӧны рабочӧй йӧз. Ми ӧні абу ӧткӧнӧсь, некутшӧм лордъяс оз вермыны миянӧс ӧні повзьӧдны.