ТРУНДА — БУР КУЙӦД

Трундаӧн вольсавны картаяс бурджык идзас дорысь

Видз-му уджалӧм миян Коми муын этша бурсӧ сетӧ крестьянинлы. Мый вӧсна? Ӧти-кӧ, миян муястӧ уджалӧны пыр ӧти ног; мӧд-кӧ, этша ми муӧ сюям мувывса быдманъяслы коланторъяссӧ, этша петкӧдам куйӧд. Дерт, уна куйӧдыс миян оз и лолы ӧти-кык мӧс видзӧмнад. Дерт на ми кутам тшыг нисьӧ пӧт овны, огӧ кӧ корсьӧй кутшӧмкӧ туй тайӧ лёксьыс петны. Татшӧм туйыс эм дай зэв кокни.

Быдлаын миянын эм косьмӧм нюръяс. Сэні эм зэв бур куйӧд, скӧт куйӧдысь ещӧ бурджык на. Сэтшӧм куйӧдыс шусьӧ трундаӧн. Эмӧсь дзонь местаяс, кӧні зэв уна трунда. Сійӧс ми дзик некытчӧ огӧ видзӧй. Мукӧдлаын трунданас ломтысьӧны. Сійӧс жӧ сюйӧны муӧ, мед ёнджыка быдмасны нянь да мукӧд кӧдзаяс. Трундаын эм быдтасъяслы сёянторъяс (азот да известка). Сы вӧсна и трундаыд му куйӧд пыдди зэв бур. Сэсся трундаыд бурмӧдӧ мусинсӧ (почвасӧ).

Трундаыд эм кык пӧлӧс: ӧтикыс ёнджыка муа — сьӧдджык, мӧдыс мутӧмджык — нитш кодь. Сьӧдджык трундаыс вынаджык, нитшкаыс омӧльджык. Трунда кӧ сорлалан идзасӧн, сэки лоӧ зэв бур куйӧд.

Вӧчны колӧ со кыдзи: скӧт видзанінӧ колӧ вольсавны вершӧк нёль кымын трунда, сы вылӧ вольсавны ӧти рад идзас. Неуна скӧтыд талялас вольӧстӧ да, бара колӧ трундатӧ да идзастӧ вольсавны первойя мозыс жӧ. Тадзи кӧ ми пыр кутам вӧчны, позьӧ лӧсьӧдны зэв бур куйӧд.

Мыйӧн бурджык карта вывъясын трунда вольӧс идзас вольӧс дорысь? Трунда ставсӧ нёнялӧ, кыскӧ ас пиас. Куш идзас вольӧснад куйӧд ва миян петӧ ортсӧ; сэки куйӧдыд миян лоӧ нин омӧльджык. Сэсся тадзи вӧчӧм куйӧд муын сісьмӧ ӧдйӧнджык куш идзас куйӧд дорысь дай унджык вын ӧтпырйӧ сетӧ мулы. Лёк дуксӧ, коді лоӧ куйӧд артмигӧн, трундаыс босьтӧ ас пиас. Сы вӧсна трундаа вольӧса карта вывъясын скӧтлы овны долыдджык.

Трундаӧс муӧ пуктыны позьӧ и ӧтнассӧ, идзастӧг. Сэки сійӧ сетас сэтшӧм жӧ бур. Сӧмын оз ков вунӧдны со мый. Выль босьтӧм трундаын эмӧсь быдманъяслы лёкторъяс. Сы вӧсна, медым быдманъяссӧ тшыкӧдысь торъясыс эз кольны трундаын, колӧ трундасӧ босьтӧм бӧрас чукӧрӧ пуктавлӧмӧн косьтыны. Трундасӧ колӧ босьтны арын да кольны чукӧрӧ (кучаӧ) тӧв кежлӧ. Кынмалӧмӧн да тӧлалӧмӧн трундаысь бырӧ лёкыс дай сэки сэсся позьӧ сюйны муӧ. Муаджык трунда позьӧ пырысьтӧм-пыр, некутшӧм тӧлӧдтӧг муад сюйны.

Уна трунда муӧ сюйӧмысь повны нинӧм, некутшӧм лёк сыысь оз ло. Куйӧд сора трунда колӧ му вылӧ этшаджык куш трунда дорысь. Медся ёна трунда вынсьӧдӧ сёя да лыаа муяс. Дерт, некутшӧм омӧль оз вай и мукӧд сикас му вылын.

Коми войтыр, босьтчылӧй тайӧ удж бердӧ, уджнытӧ трундаыд вештас.

Сандрӧ Васьӧ.