КРЕСТЬЯНКАЛЫ КОЛӦ ГИЖНЫ ГАЗЕТӦ
Революцияӧдз миян крестьянка эз и кывлы нинӧм газет йывсьыд. Рабочӧйяслӧн эськӧ петалӧ вӧлі газетыд да, лои кутны гусьӧн, мед озыр йӧзыс да правительствоыс эз аддзы; лыддьыныс сідзжӧ лоӧ вӧлі гусьӧн. Сэтшӧм гуся газетыд крестьянка киад эз волывлы, вывті нин делӧ сійӧ вӧлі разӧднысӧ деревняясас. Сарскӧй правительствонад лэдзӧм газетъястӧ крестьянкаыдлы оз вӧлі шогмы лыддьынытӧ — сэні гижӧма вӧлі толькӧ озыр йӧзлы, озыр йӧз йылысь. Деревняад сэки газеттӧ судзӧдӧ вӧлі поп да кулак — тӧргӧвӧй. Правительствоыд эз лэдз газеттӧ крестьяна йывсьыд, мед эськӧ дырджык кутны найӧс пемыдас, мед найӧ эз тӧдны, мый керсьӧ центрас да кыдзи уджалӧ власьтыс.
Ӧні миян власьтыс уджалысь йӧз киын, олӧмыс лои дзик мӧд нога. Ӧні став газетыд и нигаясыд петӧ крестьяналы — уджалысь йӧзлы. Сӧвет власьт газетнас зільӧ югдӧдны пемыд крестьянасӧ и тіянӧс — пемыд деревняын олысь крестьянкаясӧс.
Миян Коми обласьтад сідзжӧ эм газет лэдзаніныд, петӧ газет «Югыд туй». Сійӧ туйдӧдӧ, мый колӧ вӧчны, кыдзи колӧ олӧмсӧ вӧчны крестьянкаяслы; сідзжӧ сэтчӧ гижӧны, мый вӧчсьӧ миян Коми обласьтас, СССР-ын, мый вӧчсьӧ став му вылас.
Вот тайӧ газетас и колӧ отсасьны гижӧмӧн миян коми аньяслы.
Крестьянка вермас гижны зэв унатор: ӧти-кӧ, сійӧ тӧдӧджык коми аньыслысь олӧмсӧ, мырсьӧмсӧ; мӧд-кӧ, крестьянка вывтіыд быд сьӧкыд уджыс мунӧ, челядьтӧ быдтыны пӧшти век лоӧ ӧтнаслы крестьянка-мамыдлы. Гижны вермас, кутшӧма уджалӧ Сӧветыс, кутшӧма уджалӧны бӧрйӧм нывбаба, кутшӧма уджалӧ делегатскӧй собранньӧ, бура-ӧ уджыс мунӧ общественнӧй лавкаад, уна на мукӧдтор йылысь позьӧ гижны коми аньлы.
Миян коми аньяс зэв на омӧля гижӧны. Сёрниӧ кӧ накӧд воан да юалан: мыйла нӧ тэ он гиж — унджыкыс шуасны найӧ: «Но, метӧг на гижасны, кутшӧм нӧ ме газетӧ гижысь, абу ӧд сійӧ письмӧ гижӧмыд». Сідзи видзӧдны оз позь крестьянкалы. Газетӧ гижны оз ков торъя кужӧм, позьӧ гижны письмӧ моз жӧ, сэні ӧд газетас гижигӧн лӧсьӧдасны, оз ков яндысьны, мый тэ крестьянка, мисьтӧма гижан. Толькӧ колӧ гижны збыльтор: редакция (газет лэдзанін) оз ошкы да ещӧ и судӧ на вермас сетны сэтшӧмсӧ, коді гижӧ лӧжӧс, мед нарошнӧ мӧд мортлы эськӧ лёк вӧчны.
Партийнӧй йӧзлы, нывбаба костын удж нуӧдысьяслы да став тӧлкаджык водзынджык мунысь сиктса йӧзлы колӧ отсавны пемыд аньяслы синсӧ восьтыны. Крестьянкаыд кӧ ӧд заводитчас гижны газетад, сюсьлунсӧ аслыс унджык вермас сюйны. Сэтшӧм крестьянкаяссӧ, кодъяс гижӧны газетӧ, колӧ туйдӧдны, мый йылысь да кыдзиджык сылы колӧ гижны. Сэсся колӧ собранньӧяс вылын ошкыштны, мед эськӧ и мукӧд нывбабаыс гижныджык кутісны, оз ков сетны вӧля найӧс серавны, сідзжӧ и налысь гижӧдсӧ. Сералӧмсьыд миян крестьянкаыд ёна полӧ; серавны кӧ кутам сылысь гижӧдсӧ, ми уськӧдам окотасӧ сылысь гижныс. Локтан тӧв колӧ лӧсьӧдны быд деревняӧ газетӧ гижысь крестьянкаясӧс.
Виттор Наталь.
