КООПЕРАЦИЯ ПЫР БУРДЖЫКА ӦТУВТЧЫНЫ КРЕСТЬЯНАЛЫ РАБОЧӦЙЯСКӦД

Миян пабрик-заводъяс быд во аслас удж вылӧ босьтӧны зэв унатор (сырье) видз-му уджалысьяслысь да вӧрын кыйсьысьяслысь: шабді кудель, пыш, быдсяма кӧйдыс, картупель, быдсяма звер куяс да уна мукӧдтор.

Найӧ сэсся тайӧ сырьёсьыс вӧчӧны быдсяма тӧвар: новлан да уджалан кӧлуй, сёян-юанторъяс.

Кыдзи сырьёыс крестьяна кисьыс воӧ пабрик-заводъясас? Унджыкысьсӧ миян век на крестьянаыслысь ньӧбалӧ вӧлі вӧльнӧй тӧрговеч. Таысь, дерт, крестьяналы ни пабрик-заводъяслы бурыс этша вӧлі. Крестьяналысь вӧльнӧй скупщикыд (сырьё чукӧртысь) босьтӧ вӧлі донтӧг (ас донсӧ оз сет), а пабрик-заводъяслы вузалӧ донӧнджык. Крестьяналы этшаджык вӧлі воӧ аслас трудысь, пабрик-заводъяслы лоӧ вӧлі лишнӧй дон мынтыны. Та вылӧ олісны частнӧй скупщикъяс, унаӧн на, гашкӧ, та вылын и озырмисны.

Миян коммунист партия важӧн нин казяліс татшӧм омӧльторсӧ, век корсис туйяс, кыдзи эськӧ крестьяналысь сырьёсӧ сетны пабрик-заводъяслы, медым кыкнаныслы вӧлі бур. Ӧні Центральнӧй Комитет коммунист партиялӧн шуис пабрик-заводъяслы сырьё босьтны веськыда крестьяналысь сиктса кооперативъяс пыр. Тадзинад крестьяна вермасны веськыда аслас кооператив пыр вузавлыны ассьыныс тӧварсӧ пабрик-заводъяслы.

Пабрик-заводъяс кутасны вӧчавны кооперативъяскӧд сырьё чукӧртӧм вылӧ торъя договоръяс.

Тадзтӧ ковмас неуна сӧмын мынтыштны нуӧм-вайӧмысь да чукӧртӧм-видзӧмысь. Крестьяналы лоӧ прамӧй дон тӧвар вылӧ, пабрик-заводъяслы донтӧмджык сырьё. Крестьяна бур донӧн вузаласны ас вӧчӧм тӧвар, пабрик-заводъяс лэдзасны крестьяналы колан донтӧм тӧвар.

Пабрик-заводъяслы тшӧктӧма разӧдны вӧчӧм тӧварсӧ кооперативъяс пырджык (дерт, кытӧн бурджыка уджалӧны кооперативъяс; кӧні омӧля уджалӧны, сэні быть лоӧ разӧдны и частнӧй вузасьысьяс пыр).

Крестьяна пиысь вӧчасьысьяслы (кустаръяслы) шуӧма кокньӧдны быдсяма вӧчасян кӧлуй судзӧдӧм, материал сетӧм, банкъясысь да удждысян тӧвариществоясысь удждысьӧм. Сідзжӧ шуӧма бурджыка лӧсьӧдны кустаръяслысь тӧвар мунӧм-вузалӧм. Мед тайӧ бура ставсӧ вӧчны, дерт, кустаръяслы колӧ ӧтувтчӧмӧн (кооператив, тӧварищество) вӧчасьны-уджавны.

Тадзи коммунист партия индӧ, велӧдӧ рабочӧйлы да крестьяналы ӧтув уджавны, мӧда-мӧдлы отсасьны овны кооперативъяс пыр. Сідзкӧ колӧ крестьяналы, кыдз-мый вермад, отсасьны кооперативъяслы, быдӧнлы пырны кооперативъясӧ, сувтӧдны налысь уджсӧ.

И—б.