А. Ӧ. СУКАНОВАӦС КАЗЬТЫЛӦМ

Вӧскресенньӧӧ луннас чукӧртчылісны Всеработпрос профсоюзса шленъяс (Обоно да Издательство месткомысь) Агния Ӧндреевна Сукановаӧс казьтывны. Волісны бура унаӧн.

Медвойдӧр Королёва ёрт висьталіс Агния Ӧндреевналысь олӧмсӧ (биография) да сылысь Нӧвикын (Пӧддельнӧй вӧлӧсьтын) велӧдӧмсӧ. Королёва шуис: «Ӧні на Нӧвикса крестьяна казьтылӧны: Агния Ӧндреевна кодь учительнича пӧ сэсся миянын эз нин вӧвлы».

Сэсся висьталіс В. Ӧ. Суканова Агния Ӧндреевналысь йӧз костын уджалӧм йывсьыс. А. Ӧ. важӧн нин, революцияӧдз на, велӧдігас нуӧдлӧма революционнӧй уджъяс коми йӧз костын. Сы понда унаысь сы ордын шобсьывлӧмаӧсь-корсьлӧмаӧсь революционнӧй гижӧдъяс, судӧ весиг сюрлӧма.

Н. Каракчиева казьтыштіс, кыдзи А. Ӧ. тӧждысьліс гӧль йӧз пӧвстысь челядьӧс велӧдны. Унаысь сійӧ аслас сьӧм вылӧ ыстыліс велӧдчыны. Отсӧг сетавліс велӧдчигӧн. «Не кӧ Агния Ӧндреевна, ми ӧмӧй эськӧ вермим велӧдчӧмӧн лоны? Ми вӧлім куим чой — позьӧ шуны, дзик корысьяс моз мам-бать овлісны, — да Агния Ӧндреевна отсаліс миянлы велӧдчыны. Быд тӧлысь вӧлі ыстӧ аслас ичӧтик жалӧванньӧсьыс миянлы отсӧг. Вӧлі шуам сылы: «Мыйӧнкӧ, гашкӧ, коркӧ мынтам», да сійӧ дӧзмас вӧлі: «Сы йылысь энӧ думайтӧ, медтыкӧ тіянлы пӧльзаыс лои-а». Ас пондаыс некор эз тӧждысьлы, некутшӧм овмӧс заптӧм сылӧн эз вӧв, бур паськӧмъяс да зарни басъяс эз лӧсьӧдлыв.

Сы бӧрын В. Савин висьталіс Сукановалысь литература удж йывсьыс. «Став гижӧдыс Агния Ӧндреевналӧн — посни коми челядь вӧсна да пемыд коми нывбаба понда тӧждысьӧм. Медъёна сылӧн сьӧлӧмыс висьліс найӧс югдӧдӧм вӧсна». Савин висьталіс ӧткымын гижӧдъяс йывсьыс, кодъяс эмӧсь «Выль Туйӧд» нигаын, да «Югыдлань» нима пьеса йылысь. «Суканова кулӧмӧн муніс посни коми челядьлӧн бур мам да коми аньяслӧн эз ло ӧтик бур сьӧлӧма чой. Колӧ сы пыдди ӧні выль йӧзӧс кыпӧдны, медым сы моз жӧ уджалісны».

Н. С. Полещиков (ОБОНО-ын юралысь) висьталіс Сукановалысь Методическӧй Бюроын уджалӧм йылысь. Агния Ӧндреевна ёна отсаліс коми школаясӧ коми кывйӧн велӧдӧм лӧсьӧдӧм йылысь.

Богданов ёрт содтіс сы йылысь. «Агния Ӧндреевна зілис аслас уджнас Методическӧй Бюроын озырмӧдны коми кывсӧ, ёна сулавліс дзик коми кывъяс сюявны терминологияӧ».

Медбӧрын Шаков ёрт висьталіс, кыдзи Агния Ӧндреевна зільліс ӧтувтны став водзмӧстчысь коми уджалысьяссӧ: «Сійӧ вӧлі связь кутӧ Помӧсдінса „Коми автономист чукӧркӧд“ дай Яренск уездувсакӧд. Тӧдӧ вӧлі — ӧткӧн-ӧткӧн сьӧкыд уджавны, колӧ ӧтвылысь. Сэсся Агния Ӧндреевна эз вӧвлы колысь (корысть). Коми Издательствоын служитігӧн войдӧр ёна сьӧкыд вӧвлі: вӧлі куим штата морт вылӧ мукӧддырйиыс служитӧ сизим морт, да сійӧ некор эз шулы: со пӧ, этша мынтанныд ли, мӧдтор ли. Некор эз шыасьлы гижӧмъяссьыс сьӧм корны — тӧдӧ вӧлі, абу сьӧмыс, эз вӧвлы. Бӧръявылас нин, кор дзик нин пикӧ вӧлі воӧма висигас, лечитчыны мунігас толькӧ шыасьліс: оз-ӧ пӧ позь неуна сетыштны»...

Сёрнитӧм бӧрын собранньӧ шуис: став гижӧдсӧ Агния Ӧндреевналысь чукӧртны да лэдзны торъя нига, тшӧтш сэтчӧ сюйны сылысь олӧмсӧ (биография) да сы йылысь тані казьтылӧмъяссӧ; лӧсьӧдны сылысь портретъяс да ӧшӧдны школаясӧ да мукӧдлаӧ, мед тӧдісны посни коми челядь да коми нывбабаяс на вӧсна нэм чӧжсӧ тӧждысьысьсӧ.

Агния Ӧндреевна шуліс: кор пӧ ме кула, колльӧдӧй менӧ коми сьыланкывъясӧн; мед пӧ кӧть музыкаыс эз вӧв, а коми сьыланкывъяссӧ сьылӧй. Сы вӧсна собранньӧ помасьтӧдзыс сьылісны кымынкӧ коми сьыланкыв.