КОМИ СИКТЪЯСЫН ЭЛЕКТРИЧЕСТВО
Пӧрысь йӧз нин казялӧмаӧсь сылысь бурлунсӧ
Важӧн, сар-«батьӧ» дырйи, миян Коми муын крестьяна этша буртор тӧдлісны. Важӧн нӧ кодкӧ ӧмӧй тӧдліс сиктъясын (да и каръясас) кутшӧмкӧ электричество йылысь, истӧгтӧг биасьӧм да, керкаясын да сюръя йылын карасинтӧм лампа сотчӧм?
Важӧн крестьянаыд сӧмын тӧдлісны саръясӧс да енъясӧс. Саръяс медся ёна тӧждысьлісны лӧсьӧдавны кабак, пӧлича, манастыръяс да вичкояс. Эз думыштлывны крестьянаӧс югдӧдны, век мый вермисны пемдӧдісны.
Кӧкъямыс воыс на эз тыр выль олӧм пуксьӧмлы (Октябрса революция), весиг нин миян Коми муын, кутшӧмкӧ пемыд сиктъясын, Айкатыла вӧлӧсьтын, лӧсьӧдісны электричество би, ӧзйис «ИЛЬИЧЛӦН» югыд лампа (сійӧ ӧд медъёна тӧждысьліс та йылысь, медъёна тшӧктыліс сиктъясӧ электричество лӧсьӧдавны). Квайт верст кузя пондас ӧзйыны электричество Айкатыла вӧлӧсьтын (ӧні ӧзйӧ нёль верст кузя на, нӧшта нуӧдӧны ичӧт Айкинаӧ).
— Эжва вывсянь видзӧдлам пемыдӧн Айкина-Шожым гӧра вылас да, дас куим сюръя йылын югыд би ӧзйӧ, керка ӧшиньяс еджыд-югыдӧсь! — тадз висьталӧны пӧрысь пӧчӧяс, Эжолысь «Иван поснӧй» дорысь локтӧны да.
Налы воча Ивӧ Машӧ шуас:
— Ми «Иван поснӧй» дорад быд во кайлам жӧ да, оз нинӧм вӧлӧм сійӧ сет, сӧмын сись вылад да молебен вылад деньгасӧ зепсьыд сетав, «ад горшӧ» моз сюяв. Водзӧ сэсся некор ог кайлы, ог понды веритны попъяслы. То тай коді енмыд вӧлӧма — электричествоыд, ентӧг ӧзйӧ быд пельӧсын. Таво тӧвнас Удораӧ нылӧс кладь нуны ыстыла да, югыд бисӧ пыртӧда жӧ керкаӧ...
Шуасьӧ эськӧ Ӧльӧшка Оля (Шожымса): оз пӧ ков электричествотӧ лӧсьӧдны, он пӧ кут тырмыны мӧснад. Но ӧд сійӧ важӧн тӧргуйтліс да, бура овліс да, сылы нелюбӧ, дерт, кор гӧль крестьянаыд ӧні сӧвет власьт дырйи асьныс заводитісны ассьыныс олӧмсӧ бурмӧдны. Ӧні огӧ нин мунӧ Ӧльӧшка Оля ордад копрасьныд.
Колӧ быдӧнлы гижсьыны «Электричество лӧсьӧдан тӧвариществоӧ». Кымын унаӧн пырам кооперативад да тӧвариществоад, сымын унджык сьӧмыс сэні лоас, унаӧс кутас югдӧдны ӧти машинаыс — электричествоыд донтӧг сувтас, некутшӧм мӧс оз мун. Ӧні Ӧльӧшка Оля кодьыдлысь оз нин ков кывзыны, дай огӧ нин кывзӧй. Ӧні нин миян пӧчьяс, мужикъяс сёрнитӧны: тайӧ электричествонад пӧ, биысь кындзи, регыд пондам вартны, пес пилитны, уна мукӧдтор вӧчавны. Некутшӧм ен оз ков, енъяссӧ асьным нин пондім вӧчавны.
Айкалӧн вокыс.
