МЫЙ МИ МЕДБӦРЫН ТӦДАМ

Збыльысь, мый ми, коми йӧз, медбӧрын тӧдам?

Недругӧн гӧгӧрвоан, мый ми медбӧрын тӧдам; дыр лоӧ мӧвпавны, бергӧдлыны юр вемтӧ, дай некод на оз и тӧд, огӧ кӧ ми висьталӧ. Сійӧн и газетным миян «Югыд туй» нима, медым коми йӧзӧс туйдӧдны, югдӧдны.

Гашкӧ, чайтанныд, ми зэв дыр огӧ тӧдӧ, мый вӧчсьӧ кӧнкӧ ылын-ылын, «кутшӧмкӧ сарствоын-государствоын»? Абу сійӧ. Ми тӧдам, мый вӧчсьӧ Африкаын, кыдзи Мароккоын рифъяс мездысьӧны Франция кипод улысь; ми тӧдам, мый вӧчсьӧ Америкаын, Японияын, Англияын, Китайын, Польшаын, Германияын да мукӧдлаын; ми тӧдам став мувывса олӧмсӧ. Тӧдам гырысьторъяс, тӧдам и зэв ичӧтикторъяс — шуам кӧть тайӧ: англияса суд ӧти 17 арӧса детинаӧс судитӧма кык вежон чӧж мырдӧн уджӧдны каньӧс джагӧдӧмысь. Унатор ми тӧдам, дай зэв регыдӧн тӧдам: талун кӧнкӧ мыйкӧ лоӧма, аскинас тӧдам нин ми сы йылысь — телеграф да радио вайӧ став юӧрсӧ. А СССР-ад мый вӧчсьӧ — сы йылысь сійӧ луннас жӧ и тӧдам, весиг кар нимсӧ и сиктсӧ — ставсӧ тӧдам.

Та серти позьӧ чайтны, нинӧм сэтшӧмыс абу, мый ми медбӧрӧдз огӧ тӧдӧ.

Эм, сё муса ёртъяс! Со мый. Ми огӧ тӧдӧ либӧ медбӧрын тӧдам асланым Коми обласьтын мый вӧчсьӧ. Гашкӧ чайтанныд пӧръясьӧмӧн? Збыльысь шуам. Яндзим кӧть абу-а, сідзи и эм. Непӧштӧ ми медбӧрын тӧдам кутшӧмкӧ ылі деревняысь (Изьваысь ли, Удораысь ли) олӧм — весиг медбӧрын тӧдам (мукӧддырйиыс огӧ на и тӧдлӧ-а) Сыктывдінкарса олӧм.

Час босьтам кымынкӧ пример.

Зэв ыджыд сёрни (кампания) муніс СССР пасьта «выдвиженечьяс» йылысь (мӧд ногӧн кӧ шуны: сӧветса учрежденньӧясӧ крестьяна пиысь уджалысьясӧс ыстӧм йылысь). Уна мукӧд губерня улысь та йылысь ми тӧдам: ӧтилаын сы мында «выдвиженеч» уджалӧ, мӧдлаын сы мында: кӧні 57 крестьянин, кӧні 74. Уна-ӧ «выдвиженечыс» миян Коми обласьтын, кӧнӧсь найӧ, мый вӧчӧны — нинӧм эз кывсьыв миянлы. Бӧръявылыс нин тӧдім: вӧлӧмкӧ миян обласьтын эм жӧ... кык выдвиженеч: ӧтикыс А. М. МОРОЗОВ, обласьтувса видз-му (земельнӧй) комиссияын юралысьын; мӧдыс А. И. КУКЛИН, обласьтувса видз-му управленньӧса юралысьлӧн помощникыс. Тайӧясӧс ми тӧдім «Беднота» газетысь (Мӧскуаын петӧ) 2201-ӧд номерысь. Не сійӧ кӧ, эгӧ и тӧдлӧ. Сэсся нӧ некод абу миян? Сӧмын кык? Этша та-ай!..

Ӧні босьтам мӧдтор. Бура важӧн нин миян государствоын мунӧ лӧсьӧдчӧм крестьяналы вӧр сетӧм йылысь (леса местного значения). Став СССР пасьталаыс шуӧма сетны вӧрсӧ крестьяналы 22 миллион десятина. Тайӧ уджсӧ помавны урчитӧма вӧлі срок — таво октябр 15-ӧд лун (ӧні нюжӧдӧма 1926 вося январ 1-ӧд лунӧдз). Бӧръявылӧдзыс вӧлі сетӧма нин 18 миллион десятина гӧгӧр. Ми уналысь тӧдам, кӧні мыйта сетӧма. Сӧмын огӧ тӧдӧ, мый вӧчӧма та йылысь миян Коми обласьтын. Сы йылысь ӧнӧдз на абу «ни слуку, ни дуку». Сы йылысь, дерт, ми медбӧрын кутам тӧдны... «Беднота» газетысь ли, мӧдлаысь ли.

Ставыс тадзи миян. Веськыда кӧ шуны: мый он босьт, кытчӧ он кутчысь, кутшӧм обласьтувса удж йылысь он кватитчы — сэтчӧ и зутшасян: либӧ нинӧм огӧ тӧдӧ, либӧ медбӧрын тӧдам — быттьӧ нинӧм оз и вӧчсьы. Газетӧ некытісянь пӧшти оз гижлыны. Унджыксьыс лоӧ тӧдмавны олӧмтӧ Мӧскуаса газетъясысь, весиг ас обласьтса олӧмтӧ.

Тадзи омӧль. Колӧ быд обласьтувса учрежденньӧяслы ыстыны удж нуӧдӧм йылысь гижӧд газетӧ, медым коми йӧзыс тӧдлісны водзвыв (эз медбӧрын!), мый вӧчсьӧ миян обласьтын сӧвет власьт тшӧктӧм серти. Торъя ёна колӧ гижны крестьянскӧй овмӧс дор уджъяс вӧчӧм йылысь. Оз ков ыстыны сӧмын куш (голая) статьяяс, колӧ быд гижӧдӧ урчитны тшӧтш лыдпасъяс (цифры) — куш гижӧдыд ӧд нинӧм оз висьтав.

Ӧнісянь сэсся ми надейтчыны кутам: став мувывса да став СССР-са олӧм йылысь кындзи ми кутам тӧдны тшӧтш асланым Коми обласьтувса олӧмнымӧс.