МЫЙ ШУИС ТРОЦКӦЙ ЁРТ СССР-са ОВМӦС ЙЫЛЫСЬ

Запорожйӧын (Украинаын) вӧлі ывла вылын карса сӧветлӧн заседанньӧ. Заседанньӧ вылас вӧлі 15 сюрс морт — крестьяна да рабочӧйяс.

Сэні Троцкӧй ёрт (ВСНХ-ын сійӧ ӧні шленын да мукӧд государствоса фирмаяслы СССР-ысь кӧртымӧн уджаланінъяс сеталан комитетын — Главн. Концессионный Комитет — юралысьын) зэв кузя, унатор висьталіс. Троцкӧй ёртлысь висьталӧмсӧ колӧ тӧдны быд крестьянинлы да рабочӧйлы. Сы понда ми сылысь висьталӧмсӧ гижам комиӧн, медым тшӧтш тӧдасны и коми крестьяна.

Со мый висьталіс Троцкӧй ёрт:

— Ме мӧдысь нин революция бӧрын вои татчӧ — Запорожйӧад. Первой волӧмӧй вӧлі гражданскӧй война дырйи, нёль во сайын, кор Украинаын вӧлі бушуйтӧ Махно, грабитӧ да рӧзӧритӧ вӧлі крестьяналысь овмӧсъяссӧ. Ӧні, нёль во кольӧм бӧрас, позьӧ нин артыштны, кутшӧма ми быдмим да ёнмим. Ми нин кӧсъям кутчысьны «Днепростройӧ» (Днепр ю вылӧ лӧсьӧдны зэв ыджыд электрическӧй станция). Тайӧ нин висьталӧ миянлысь выннымӧс, водзӧ мунӧмнымӧс. Босьтам кӧ лыдпасъяс (цифры), найӧ медся ёна миянлы висьталасны ёнмӧмнымӧс.

Тавося урожай зэв бур.

Медвойдӧр босьтам видз-му уджалӧм. Таво миян СССР‐ын урожай зэв бур. Нянь воис сизим миллиард да сё миллион (7.100.000.000) пуд. А бӧръя куим вонас ӧдва чукӧртлывлім куим миллиард пудйӧдз.

Промышленносьт

миян сідзжӧ зэв ӧдйӧ кыптӧ, быдӧн сьӧлӧм вылын долыд ставнымлы. Колян нёль во саяс миян промышленносьтыд ӧдва-ӧдва вӧлі лолалӧ, муртса вӧлі витӧд юкӧныс (⅕) уджалӧ. Ӧні миян промышленносьт кыптіс зэв нин вылӧ — уджалӧ 72 прӧчентыс, мыйта вӧлі войнаӧдз (войнаӧдз кӧ вӧлі, шуам, 100 пабрик-завод уджалӧ, ӧні 72-ыс уджалӧ жӧ нин).

Эгӧ-ӧ ӧшыбка вӧчӧ Октябрын?

— Кӧкъямыс воыд йӧз олӧмад — ӧти здук кодь. Тайӧ кӧкъямыс вося «здукнас» уджалысь йӧз сы мында нин вермисны тӧдмавны, сы мында на вывті сьӧкыд удж муніс — позьӧ нин налы ассьыныс юавны: эз-ӧ ӧшыбитчыны рабочӧйяс Октябрын 1917ʼ воын, кор найӧ власьтсӧ Россияын мырддисны озыръяс киысь; сетас-ӧ Октябрыд уджалысь йӧзлы быдтор, мый вӧлі найӧ виччысьӧны да мый вӧсна найӧ тышкасисны-косясисны революция бӧрас?

— Бара жӧ лоӧ медвойдӧр видз-му уджалӧмӧ (сельское хозяйство) ыстысьны. Буржуйяс шулісны миян йылысь: быттьӧ пӧ ми став кӧзяйствосӧ жуглам да пазӧдам. Ӧти видз-му уджалӧм помысь пӧ Россия кутас бӧрлань исковтны, водзӧ мунӧм пӧ нинӧм виччысьны. А мый нӧ ми сы пыдди ӧні асьным аддзам? Миян тавося урожай бурджык весиг 1913ʼ вося дорысь. Сідзкӧ крестьянскӧй кӧзяйство миян помещикъястӧг воис сэтшӧм выйӧдз, кутшӧм вӧлі и войнаӧдз. Миян нянь мунӧ-инасьӧ заграничаӧ, быть лоӧ россияса мужиклысь няньсӧ сёйны мукӧд государствоса буржуйлы. Миян сӧветскӧй няньыд ӧні буржуйыдлӧн пызан вылас — сійӧ медъёна разӧдас став лӧжсӧ миян СССР вылысь.

СССР-лӧн заграничнӧй рынокӧ петӧмыс бара жӧ висьталӧ миянлысь ёнмӧмнымӧс, кыптӧмнымӧс.

Ми тыр дзоридзӧн дзордзалам.

Америка быдӧн шай-паймуніс да синъяссӧ сувтӧдіс, кор ми сылы заказ сетім хлопок вылӧ 56 миллион шайт дон.

Чемберлен (Англия) кык тӧлысь сайын збыль вылӧ кутліс лэптыны миян вылӧ война. Сэки самӧй Англияас (Лондонӧ) бӧр воис Раковскӧй ёрт (СССР-лӧн посол Англияын). Сійӧ шуис Чемберленлы: ме пӧ СССР-сянь попуттьӧӧн моз вайи жылетка зептын Англиялы ичӧтик заказтор. Сійӧ «ичӧтик заказыс» вӧлӧма 150 миллион шайт дон. Сы бӧрын Чемберленлӧн вирыс этша ланьтіс, Англияын кутісны небыдджык кывйӧн миянкӧд сёрнитны. Чемберленлысь везъясьӧмсӧ орӧдіс сійӧ «ичӧтик заказыс». А заказыс бара жӧ лои миян кыптӧм кузя.

Кутам выль заводъяс вӧчны.

Недыр мысти ми огӧ нин кутӧ важ пабрик-заводъяс пӧчинитны да найӧн уджавны. Ми кутам стрӧитны выль пабрик-заводъяс. Тайӧ воясӧ нин ми пуктам (торйӧдам) сы вылӧ 100 миллион шайт. Тайӧ уджнас ми быдӧнлы нин петкӧдлам, мый рабочӧйяс крестьянакӧд овмӧс вермӧны кыпӧдны, медтыкӧ миянӧс спокойӧн колясны буржуйяс, мед найӧ эз кутны миян вылӧ кавшасьны.

Лоӧ оз война?

— Ми водзӧ кежлӧ пыр лӧсьӧдчам мирӧн овны, овмӧс бурмӧдны-кыпӧдны. Сетасны-ӧ буржуйяс миянлы прамӧя тайӧ уджас кутчысьны? Миян врагъяс кӧсйӧны миянӧс жугӧдны ӧні жӧ, кор ми эгӧ на вермӧ дзикӧдз ёнмыны. Но рабочӧйяс быд государствоын сулалӧны миян дор. Лоӧ оз война? Та вылӧ дзик тшукӧн он вермы нинӧм шуны. Но буржуйяс ӧні оз лысьтны миянкӧд выль война панны — полӧны асланыс рабочӧйясысь да оз вермыны миян вылӧ шыбитны ыджыд сила. Посньыдик государствояссьыд ми огӧ полӧй, налы миянӧс не босьтны.

Октябрыд абу ӧшыбка вӧлӧма.

— Ставсӧ кӧ артыштам, мый ми уджалім сизим воӧн, мый ми вермим вӧчны нёль воӧн война бӧрын, ми сьӧлӧмсянь вермам шуны: Октябрса Революция россияса уджалысь йӧзлӧн абу ӧшыбка вӧлӧма. Медсьӧкыд кадыс миян бӧрӧ нин кольӧма. Абу некутшӧм сэтшӧм удж (задача), кодӧн оз вермыны справитчыны ӧтувтчӧмӧн рабочӧйяс крестьянакӧд.

Ми смела вермам шуны: уджалысь йӧз кыптас вылысь вылӧ, водзын миянлы воссьӧ вӧвлытӧм бур олӧм. Разӧдам-пазӧдам став пемыдлунсӧ.

Мед паськалас, мед нэмыс олас Октябрса Революция!