СИРПИ КОНЪЯЛІС

— Пашӧ-ӧ! Па-а-ашӧ!

Ӧшинь улысь весьӧпӧрӧм ногаа чуксасьӧмсӧ сёйигӧн кылі да тӧкӧтьӧ киысь паньӧй эз усь. Тӧді сусед Модялысь гӧлӧссӧ, восьті лунвыв бана ӧшиньӧс.

— Мый нӧ нин, Модьӧ, лоис? Равзан, быттьӧ понъяс пурӧны!

— А этайӧс аддзылін? — петкӧдлӧ лы воропа складнӧй пурт.

— Ыхы! Давидлӧн... Гусялін?.. Мися жӧ сы гӧгӧр и гартчан вӧлі.

Давид фронт вывсьыс вайӧма татшӧм складнӧй пуртсӧ. Сэні, ки пыдӧс вомлӧс кузьта складникас, кык пурт — кузьджык да дженьыдик, шыла, винтӧ гартӧм сутуга (штопор пӧ, но ог тӧд, мый вылӧ сійӧ шогмӧ), зэв ичӧтик ножич да ичӧтик жӧ пань. Аддзывлытӧм, дивӧ кодь пурт. Ӧні сійӧ пуртыс со Модя киын.

— Гусялін да ошйысян? — дивитышті Модяӧс.

— А вот и эг! Сетіс... Талун ме на пыдди пастукалі. Ачыс мостовикӧ пырис да оз удит... Пажын пуктылісны да нӧшта и тайӧ пуртсӧ сетіс. Вот... А ӧні йӧрт мӧстӧ... Аски тэныд видзны!

— Тэтӧг тӧда... Йӧ-ӧрт! Тшыг со скӧтинаыс, куш борсӧ гольскӧ-йирӧ! Мӧс видзысь! — Скӧрми нин наянасьӧмсьыс да ошйысьӧмсьыс, а медсясӧ, дерт, Давидлысь пуртсӧ сылӧн киысь аддзи да. Татшӧм син пӧрйӧгнас и Веня другӧс, кодкӧд пыр ӧтлаынӧсь, вермас ме дінысь кӧдзӧдны. А мый? Бадь ньӧр вундыны сетлас, мыйкӧ вӧлалыштны — Веня и лоӧ Модялӧн кипод улын?

— Тӧдан, он тӧд, а мӧстӧ ӧшинь улӧдзыд вайӧді. Аски тэ пӧттӧдзыс йирӧд... Мамлы нарошнӧ тшӧкта водза-водз Гачуньӧс лысьтыны да лэдзны. Видз, котрав.

— Лэдзӧй кӧть вой шӧрнас, мед ошъяс наян Гачуньтӧ косявласны, уйлаӧс.

Сюрукнад мынтысян, Ванька Паш кок пӧв, Сюрукнад! — наяна серӧктіс Модя да котӧртіс гортас. Пастукалан лун ӧд сылӧн помассис.

Грездса мӧсъясӧс видзан лун меным вӧлі петшӧралӧм бӧрын висьӧм кодьӧн. А вит мӧска стадаад татшӧм шудтӧм луныс тӧлысьнас квайтысь волӧ. Шойччыштны ог удит, а бара нин миян ӧчередь, и кымын во нин! А сэксянь, буди, кор кӧлысъястӧм гачӧн куті ветлӧдлыны. Сэки, дерт, Рая либӧ Саня чойкӧд, а таво ӧтнам вылӧ нин тайӧ уджсӧ кӧвъялісны.

— Аски миян мӧсъясӧс колӧ видзны... Санялӧн ӧчередьыс. Таво эз на видзлы, — шуи шӧркост чойлы ужнайтӧм бӧрын.

— Некор меным мӧсъяс гӧгӧр бергавны! Лун-лун котралан, он отсась гортын. Мед видзӧ! — удтысис мамлы да индіс ме вылӧ Саня чой. — Быдлаӧ — Саньӧ! Ёгӧсь картупель градъясным: видзӧдлан — юрыд кольмӧ, сы мында колӧ юравны, ёг турунсӧ весавны. Мукӧд гортса уджыс ӧтнамлы жӧ кӧвъясьӧма. Рая оз жӧ отсась, кӧрт туй вылын ременнӧясӧ уджалӧ да...

— Сідзи, меся, ӧтнад и мудйысян да! — щӧтясьышті ме. — Ёг турунсӧ, быттьӧ, тэ и нетшкан?

— Ёг турун! Удж аддзӧмыд!

— Ачыд уджӧн лыддян да! Пӧшти медпервойӧн со и казьтыштін — сідзкӧ, удж и вӧча сійӧс ме... Тэ сӧмын кокантӧ и тӧдан...

— Вӧчан, вӧчан! Видзӧд, киясыд гаддялӧмаӧсь! Пыр пельпом вомӧныд бӧрвыв кыйкъялан: оз-ӧ кӧнкӧ зонпосни мачасьны!

Весьшӧрӧ вензьӧмӧй лои. Мустӧм пастукалан удж и сійӧ пӧрйӧ ме вылӧ кӧвъясис, ковмис сетчыны. Асывнас школаӧ ветлан клеткаа дӧра сумкаӧ пукті вит-квайт гырысьджык картупель, сы мында жӧ кыдъя картупеля сӧчӧн, бутылка йӧв и лунтыр кежлӧ ковмис петны гортысь мӧсъяслӧн бӧжъясӧн рулитны.

Сідзи гожӧмбыд и ковмис сэсся асланым ӧчередьын ӧтнамлы мӧсъясӧс видзны! А, господьӧ! Луныс, луныс кутшӧм кузь! Мойдын моз шондісӧ турун чӧвтан лэбынӧн быттьӧ пыкӧмаӧсь! Картупель печенча пӧжавсьӧма, сёйсьӧма, йӧв сулея — сӧстӧм, шорын мыськӧма, сӧчӧнъяс агсалі-изі пиньяс костын, а век на лун шӧр: шонді улын вуджӧрӧй ӧти воськов кузя. Кор на квайт час рытыс воас? Кор мына вит лун кежлӧ пастукалӧмсьыс, татчӧс гажтӧмсьыс?

Ог кӧсйы норасьны: луннас мӧсъяс дінын некодысь ог пов. Ворсыштны вот дзик некодкӧд. Мачасьны ӧтиӧн он мачась, мӧсъяскӧд лаптаысь ни карйӧн он ворсышт... А налы мый: варскасны час куим веж турунсӧ, водасны да ружтӧны-рӧмидзтӧны, Матвей гӧтырлӧн зӧр куль мешӧк джын ыджда вӧраа пӧрысь Чернукыс юрсӧ луд вылас нюжӧдӧмӧн весиг узьыштас.

Аклясясны-шойччасны час кымын, чеччасны, юыштасны Степ шорысь либӧ Нёмыдысь да бара йирсьӧны. Найӧс гажтӧмлуныс, майбыр, оз босьт, кадыс лючки кольӧ и. Пемӧсъясыдлӧн ӧд медтыкӧ кынӧмныс тырис.

Тадзи гожӧм пуксигӧн, июньын, кор туруныс небыд, чӧскыд, шонді жарыс оз на сэтшӧма сот, и лӧдзьяс эз на петны, оз дӧзмӧдчыны... Июльын, август заводитчигас ывлаыс жар пач кодь лоӧ, лӧдзьяс петасны — мӧс мыш вылысь кӧть китырнад кутав — воссьылӧ жӧ сэки кок песан кадыс, ок и сюрлӧ котравны! Мӧсъяс сӧмын асывводзсӧ и йирсьыштӧны да рытнас, шонді бергӧдчӧм бӧрас. Луннас пӧдтӧ, лӧдзьяс ӧдӧлитӧны. Йирсьӧны, йирсьӧны, видзӧда, а сэсся Давидлӧн йӧралӧн кузьта кокъяса, вӧвлӧн кодь зумыд статя-мыгӧра Сюрукыс таг зіб моз лэптас бӧжсӧ, горӧдлас лёк ногӧн да скачӧн уськӧдчӧ грездлань, медым мездысьны тайӧ адсьыс ӧдзӧстӧм жыръя, эновтӧм, вӧвлӧм колхозса куканьяслӧн джынвыйӧ киссьӧм сайкыд картаас. Сы бӧрся — Модялӧн Гачуньыс, том на, но лукав нин мӧс, а сэсся и мукӧдыс, коді кыдз вермӧ, кырссьӧны-пышйӧны шыла кодь ныра лӧдзьясысь. Весиг муӧдзыс блонъялан вӧраа Чернуклӧн воссьылӧ кутшӧмкӧ дзиръяӧд гӧгӧрвотӧм вын, и сійӧс суӧдны ог вермы, кӧть ордйысигъясӧ пыр медводдзаяс лыдын.

Некод кӧ оз аддзыв, тайӧ эськӧ и бур; мынлан недыр кежлӧ пастукалӧмысь, но аддзыласны кӧ гырысьяс, ёна жӧ видӧны скӧтӧс «картаын йирӧдӧмысь», весиг «штрапуйтны» на вермасны — мӧд лун дорвыв тшӧктасны пастукавны.

Аръявыв мӧсъясӧс видзны нӧшта на сьӧкыдджык. Сӧрмӧм-чорзьӧм турунысь мӧсъяслӧн оз бурмы сьӧлӧмыс да найӧ ӧтарӧ зільӧны пырны вӧрӧ. Кватлалыштасны шыранькытш, вӧрса клевер, коръя турун, и мыйӧн пӧтыштасны, кутасны вотчыны — гобъяс корсялӧны. Он кӧ бӧр бергӧд, ылаласны тшакас, чӧсмаласны да кӧть и гортад оз локны.

Ӧтчыд Нёмыд ю вомын йирӧді мӧсъясӧс. Шожымка берегсӧ колхозса скӧт подмӧдтӧдзыс йирӧмаӧсь, а Нёмыд ювомса нырд вылас найӧс абу лэдзлӧмаӧсь да шыранькытша-бобӧняня туруныс пидзӧсӧдз. Виддзыс ыджыд стадаыдлы сӧмын кежавны, а вит мӧслы кӧть лунтыр йирсьы. Ок и йирсьыштісны сюрукъяс. Лӧддзыс шӧр спас праздник бӧрын гым-зэрнас уси нин, а номъяссьыд-ӧвадсьыд мӧсъяслы веськодь. Йирсьӧны пемӧсъяс, дышиника бӧжъяснас ӧвтчигтыр. Пӧтісны, водӧдчисны шойччыны. Ме пажнайті жӧ да немтор вӧчӧмысь лэччи Нёмыд вылӧ. Посни чериясӧс повзьӧдла. Видзӧда: кузькодь, ляпкыдик куръяӧ весьтӧн-джынйӧна кымын сир пырӧма, шонді югӧр улас нюжвидзӧ.

Берег вылас шытӧг кайи, корси вакылач краж, лэччӧді пельпом вылын куръя вомӧ дай и шняпки-томналі сирлысь петанінсӧ.

И мый сэні лоис! Тувъя сирпиыс кыліс кражлӧн усигӧн ваыслысь сыркмунӧмсӧ да лыйыштіс петанінас, а сійӧ и пӧдса...

Ок и визъяліс-гежмаліс жӧ куръясӧ, лэптіс пыдӧссьыс нюйтсӧ. Виччыштлі, кытчӧдз чериыс эз лӧнь, а сэсся и келалӧмӧн кутасьны мӧді. Ваыс сьӧдгӧрдӧдз нин гудыртчис, сирпи кык-куимысь зутшкысьліс кокӧ да кытчӧкӧ нюйтас дзебсис. Ва сӧдзыштӧмсӧ виччыси да аддзи эськӧ, но кутны бара на эз удайтчы. Дыр тадзи ӧта-мӧдкӧд шыра-каняасим. А сэсся, тыдалӧ, дикмис гудыр ваас да удайтчис жӧ кутны. Нимкодьӧйла чеччала. Котӧрӧн кайи берег вылӧ.

Бипурйӧй посни шомӧдз ваймӧма да кусӧма, мӧсъяс пышйӧмаӧсь...

«Аминьӧ, аминьӧ! Кытчӧ нӧ эськӧ ныръёвтчисны?» — мӧвпала. Уськӧдчылі Нёмыд берегті увлань, сэсся кузякодь муні ва катчӧсыс — мӧсъяс юсӧ абу вуджӧмаӧсь. Дерт, найӧ вӧрас пырисны, вотчыштісны, а сэсся Давидлӧн йӧра кодь Сюрукыс код тӧдӧ кытчӧ стадасӧ нуӧдіс.

Нинӧмла вӧлі грездӧдз кайлынысӧ: йӧръясным бур потшӧсъяс сайынӧсь — непӧштӧ мӧс, ыж градъяс да кӧдза муяс вылӧ оз вермы пырны. Тӧда тайӧс, но век жӧ кытшовті грездгӧгӧрса муяс, кыйкнитлі кукъяслӧн важ гидӧ — некӧн абуӧсь. Аръявывсӧ, лӧдзьястӧм нин да, сэтчӧ оз и пырав некутшӧм пемӧс. Тӧда нин тайӧс, но корсьыссьӧ тай и сэтысь, кӧні пӧшти надейнӧ абуӧсь.

Друг юрӧ быттьӧ кучкисны:

«А Рӧдь нӧвина вылӧ кӧ мунісны? Водз ытшкылӧм видз вылын небыд ӧтаваыс весьт джуджта нин туӧма-быдмӧма. Виддзыс кӧрт туй бокын... Грездӧ ветлан вӧла туйсянь километр да джын сэтчӧдз, вӧла туй жӧ катӧдӧ, дзик кӧрт туй боктіыс... Петасны кӧ кӧрт туй вылас да таляссясны?..

Регыд ӧд Айкинасянь Микуньӧ пассажирскӧй поезд каяс... А поезд улас кӧ веськаласны? Уна-ӧ нӧ вежӧр Чернуклӧн юрас? И восьласыс — мунӧ нисьӧ оз, быттьӧ узьӧ. Таляссяс кӧ кодлӧнкӧ мӧскыс, ӧд асланым Сюрукӧн ковмас мынтысьны!» — пӧсьӧ быдсӧн шыбитліс тайӧ мӧвпсьыс.

Лов тырӧмӧн котӧрті Рӧдь нӧвиналань. И удиті ӧд поезд прӧйдиттӧдзыс кӧрт туй вывсьыс, грездладор боксьыс лыасӧ котӧртігмоз видзӧдавны. Мӧсъяслӧн кок туйяс эз тыдавны.

Видзӧдлытӧм местаыс, менам чайтӧм серти, ӧти коли — Шожым горувса муяс. Сэні и кӧдзаясыс, и капуста да анькытш муяс колхозыслӧн потштӧмӧсь. «Сэнӧсь кӧ ӧд мӧсъяс да веськаласны кӧ кодлӧнкӧ син улӧ, мамлысь гожӧмбыдъя трудоденьяссӧ пӧтравасьыс чиркасны!

Нинӧм бурджыкыс оз ло, кодкӧ кӧ ас грездса сэтчӧс муяс вывсьыс мӧсъясӧс вӧтлас да пӧпуттьӧ гортӧ вайӧдас. Ас грездса, дерт, колхозса начальстволы оз кутны удтысьны, но мӧсъясӧс мӧд лун, кыдзи штрапниклы, видзны ковмас быть», — майшася-шогся нин водзвыв.

Котӧрті Шожымлань, кытшовті миянладор став муяссӧ — мӧсъяслӧн кок туйясыс абуӧсь. Бӧр кайи грездӧ, вӧр пырыс локті кань моз пывсян дорӧ, а ӧшинь улын мый вӧчсьӧ! Грездса бабаяс, ставныс кӧрт туй вылын уджалӧны да гортанысӧсь нин квайт час рытнас, топӧдӧмаӧсь чойясӧс:

— Мӧсъясӧс колӧ лысьтыны, а кӧнӧсь найӧ? Кӧні шпана-вокыд? Небось, воштіс скӧтсӧ да дзебсясьӧ ӧні кӧнкӧ пӧсйылад, турун пытшкад! Корсьлӧй!

— Корсьӧй, колӧкӧ, пырӧй да! — ыджыдджык да, абуджык полысь да, воча щӧтитчӧ Рая чойӧй, но менӧ, кыла, оз жӧ дорйы: — Волас сійӧ талун, тасмаӧн и куля!

— Кульнысӧ куль, колӧкӧ, а мӧсъяссӧ корсьӧй да вайӧдӧй! — стрӧга тшӧктӧ Модялӧн мамыс. — Саньӧ, мый сэн дуввидзан? Мун вок дінад, тӧдӧмысь, сійӧ кӧнкӧ матын, кывтыд либӧ катыд пурысь бокын пукалӧмӧн мӧсъяслысь локтӧмсӧ кыйӧдӧ!..

— Да-а-а! Аддза ме сійӧс кыськӧ? — бӧрддзис Саня чойӧй. Пемдыны нин кутіс да, тӧда, полӧ сійӧ вӧрланьыс ӧтнас мунны.

Кыла, быд ногыс менӧ видӧны-вочӧны-ыдждӧдлӧны, и некод доръяна кыв оз шу, но мӧсъясӧс ӧтвыв корсьӧм йылысь некодлӧн жӧ дум абу. Мам колхозсьыс пемыдӧн нин волывлӧ, а сійӧ эськӧ ӧтнас кӧть кытчӧ мунас: оз пов ни пемыдсьыс, ни шуштӧм пармасьыс. Сыкӧд эськӧ корсим, но он на босьт — ӧтнамлы ковмас.

Кынӧм вирдалӧ сюмалӧ, но он на гортӧ нянь торлаыд пырав, кор ӧшинь улын татшӧм войнаыс мунӧ. Вӧчны немтор, йӧзыслы синъяс улас петкӧдчывтӧг довги катыд йӧр помлань вель ылӧдз. Биасьлі кос росъясӧ, жариті сирпиӧс. Но совтӧгыд да няньтӧгыд ӧдва и кылаліс, а бӧрнас весиг вукӧдны кутіс. Пӧтӧм пыдди, кажитчӧ, ёнджыка на кынӧмӧй кутіс сюмавны.

«Нур ни кӧр абу вӧлӧма тэнад, а кыдзи конъялін! — скӧрала, быттьӧ чериыс мыжа.

Дыркодь сулалі кусӧм бипур дорын: гортӧ мунны оз позь, а кытысь корсьны мӧсъясӧс, ог жӧ вермы вежӧртны.

«Вӧрын, дерт, ӧні оз шӧйтны... Мӧсъясыд абу каньяс, войнас налы тшакыс оз жӧ сюрав, — мӧвпала ас кежысь. — Узьмӧдчисны, кӧнкӧ, кутшӧмкӧ дзоляник видзтор вылӧ... Кытчӧ нӧ эськӧ?.. Кывтыдсӧ ставсӧ лои гежмалӧма-ветлӧдлӧма. Сідзкӧ, катыдлань нырӧн кӧ, Нёмыд вом нырдсяньыс кӧ сетчисны ю катыдланьыс, кытчӧкӧ грездсянь катыдланьӧ и узьмӧдчисны... Кытчӧ нӧ эськӧ? Гӧгӧр ӧд сук козъя вӧра парма. Сэні весиг туруныс оз быдмы, а сӧмын керка лэптан шепта нитш, пидзӧсӧдз. Ош нитшкӧн миян сійӧс шуӧны... Кытчӧ нӧ, кытчӧ нӧ, вежӧртӧмъяс, воштысинныд? Гортӧ кӧ эськӧ локтінныд, быдӧнлы на помӧй ведра лишаліс, а со, узьмӧдчинныд вӧрын, йӧраяс быттьӧ! Тьпу! Кытысь и корсьны, кытысь и корсьны?..»

Тадзи юрӧс жугліг-мӧвпалігтырйи эг и тӧдлы, восьлавсьӧ вӧлӧм менам Ванюк туй кузя Шожымкалань. Видзьяс вылӧдзыс ылын — сизим километр, и, дерт, сэтчӧдз мӧсъяс эз мунны...

«А Туйвыв йӧнӧдын кӧ узьӧны?» — воис юрӧ лача кутан мӧвп. — И матын сэтчӧдз, кык километр вӧла туй кузя... Котӧртла! Чайта, сэнӧсь!»

Но Туйвыв йӧнӧдын мӧсъяс эз вӧвны. Бӧ-ӧр ризӧді-котӧрті гортлань туй джынсӧ. Синъяс кольча кодьӧсь, туйдорланьысджык быдмысь быд коз понӧль, вужля, быд мыр ошкӧн чайтсьӧны, сырма-пола, а со, рӧкыс суис да быть пемыдсӧ повзьӧдлы.

Горув йӧнӧд весьтӧ вои. Туруныс сэні пырей сора, но зэв тӧзьӧсь, некодлӧн пӧ тӧвнас мӧскыс оз сёй. Арбыднас тӧлӧдзыс вӧрса видз вылас нӧшта на тшыкыштас. Некод тайӧ видзсӧ оз и ытшкы. А миян Сюрук сёйӧ, кӧть джынсӧ кок улас лэдзӧ жӧ, вольӧсӧ вӧчӧ, но сёйӧ. Ми сӧмын тайӧ куим дзоляник додюла видзсӧ и пуктылам.

«А Горув йӧнӧдас кӧ мӧсъясӧй? — воис юрӧ мӧвп. — Сӧмын сэтысь и коли видзӧдлыны, а сэсся, войнад, дзик некытысь корсьны. Быдлаысь ӧд нин лои гӧгӧртӧма-видзӧдлӧма... Эз сюрны тай мӧсъяс, эз сюрны... Аски выльысь ковмас пастучитны... А ошъяс кӧ сёйисны? Сэки мый? А ӧти сайысь и менӧ кӧ сёясны? Овсис тай! И колӧ жӧ, гожӧмнас Модялы шулі: мед, мися, Гачуньтӧ ош косявлас! А збыль кӧ косявліс? Тшукис кӧ кывйӧй? Скӧрмӧдіс да шусис, а вот!.. — дыр сулалі. Тшем вӧрас пырны пола и гортын менӧ нинӧм бурыс оз виччысь. Ӧвтышті киӧн. — А-а, помыс, тыдалӧ, ӧти...»

Кежи Ванюк туйысь, лэччыны куті Горув йӧнӧдлань кадъя, чуклялысь векни ордым кузя. Воськов дас муна и джӧмда коз пулӧн кер кодь вужйӧ, ӧкрӧметяся кымынь. Чукыльясын и пуӧ люкасьла — сэтшӧма нин пемдіс. А кымынысь ӧд йӧнӧдас лэччывлі куртны и зорӧд талявны. Тӧлкыс этша на вӧлі, но сэтчӧс номъяссӧ вердлі, туйсӧ тӧда...

Коркӧ вои жӧ йӧнӧдӧ, пыри видз вылас. Неуна и мунышті — сьӧкыда ружтыштӧм шыяс ӧтчыд-мӧдысь кывлісны...

«Ошъяс?» — воис юрӧ зэв повзьӧдлана мӧвп. Джӧм сувті. Водзӧ кокъяс оз воськовтны и бӧр гортлань котӧртны ог лысьт — вӧтӧдасны ӧд! Дыр тадзи сулалі. Кыла, неылын бара ружтыштіс, дівсмуні мыйкӧ кызӧктӧм сямӧн...

«Да тайӧ жӧ Чернук, Матвей гӧтырлӧн древльӧыс! Сійӧ шойччигас пыр тадзи ышлолалӧ, кызӧктыштавлӧ и... Кук йӧр кодь ыджыд да кӧдзыд гидас ӧтнасӧн олігас кызӧдан висьӧм кӧласьӧма, — кывзысьышті нӧшта. — Бара дівсмуні-кызӧктыштіс. — Чернук! Чернук тайӧ, Чернук!»

Вынысь опӧсті-горӧді. Непӧштӧ видз вылыс, матігӧгӧрса вӧрыс шызьыліс. Кузь бадь ньӧр чеги да варыш моз уськӧдчи мӧсъяс вылӧ. Давидлӧн Сюрукыслы ӧтчыд мыш кузяыс сюрлі, кодӧскӧ кыкысь-куимысь ньӧрйыс малыштіс. Ӧдйӧ тай унзільсьыныс пальӧді-чеччӧді, веськӧді гортлань. Ньӧрйӧн пуясӧ швучйӧдла, нимкодьӧйла горза, вӧрсӧ шызьӧда, ошъясӧс, думысь, весьӧпӧрта. Ӧні сэсся абу нин ӧтнам, мӧсъяскӧд, да и радлунӧй помтӧм — некутшӧм полӧм нин абу. Ванюк туй вылӧ петім да мӧсъясӧс гӧнечӧн мӧдӧді. Чернук, пак вывтіыс сёйӧма да, месянь воськов-мӧд ылнаын котӧртӧ, ньӧрйыслысь кӧрсӧ некымынысь на видліс. А мый, дикйӧдлісны-дӧзмӧдлісны этатчӧдз да. Чернукыс на, тӧдӧмысь, и узьмӧдчынысӧ чуйдіс, гортас локны эбӧсыс быри да?

Грездын быд мӧскӧс гортӧдзыс коллялі.

— Мӧ-ӧ-ӧс-тӧ йӧртӧ-ӧй! — горза, мед оз чайтны, мый найӧ асьныс, вайӧдтӧг локтісны.

Мам гортын нин вӧлі, пыр и лэччыліс лысьтысьны. Но мӧс вӧра йӧвсӧ юышттӧм лои. Шоныд паччӧрысь чуксавнысӧ абу вермӧма...