ГОРШАСЬӦМЫСЬ ЛЕКАРСТВО
Палёв Вечӧ, Шожым сиктысь мекӧд жӧ тшӧтшъя зонка, вежон-мӧд нин дзайгысис, корис босьтлыны сійӧс вӧравны. Ӧти классын велӧдчим да сёрниясысь кывлӧма, мый вӧрӧ ветлігӧн ме пӧшти некор эг волывлы гортӧ куш нопйӧн — пыр нин сьӧла-мӧдтӧ кыя, а мойвиас кӧ, и тар либӧ дозмӧр на. Со и вӧзйысьӧ.
Тӧдтӧм морткӧд вӧралӧм — муртавтӧм, кокӧ сюйлытӧм сапӧг кузь туй вылӧ петігӧн кӧмалӧм кодь жӧ, он тӧд, лючки-ӧ сійӧ лӧсялӧ тэныд. Та вӧсна и ывсӧдча, гортгӧгӧрса уджъяс вылӧ ыстыся. Но и Вечӧ оз лэдзчысь.
— Ветлам, инӧ, ветлам локтан шойччан лунӧ, — кӧсйыси. Уджыс эськӧ гортын уна, да овлас на, сідзкӧ.
Парма шӧрӧ пуксьӧм ичӧтик грездса зонкаяс — кӧть ме, кӧть Модя, кӧть Веня — пыр ӧткӧн арнас вӧралам. Оз нин некод торкась, оз тэрмӧдлы. Ветлӧдла вӧрӧд вӧляысь, тэрмасьтӧг, кань моз кыйкъяла. Кыпӧді, шуам, сьӧла котыр, на бӧрся вӧтлыся, кытчӧдз котырыс оз воштысь либӧ ог кый сэтысь ӧти пӧтка, а тар-дозмӧр кӧ кытыськӧ аддзи, сэки нин кӧть мый дыра, водӧмӧн сы дінӧ кысся. Кыйи — менам шуд, а лэбис пӧткаыс матӧ сибӧдтӧг, сідзкӧ, велӧдчыны, водзӧ вылӧ сюсьджыкӧн лоны колӧ. Вӧралан сямыс мортыдлӧн тадзи и чукӧрмӧ — ставыс ас саяд. Ӧтнамсӧ, артмӧ, кань моз кыйся... Эг и радейт вӧтлысьысьяссӧ...
Субӧтаӧ, урокъяс бӧрын, пыралім Вечӧяс ордӧ. Сійӧ котӧртліс Семӧ дядьыс дінӧ пищальла, мыш нопъяс дзумгис шӧрӧм куим нянь, паччӧр вывсьыс лэччӧдіс некымын лук да мешӧкас жӧ дзумгис, а сэсся сёйыштіс да ми и мӧдӧдчим миян грездӧ, Митерасӧ.
Ме гортын регыдӧн жӧ нопйӧс чукӧрті. Босьті ывла би вылын ёна нин саӧссьӧм литрӧн-джынйӧна пӧрт — узьӧмӧн вӧравны ветлывлігӧн медся коланатор, — ичӧтик кӧшельӧ пукті кык содз шӧна, босьті сов, мӧс выйтор, нянь тупӧсь.
— Быттьӧ вежон кежлӧ дасьтысян, — вашмуніс Вечӧ, быдса тупӧсь няньсӧ нопйӧ сюйӧмӧс аддзыліс да.
— Сёяныд, миян Опонь дед шулывлӧ, пельпомъястӧ оз личкы. Мунан кӧ лун кежлӧ, няньтӧ босьт вежон кежлӧ...
— Но, сідзтӧ кӧ, инӧсь, этша на и босьтім. Та йылысь коліс миянын на висьтавны. Ме эськӧ...
—
Нуръясьыштӧм бӧрын матич бокысь судзӧді пищаль, рузумӧн чышкышті ствол вывсьыс мавтассӧ, весалі стволсӧ. Компас да сьӧла чипсанъяскӧд тшӧтш зептӧ сюйи зарада вит патрон.
— Компасыд вӧрын — добра-а, ог нин вошӧй, а вот боеприпассӧ тай нӧ зэв этша босьтін. Менам со, видзӧд, кызь нёль патрон. Веськыдладорсяньыс патронташын — пуляа нёль патрон. Ош вылӧ, Семӧ дядь шуӧ; шуйгаладор помсяньыс — сы мында жӧ картеча патронъяс — кӧин вылӧ. Быдӧнлы — торъя дрӧб, гырся сертиыс: сьӧлалы — посни, дозмӧрлы — гырысь.
—
—
— А менам ӧти ствола пищальӧй да сы вӧсна и пуляа патронсӧ ог новлӧдлы. И ошкыскӧд, вӧралігӧн, эг на паныдасьлы... Но мӧдім. Пемдытӧдзыс колӧ Никӧнор пывсянӧдз воӧдчыны. Туй вылын, вермас лоны, и сьӧлаяс на манитыштасны.
— Никӧнорыслӧн ылын пывсяныс?
— Абу, сьӧлыштан да воас, — серӧкті, — сизим километр сӧмын и эм сэтчӧдз...
—
— Уна тай тані сьӧла! Пӧшти тӧлысь нин камӧдчӧны да... Ставсӧ лыйлісны.
Грезд гӧгӧрын, дерт, сьӧлаяс олісны, но ни Модя, ни Веня, ни ме Вечӧ кодь гӧсть-вӧралысьясыскӧд матігӧгӧрын некор эг кыйсьылӧй. Код тӧдас: мӧдысь найӧ Шожымса став зон чукӧрнас тӧдмалӧм местаас локтасны да став пӧткаяссӧ лыйласны, рӧдмӧм вылас оз кольны. Бокӧвӧйыдлы нӧ мый, медтыкӧ кыйдӧсыс сюри... А ми ӧд кыдзи кыйсям? Первой тӧдмалам, кымын пӧтка позтырас, и кыям, мыйта позьӧ, мед и локтан во вылӧ рӧдмынысӧ кольӧ. Ас костын висьтасям школаӧ ветлігӧн, коді кытысь уна-ӧ-мый кыйис, позьӧ-ӧ на сэтчӧ ветлыны. И Опонь дед пыр стрӧжитӧ-ӧлӧдӧ, медым ми позтырсӧ ставнас эг кыйӧ-бырӧдӧ. А ми ӧд тайӧс гӧгӧрвоам жӧ — катша-рака позйын сьӧла-тар оз рӧдмывны. Колян тулыс кежлӧ пӧтка гоз, а арнас сэні бара быдса позтыр. И сідзи воысь воӧ.
Джын туяс нин тыдовтчис: Вечӧ вӧрса туйяс вывті жебиник ветлысь. Норасьны кутіс, коклябӧрӧс пӧ веськыд сапӧг пӧлӧй зыртӧ. Шойччыштны пуксьылім. Ме матысса козйысь кос рой вайышті, тшӧкті пуктыны гӧрдӧдӧм коклябӧрас да выльысь бура нямӧдасьны.
— Ӧні лючки! — мӧдӧдчим водзӧ да нимкодясьыштіс Вечӧ.
— Миян Опонь дед висьталӧ: ройыс пӧ зыртчӧминад зэв лӧсялӧ. Кучикыс кӧ кульыштчас, бурдӧдӧ ӧдйӧ и. Сӧмын кадысь кадӧ вежлавны ройсӧ колӧ, небыдӧс, свежӧйӧс.
Сьӧлаясӧс кыклаысь кымын сӧмын и кыпӧдлім да Никӧнорлӧн пывсянӧдз югыдӧн на воим. Ломтім важ заптылӧм песнас из горъя пачсӧ: пусьыны ӧд ковмас и керкасӧ узьны шонтыны, а асьным, пила-чер йирк вывсьыс лэччӧді да, пӧрӧдім-увйим кызкодь кос коз, пилитім чуркаяссӧ, поткӧдлім, мыйта вӧр керкапытшкӧсса пӧтӧлӧк бердӧ вӧчӧм сёр вылас тӧрӧ, а коляс чуркаяссӧ стен бердас, ывлаас тэчим.
— А запассӧ мыйта вӧчим, — дӧжныштіс Вечӧ. — Джынйыс мында кӧ, и шань эськӧ вӧлі. Со пачыс кыз ӧгырӧ уси, водзджык нин колӧ вӧлі пӧрттӧ пуктыны би вылас.
— Нӧшта на лӧдсыштам. Арся рытыс-войыс кузь, кӧдзыд лоӧ узьнысӧ. Ӧдзӧсыс косьмалӧма, да кыскас ывлаас шоныдсӧ. А пес запасыс пыр колӧ вӧр керкаын. Локтас кодкӧ пемыдын, мудз, кӧтасьӧма... Мый нӧ, сылы пес дасьтан удж на медым сюрис? Опонь дед шуӧ: вӧр керка пӧ пестӧг эновтӧм — гусясьӧмкӧд ӧткодь.
— Но, но! Ме ӧд сідз тай шуи, — веськӧдыштіс ассьыс водзынджык шуӧм кывъяссӧ Вечӧ. — Абу нин ичӧт, гӧгӧрвоа, правильнӧ шулӧма дедыс.
А благодать жӧ нин парма шӧрын вӧралан керкаын узьны. Шоныдыс дзик быттьӧ пывсянын. Ужнайтӧм бӧрын трусик-майкаӧдз пӧрччысим, водім джоджас чӧскыд дука турун вылӧ да вой шӧр бӧрӧдз узим. Небыд турун вылын, шоныдінын мича вӧтъяс ме вӧталі: зверь-пӧткаыс вӧрас быттьӧ зэв уна и вотӧсыс кок улын — тальыштны некытчӧ.
Вочасӧн изъясысь тэчӧм горйыс кӧдзалӧма. Жырйын сайкыд лоис, да садьмылім. Сэсся дӧрӧм-гачьяснымӧс пасьталім да бара водзӧ нистім-узим, садьмывтӧг, югыдӧдз нин.
— Вечӧ, чеччы, Вечӧ! Мича югыдӧдз ӧд узьсис, — чуксала вӧралысь выль ёртӧс, а сэсся, оз чеччы да, тормошитышті на.
— Но, инӧ, но! Мый нӧ весьӧпӧртмӧн горзан? Ог ӧд поезд вылӧ сёрмӧй, — нюжӧдчыліс да ньӧжйӧник кыпӧдчис Вечӧ. — Югдіс и бур, кӧть эськӧ, зэв лӧсьыд тані вӧлӧм узьнысӧ да, мед кӧть эз на и югды.
— Бипур ӧдйӧджык пестыны колӧ, шорӧ колӧ вала котӧртлыны, пусьыны, сёйны да петны туйӧ. Водз асывнас сьӧлаясыс чипсан вылӧ шыасьӧныджык, локтӧны и...
—
— Ог керкаын пусьӧй, ывла вылын асывнас пусьывлам. Ӧгыра горсӧ кӧ колям, мыйыс ӧд оз вермы лоны. Ватӧ гумовттӧдз пӧртсӧ мыськы шор дор лыанас.
— Няйт пӧртъяс, дерт, васӧ ог кат, велӧдан...
Регыд мысти яра ломтысьысь бипур весьтын жваркйис-пуис шӧнаа рок. И колӧ жӧ, вӧр керкасянь дзик матын шыасис сьӧла. Ме воча куті чипсасьны. Сьӧла пыр и вочавидзӧ. Ме сійӧс ас дінӧ кора, но сьӧла вӧр керка дінын олӧ, аддзывлӧма нин йӧзтӧ, сюсьмӧма да оз лок, ас дінас жӧ корӧ. Дыр сідзи чуксасим-шыалім, но весьшӧрӧ. Оз лок чипсан шы вылӧ и пом.
«А тайӧ ӧд миян бипурным сійӧс повзьӧдлӧ, — воис юрӧ. — Тэ, Вечӧ, видзӧд, мед рокыс пыдӧссяньыс оз сотчы, гудралыштӧмӧн пу, а ме ветла сьӧла дорас. — Выйыс со пывсян пельӧсас банкаын и солыс сэні жӧ, рузумторйӧ гӧрддзалӧма».
— Мун, мун, ставсӧ спутю вӧча, — кӧсйысис Вечӧ.
Вӧр керка дорын вӧлӧм вӧйсӧдлӧм сьӧла нин олӧ, да кыйны сійӧс эг вермы. Локті ваймӧм бипур дорӧ. Вечӧлӧн рокыс пусьӧма, вӧр пывсянысь босьтӧм Никӧнорлӧн чайникын руаліс сэтӧр росъясӧн заваритӧм чӧскыд кӧра чай.
— Эз сюр, вывті сюсь вӧлӧма сьӧлаыс, — пищальӧс пывсян пельӧсӧ сувтӧдігмоз висьтася Вечӧлы вӧралӧмӧс. — Тані сійӧс быд узьысь, тыдалӧ, вӧйсӧдлӧ, да профессор кодь лоӧма. Ы-ылісянь ӧд и лэбас, оз матӧст. Асьсӧ эг и аддзыв, борд шыыс сӧмын кывлас.
— Тэныд сьӧлаыс эз сюр, а менам пусьӧмӧй эз артмы...
— Но, роктӧ пуны ыджыд сям оз на ков...
— Оз эськӧ, но дуб вот лоис... Солыс киссис... Кӧсйи кӧть пань пом мында чукӧртыштны, но нитш пӧвстсьыс куравсьӧма тай...
Кызмырдӧн дуб рок панялім, юим чай и мӧдӧдчим Шожымка бокӧд писькӧдӧм прӧсек кузя гортлань, виджадӧн моз нырӧн. Ми тані Веня другкӧд куимысь нин вӧравлім, да местаяссӧ тӧда. Векньыдик прӧсекыс километр куим ылнаын Шожымкасӧ вуджӧ, а миянлы колӧ кежны веськыдвыв, километр кык компас кузя мӧд визирӧдз мунны. Нӧшта километр вит мысти, компас кузя жӧ — вуджны коймӧдӧ да сійӧ миянӧс Митерас грездӧ нин петкӧдас. Нюръяс, лосъяс, кадъя местаяс паныдасьлӧны, но абу кулитана угоддьӧясыс — зэв чӧдъя-пувъя ягъясӧ волан, кӧні пӧткаыс олӧ. И бур нӧшта сійӧ — туйыс стӧч лунтыр, тэрмасьтӧг, вӧралігтыр кӧ мунны, тырмӧ.
Визиркаяс кузя мунігӧн сьӧлалысь уна позтыр кыпӧдлім. Сёрнитчам, кодлы кутшӧм пӧтка бӧрся вӧтчыны, мед ӧта-мӧдлы эг торкасьӧй, разӧдчам. Но кольӧ сӧмын минут дас — дас вит, а Вечӧ бӧр нин визир вылӧ петӧма да, кыла, горзӧ нин, корӧ менӧ:
—
Кутшӧм нин тадзтӧ вӧралӧм артмас, кор тэрмӧдлӧны. Быттьӧ гач бӧрӧд гезйӧн домалӧмӧн вӧрала. Эновтчыны ковмӧ пӧтка бӧрся вӧтлысьӧмсьыс да петны горзӧм вылас.
— Гежӧдіник кыддза-козъя, мича вӧрыс. Эн кӧ горзы да нӧшта кӧ вӧтлысьышті, вермис и сюрны пӧткаыс, — кӧрита Вечӧӧс.
— А ме ӧтчыд шпоркнитӧмсӧ и кывлі, пыр и воштысис. Со и петі бӧр визир вылас... Мый нӧ, тані сэсся лунтыр дізьвидзны-пукавны кута ли мый? Ог горзы, а вошан кӧ вӧрас? Сэки и меным сгинитны татчӧ ковмас...
— Воша, воша! Сідзи и воши тай! Визирыс, со видзӧд компас стрелкасӧ, — веськыда вомӧнтӧ. Рытыв-асывлань писькӧдлӧмны. Этатчӧ мунан — Нёмыд ю вылӧ, кӧрт туй вылӧ петан, пос дінас. Вывлань кӧ сэт километр джын кайыштан — вӧла туй вылӧ, кыті тӧрыт Митерасӧ кайим, петан, а горув кӧ кӧрт туй кузяыс мунан — Шожым улад, горт весьтад воан... Гӧгӧрвоин, кыдзи колӧ муннытӧ, кыдзи он прӧпадит, ме кӧ, кыдз тэ шуан, воша?.. Компасӧн татшӧм паськыд прӧсек дінын некыдз вошнысӧ... Видзӧда, да тэн дыш вӧртіыс ветлӧдлыны... Мун инӧ...
— Ӧтнам нӧ сьӧд вӧр шӧртіыс, тӧдтӧм местаясӧдыс туяс мӧдӧдча?
— А мый? Кык ствола пищальнад да эсы мында пуляа-картеча патронъяснад! — сералышті Вечӧ вылын, кор нин сійӧ ёна дӧсадитчыны кутіс. — Сӧмын на мышкӧй саялас, а горзан нин. Эн горзы. Тадзнад нӧ кутшӧм вӧралӧм артмас? Полан ли мый вӧрас? Эн пов, ош ни кӧин татчӧ оз локны. Найӧ ӧд полӧны жӧ... Видзӧд, кутшӧм ӧбӧрӧна мыш саяд новлӧдлан! — серала Вечӧ вылын.
— Повны ме некодысь ог пов, но тэнӧ виччынысӧ, збыльысь, терпенньӧ оз тырмы... Вичча, вичча — кадыс оз коль некыдз...
Ӧтилаын сьӧла бӧрсяыс дыркодь кытшлалі: повзяс да зэв ылӧ лэбӧ, но бӧръяпомас аддзи жӧ — пукалӧ кыдз пу чаль вылын, гарсӧ кокалӧ. Кань моз матыстчи надейнӧ усьӧм ылнаӧдз, окті курок, топӧді пельпомӧ ружье прикладӧс... «Бу-у-ув!» — дзик матын быттьӧ бомба поті: Вечӧ тайӧ дас кыкӧд калибра ружьесьыс лӧсыштіс. Менам сьӧла, дерт, «тюр-р-р!» код тӧдӧ кытчӧ лэбис. «Но, — думайта, — Вечӧлы, волӧм вылас, кӧть ӧти сьӧла шеді жӧ! Мед, лэбис кӧ менам ныр улысь сьӧлаыс. Ӧд лыйи кӧ водзджык — сылысь эськӧ повзьӧді. Тані коднымлыкӧ ӧтинымлы шудыс вӧлі вичмӧ. И, дерт, веськыда кӧ, — колӧ, мед кыйдӧсыс сюри Вечӧлы. Вӧравны катӧді, а мортыс немтор на со эз и кый».
Петі прӧсек вылӧ, матыстчи Вечӧ дінӧ.
— Но, бур кӧть нин тэныд мойвиис, молодеч! — ошка Вечӧӧс.
— Мойвиис, мойвиис! — индіс Вечӧ кеня шой вылӧ.
— Тьпу! — ыджыда сьӧвзьыссис менам. — Парма варыш тэ, Вечӧ, сэсся некыдз ыдждӧдлыны ог куж. Камӧбтін тай пушкасьыд, мушка улысь сьӧлаӧс повзьӧдін.
Та бӧрын пӧшти сёрниттӧг кутім мунны. Дӧзмӧдіс ӧд. Мыйкӧ кӧ Вечӧ юалас, ме сӧмын «но» либӧ «ы-ы» вочавидза да тшӧкыдджыка чипса, быттьӧ некор меным сыкӧд сёрнитнысӧ.
Рытъявылыс Митерас грездӧ петкӧдысь визир вылӧ вуджим. Сэні местаясыс сьӧлааджык вӧлӧмаӧсь: куим позтыр, ӧти бӧрся мӧдӧс, прӧсек боксьыс повзьӧдім. Вечӧ вӧрас дугдіс нин пыравлыны. Ме кежа визир вылысь, а сійӧ пуксяс мыр либӧ пӧрӧм пу вылӧ да виччысьӧ менсьым бӧр локтӧмӧс. А вӧрсяньыс бара кыла: «Шков! Шков! Шков!» — нем вӧчӧмсьыс Вечӧ сынӧдас гымӧдӧ.
— Но, Семӧ дядьыд тэныд петкӧдлас пуж! — кӧрита Вечӧӧс.
— Немтор сійӧ оз шу. Дрӧб-порокыд сылы мыйта колӧ сюрӧ. Сӧмын пӧ «Жакан» пуляяссӧ эн лыйлы. Оз вид, кӧть кызьнан патронсӧ лыя!
— Но, сідзкӧ, этша на и босьтӧмыд патронъястӧ. Коліс нин патрон нелямынсӧ кӧть корны...
И збыль ӧд, кызьнансӧ и лыйис ышмӧм мортыд. Тешитчӧ ме вылын быттьӧ.
Ӧтилаын ме дыркодь сьӧла бӧрсяыс вӧтлыси и лыйи весиг, но эг инмы — пӧткалӧн ни ӧти гӧнтор эз усь. Веськӧдчи бӧр прӧсеклань, Вечӧ дінӧ пета, видзӧда: мыр дорын, веж нитш вылас, ыджыдкодь сьӧд ёкмыль шыльквидзӧ. Матыстчи — кило куима сьӧд дозмӧр ныр вылас сунгысьӧма. Босьті киӧ, видлала, исышті весиг, — абу на зэв важся, гашкӧ, вежон сайын кодкӧ лыйӧма, но пӧткаыслӧн вына бордъясыс со мездӧмаӧсь вӧралысьлӧн киӧ веськалӧмысь, абу сылы сюрӧдчӧма. Удитӧма со кыйсьысьысь, но смертьыс коньӧр пӧткаӧс век жӧ суӧма.
«Дыш, но наян Вечӧ вылын ӧні ачым тешитчышта!» — мӧвпышті тадзи да сюйи дозмӧрсӧ мыш нопйӧ. — Кӧвъясис вӧралан ёрт пыдди, а кыйсьыны оз сет, быд ногыс торкасьӧ».
— О-о! Мыйкӧ ыджыдӧс лыйӧмыд? — Гӧгрӧсмӧм-польдчӧм нопйӧс аддзис Вечӧ. — Мый нӧ эськӧ? Петкӧдлы!
— Лыйи тай со! — быттьӧ зэв нимкодь аслым, вашъяла.
—
— Да, кута тай ноп кӧвъяс разявны да петкӧдчыны-ошйысьны йӧй моз! — эг кӧсйы да эг и петкӧдлы, а Вечӧ оз-оз дай малыштас-лэптылас нопйӧс ки пӧвнас.
— О-о! Йӧрыша да нӧшта и сьӧкыд на мыйкӧ?
— Дозмӧр но, дозмӧр! Аддзылін сэтшӧм пӧткасӧ?
— А кыдзи нӧ! Семӧ дядь коръяскӧ вайлывлӧ... Шыднас вердліс и... Ок и чӧскыд шыдыс!.. А тэ шуда вӧлӧмыд! Бура талун вӧралыштім! Дозмӧр, со!.. Куим сьӧла дай! Куим ӧд? — варовмис Вечӧ.
— Куим, куим... Стӧч сідзи, дозмӧр дай куим сьӧла...
— А меным нинӧм он сет? Тӧварыш вылад ветлӧдлӧм пыддиыс нин кӧть?
— Этатшӧма гажӧдін, да кыдзи нӧ нин ог сет! Сета, дерт, эта мында прӧмысысь! Кык сьӧласӧ сета...
— Кык сьӧла? А тайӧ дозмӧрыс эськӧ кымын сьӧлакӧд воча?
— Код нӧ сійӧс тӧдас? Веситтӧгыс? Но, сизим... кӧкъямыскӧд воча, шуам...
—
Вечӧ сэсся туй чӧж дозмӧр йылысь и сёрнитіс-дӧжнасис.
Вежӧрттӧг эг ов — ёна, вывті ёна сылы колӧ дозмӧрыс...
Горт дорын пӧрччи пельпомъяс сайысь нопйӧс, рази кӧртӧдсӧ, перйи кык сьӧла да мычча Вечӧлы...
— Этійӧ... Кык сьӧла сӧмын, шуан?.. А аслыд нӧ... дозмӧр и сьӧла босьтан, а меным кык сьӧла сетан?.. Этійӧ... Меным эськӧ ӧтиыс тырмис...
— Дозмӧрыс? — корлі плешӧс.
— Сійӧ, сійӧ, дозмӧрыс!..
Дзик пырсӧ немтор эг вочавидз, мӧвпала быттьӧ ёна.
— А босьт инӧ, мый сэсся тэкӧд вӧчан... Лов вылӧ ӧшӧдчин со...
Лун-мӧд мысти Вечӧ матыстчис ме дінӧ, гыжъялыштіс балябӧжсӧ да шуӧ:
— А ылӧдін тэ сэки менӧ... Лыйин, шуан, дозмӧртӧ, а сійӧ вӧлӧм важ нин, кывтчӧма. Семӧ дядьлӧн Буян понйыслы ковмис сетны...
— Ме тэнӧ эг ылӧдлы... Кык сьӧла вӧлі сета — эн босьт... Мырдӧн дозмӧрсӧ ачыд дзайгин... Понлы со вердӧмыд, а бур лекарство ӧд сійӧ тэныд...
—
— Горшасьӧмсьыд...