ЛЫСКО

Ар дас нёльыд вӧлі нин меным, кор куті лыддьыны ачымӧс вӧралысьӧн. Пищальӧс пельпом сайын куим тулыс-ар нин вӧдиті: койтъяс вылӧ ветлывлі, ур вылӧ петавлі Шариккӧд — пӧрыськодь нин понкӧд.

Кор менам эз на вӧв пищальӧй, Шарик видзис шышъясысь керка-карта, а ружье ньӧбӧм бӧрын сылӧн содіс ещӧ ӧти, вӧралан удж.

Лым усьтӧдз, кытчӧдз урыс эз на кепысясь, Шариккӧд урӧс удитам кыйны, а мыйӧн кӧдздӧдас, гӧнсялас сылӧн кок пыдӧсъясыс — Шариклӧн кыйсьӧмлы воӧ пом. «Урыс кепысясис, — шуасны пӧрысь прӧмыслӧвикъяс, — ӧні сійӧ понтӧ бӧрйыны кутас. Кодлӧн понйыс бур, сійӧ джуджыд лымйӧдз кисьмӧм-воӧм небыд зарнисӧ пармаысь лаз тырнас кутас вотны, а кодлӧн бӧбджык да ныристӧмджык, сылы пищальсӧ матич бокас ковмас ӧшӧдны».

Менам пӧрысьлавывнас нин велӧдӧм понйӧй лым усьӧм бӧрын кызвыннас ройӧ жӧ увтіс, но ме эг дышӧдчы, эг ӧшӧд пищальӧс стенӧ. Шарикӧс «отпускӧ» эг лэдз. Быд шойччан лунӧ вӧрӧд шӧйті-бовъялі, грездгӧгӧрса пармалӧн медылыс пельӧсас, мудзӧм-кӧтасьӧм вылӧ видзӧдтӧг, келалі. Шуласны тай: «Ветлысь пӧткаыдлӧн кок пыдӧсыс куш, но кынӧмыс пӧт». Уна кыйдӧсӧн эг волывлы, но сьӧла-тарӧн мамӧс да чойясӧс тшӧкыда чӧсмӧдлі, а корсюрӧ и дозмӧр на вайлывлі. Шарик жӧ, дерт, увтліс. Радлуныд вӧлі сэки: понйӧс кутла и окала, пажынысь медся чӧскыдторсӧ сылы, вердысьлы да эмбур видзысьлы, сета. Шариклы, дерт, нимкодь жӧ татшӧм здукъясас, быттьӧ нюмъявны мӧдлас и ошйысьыштӧ: со пӧ, увтӧді.

Понтӧм вӧралысь ногӧ ме, дерт, унаысь шудаджык вӧвлі, но бур ёртӧн Шарикӧс ог жӧ шу: полысь. Сэтшӧмӧн чужлӧма, либӧ вӧр-ваыскӧд, сэтчӧс олысьясыскӧд сёрӧн тӧдмасис и та вӧсна морӧс кудъяс смеллунсӧ да збойлунсӧ этша нин удитіс чӧжны, но пармаӧд ветлӧдлігӧн син улысь шоча саймовтчыліс.

Ӧтчыд йӧраӧс аддзылі. Сӧмын на сійӧ чушнитіс, чапыштіс нитшсӧ воддза кокнас, а Шарик сэтшӧма повзис, мый лунтыр сэсся коклябӧрӧс таляліс. А ош улысь кӧ менӧ ковмас мездыны, сэки мый? Гортӧдз лявксигтырйи пышъяс, а ошкыс менӧс сёяс? Вӧрад ӧд быдсямаыс вермас лоны. Сідзкӧ, колӧ лӧсьӧдны бур пон, коді эськӧ и ныриса вӧлі, кужис корсьны кепыся уръясӧс да туланъясӧс и, ковмис кӧ, вермис сетны кӧзяиныслы отсӧг. Но кытысь босьтан сэтшӧм кычансӧ?

Орчча сиктын ош кыйысь Никӧнор оліс. Бур вӧралысь, куим понйӧс видзис, сибирса лайкаяс пӧ, ош вылӧ увтӧны, но сы дінӧ эг шыӧдчыв: кывсьыліс, некодлы пӧ оз сет кычанъяссӧ.

Ӧтчыд, рытъядор, паныдаси Никӧноркӧд вӧрын. Сёрниӧ воим вӧралӧм йылысь, а меным ошйысьны нинӧмӧн — тыртӧм лазйӧс ӧд ог петкӧдлы.

— Аддза, зонмӧ, весьшӧрӧ келаланныд, — жалитыштіс Никӧнор. — Воштӧма понйыд ныриссӧ. Выльӧс колӧ быдтыны, а тайӧ дасьсӧ сёйысь нин сӧмын.

— Кысь ӧд сійӧс, бурсӧ, босьтан, а лапъя пеляыд мем оз ков.

— Волы аски ме ордӧ... Бусколысь кычансӧ сета. Синма и пеля нин, керкаӧ пырысь вылӧ лявксьӧ, посводзсянь кылӧ... Кӧсйи эськӧ аслым быдтыны, но гӧтыр оз нин тшӧкты нёльӧдсӧ лӧсьӧдны... Мӧдлы кӧ эськӧ эг сет, а тэныд, видзӧда да — колӧ... Батьыдкӧд бур другъяс вӧлім и... Волы инӧ аски, кытчӧдз мӧвпӧс эг веж. Мамыслань кӧ мунас, бур пон лоӧ. Буско со урсӧ медуна увтӧ и ош вылӧ медводзын вузӧдӧ.

Никӧнор сэсся немтор эз шу, чеччис мыр вылысь да бӧрас видзӧдлытӧг мӧдӧдчис аслас туйӧдыс.

Менам тайӧ луннас сэсся вӧравсис жӧ, веськӧдчи гортлань.

«Со ӧд, ачыс вӧзйис, а кори кӧ, тӧдӧмысь, эз сет. А сылӧн кодь понйыс меным эськӧ ёна колӧ, ок, ёна колӧ. Ӧтнамӧн вӧралігӧн бур тӧварыш эськӧ лоӧ».

Локтігчӧж кычан йылысь мӧвпалі... «Мый на ещӧ ӧд мам шуас мӧд понтӧ лӧсьӧдӧмысь?»

Гортын ӧдзӧс восьтігмоз на и юалі мамлысь:

— Ма-ам, Никӧнор кычан кӧсйӧ сетны... Лайка... сибирскӧй рӧдысь пӧ сылӧн понъясыс, ур и дозмӧр, и ош вылӧ увтӧны... Босьтам, а-а-а?

Лов шыӧс кутӧмӧн виччыся воча кывсӧ: «Тшӧктас оз, тшӧктас оз?..» — нӧйтчӧ кӧсича сӧнын вирыс.

— А Шарикыд нӧ оз нин туй? Неважӧн на ошкин-а... Кор кык уртӧ да дозмӧртӧ вайин.

— Ша-а-арик, — нюркниті воча. — Пӧрысьмӧ нин сійӧ. Лун шӧр бӧрын и мӧдас коклябӧрӧс талявны. Кӧнкӧ кӧ тур-тармунлӧ, сӧмын сэки и чепӧсйылас. Ныристӧм нин. Босьтам, а-а? Ма-а-ам?

Шарикӧс ошкылі ме сӧмын сэки, кор эг дзик тыртӧг волы вӧрысь да кор и сійӧ кыйдӧсас тшӧтш пуктывліс кутшӧмкӧ пай, а унаысь и норасьлі: «Талун кыті сӧмын эг ветлӧдлӧй, а вомсӧ эз восьтлы». Либӧ мӧдарӧ, скӧралі: «Витысь ӧд пӧръяліс, витысь!» Та вӧсна мам важӧн тӧдіс, кутшӧма петӧ менам вежӧй бур пон вылас, да сетчис:

— Босьт инӧ да быдты. Шарикыд синма-пеля на да сы дінын ӧдйӧджык велалас и. Вайӧд.

Нимкодьӧйла сывйыштлі мамӧс да котӧрӧн мӧдӧдчи ӧдзӧслань:

— Талун и вайӧда. Мед оз жӧ кодкӧ водзав.

— Йӧюк, аски вайӧдан! Кытчӧ нӧ вой улас мӧдӧдчан? Он кӧ вот пӧрччы ва паськӧмъястӧ, кай паччӧрӧ да шонтысь! Кынмӧдчан-келалан. Ассьыныс на зверь-пӧткаыс сёйӧны.

Кыдзкӧ тай коли жӧ войыс. Вӧтаси весиг кычансӧ. Ичӧтик, вутш юр вомӧн на оз вермы чеччыштны, а ошкӧс со кутіс увтны. Гӧлӧсыс кыз, дзик Шариклӧн кодь... Садьми — ӧшиньын лӧз югыд нин. Кильчӧ вывсянь, кыла, Шарик увтӧ. Сылысь гӧлӧссӧ и кывлі унйывті.

Школаӧ мунігӧн мам сетіс дас шайт. Кӧть пӧ и оз кутны босьтны — сет, мед нин овмӧдчас да бур пон лоӧ.

Сійӧ луннас школаӧ, дерт, эг ветлы. Кутшӧм нин велӧдчӧм пырас юрӧ татшӧм шуд дырйи. Кычаныд сюри да пыр и бергӧдчи гортӧ. Мед оз кынмы, питшӧгын вайӧді. Гортын пӧттӧдзыс верді пӧжӧм йӧлӧн, чом лӧсьӧді, Лыско ним сеті — лунтыр сыкӧд нокси.

Быдмыштіс Лыско да быд лун сійӧс куті вӧрӧд новлӧдлыны. Радейтіс вӧртӧ: сӧмын и котралӧ, сӧмын и исасьӧ. А тӧлысь куимӧн пыстаясӧс да мукӧд посни лэбачьясӧс нин кутіс увтны. Да сэтшӧм яра, коставлытӧг сэтшӧма кисьтӧ-увтӧ — став вӧрсӧ шызьӧдӧ. Ещӧ быдмыштіс да гырысьджык лэбачьясӧс кутіс вермыны корсьны, кеняясӧс увтӧ. А кеняыд оз радейт увтӧмтӧ, «ке-е, ке-е, ке-е», — киргыштас мисьтӧм гӧлӧснас да ылӧкодь лэбас. Но Лыско оз кольччы — здук мысти мӧдлаын нин увтӧ. Сэтчӧдз лэбачтӧ дӧзмӧдас, мый кенялы мӧд вӧрӧдз ковмас лэбзьыны. Сэки нин Лысколы быть ме дінӧ лок, оз кӧ кодӧскӧ мӧд увтанторйӧс аддзы.

Коркӧ, тшак вотігӧн, гӧрд урӧс кок улысь повзьӧді. «Цоп, цоп, цоп», — видчыштіс ур да каттьысис сой кызта ляпкыдик пипу вылӧ. Чуксалі Лыскоӧс, петкӧдлі урсӧ. Ок и мый жӧ кутіс вӧчны понйӧй, кор чужйышті пипуас да пашкыр бӧжа зверыд клысьмуні-чеччыштіс орчча кыддзӧ. «Ляв, ляв, ляв! Ляв, ляв, ляв!» — быттьӧ бӧрдны мӧдіс понйӧй, а ачыс вылӧ-вылӧ чеччыштлас, пуас мӧдлас кайны.

Пуӧ кайны да кырсьсӧ сарпавны, дерт, ог лэдз, кывлі, тшыксьӧ сыысь понйыс, а чеччалӧмсьыд, верстяммас да, ачыс ӧвсяс.

Бурпӧт сеті Лысколы увтнысӧ, а сэсся окота лои сюсьлунсӧ тӧдмавны. Корси кызкодь бедь да кучки кыддзӧ. Урыд — коймӧд пуӧ. Повзьӧді бара. Сэки урыд мӧдӧдчис палӧдны бианьӧв моз, быттьӧ лэбӧ. А Лыско и збыльысь думайтіс, мый урыд кеня моз жӧ лэбис, да чепӧсйис водзӧ. Воштіс, дерт, уртӧ, дикъялӧ ӧтарӧ-мӧдарӧ. Ӧдва и верми чуксавны да бӧр индыны вошлӧм урсӧ. Тадзи некымынысь вӧчлі, но быд пӧрйӧ, кор урыс кутас пуавны, уськӧдчӧ водзӧ да пыр и воштӧ зверсӧ. Урыс кык-куим пу вуджас, а Лыско ӧдӧбтас да ветымын воськов водзӧ котӧртӧ.

— Тшыкӧді ме сійӧс кеняяснад, — скӧрала ас вылӧ. — Кеняыд лэбалӧ, а том йӧй понйыд чайтӧ, мый и урыд сідз жӧ лэбалӧ.

Мыйкӧ жӧ мучитчи-нокси понкӧд. Гожӧмбыд. Уръястӧ, сійӧ вонас волісны да, луннад дасӧс кыпӧдлас, но сӧмын на зверыд кутас палӧдны, пыр и воштас. Мый сэсся вӧчан, сэтшӧм нин пӧсь сьӧлӧма понйыс да. Шариклы аттьӧ, лабутнӧй пӧрысь понйыд кыдзкӧ-мыйкӧ велӧдіс жӧ синйыны аддзӧм зверсӧ. Лыскоӧс вӧралан понйӧдз ар кежлас вӧчис: сизим тӧлысьӧн пармаӧ вӧравны нин петім. Куимӧн ветлӧдлам. Лыско уртӧ пыр и аддзас, а Шарик, пӧрысь понйыд, аддзӧматӧ оз жӧ вошты. Водас пу улас бокӧджык, кысянь туган йывсьыс быд ув тыдалӧ, и увтышталӧ ӧтчыд-ӧтчыд: «Тан! Тан! Тан!» Сӧмын сэки бырлӧ терпенньӧыс, да ӧддзылӧ увтнысӧ, кор чургӧда ружье стволӧс вывлань. Тӧдӧ, вот-вот гымӧбтас лыйӧм шы да пу йывсьыс яй тор усяс, кодӧс пыр сылы ӧтнаслы сетӧны.

Кор кутім куимӧн ветлыны, ур яйтӧ, дерт, кык вылӧ мӧді юкны, но Шарик эз вӧв горш понйӧн да оз и видзӧдлы, кодарӧ шыбитӧны ур тушалысь мӧд джынсӧ.

Терпенньӧ Лыскоӧс велӧдігӧн, дерт, ковмыліс ыджыд, но тӧлкыс сыысь лоис арӧс тыртӧдзыс на. Пармаӧ петӧм бӧрын тӧлысь мысти сійӧ ачыс нин корсис да увтӧдліс дозмӧрӧс. Вийӧр на, дерт, но век жӧ — абу сьӧла.

Ӧтчыд, тайӧ вӧлі ноябрь шӧрын кымын, понъясӧн ме вӧралі Нӧвина шор дорын, гортсянь километр вит сайын. Войнас усьӧма ки вомлӧс судта пушыд лым. Асъядорсӧ, мунігӧн на, нимкодяси, мися, зверь-пӧткаыдлӧн татшӧм луннад кок туйыс книгаын шыпасъяс моз кутасны тыдавны. Но водз тай радлыссьӧма. Оз вӧлӧм радейтны поводдяыдлысь крута вежсьӧмсӧ пармаын олысьяс. Лун шӧрӧдз гежмалі, но ур ни сьӧла кок туй лым вылысь эг аддзыв, кӧть тайӧ местаяссьыс и сьӧла котыръяс кыпӧдлі, и понъяс ур увтлісны. Но выль лым вылӧ некод абу лэччылӧма. Сьӧла, тӧдӧмысь, кыдз пу гар клотшкӧ-кокалӧ, а ур шоныд позъяс куткыртчӧма.

Уна егыр вуджим, ягъяс кытшлалім, а некӧн жбыр ни жбор эз кывлы. Пармаыс быттьӧ унмовсьӧма. Понъяс воманыс ва босьтӧмаӧсь — оз увтны.

Пажнайтыштім. Понъяс ассьыныс пайсӧ тшувк-тшавк ньылыштісны да водзлань котӧртісны, а ме пукала пӧрӧм конда вылын да госӧн мавтӧм нянь мутшка-сёя.

Друг Шарик лявкнитіс да бокӧ чеччыштіс, быттьӧ сійӧс кок увсяньыс кодкӧ мачыштіс. Видзӧдіс-видзӧдіс да бӧжсӧ лэдзӧмӧн ме дінӧ котӧртіс, а Лыско кӧлач бӧжсӧ летйӧдлӧмӧн, исасигтыр мунӧ водзӧ. Ӧдйӧ чукӧрті нопйӧс, коляс няньӧс сюйи зептӧ да локті сійӧ местаас, кӧні повзис Шарик. Видзӧда, кодкӧ ме водзын гын сапӧга мунӧма. Гырысь воськовъяса. «Ме водзын кутшӧмкӧ вӧралысь нин мунӧма. Сідзкӧ, мӧдарлань колӧ сетчыны, — мӧвпышті да сюйи киӧс гач зептӧ компасла. — Сідз нин нинӧм эг аддзыв, а мыйкӧ кӧ паныдасяс, тайӧ дядьӧыс лыяс либӧ повзьӧдас. Ӧд вӧралігад йӧз кок туйті ветлӧдлӧмыд дуб шыд панялӧм кодь жӧ... Энлы, а мыйла нӧ Шарик тадзи повзис? Этшаысь-ӧ йӧзсӧ вӧрын аддзывлӧ?»

Видзӧдлі кок улӧ... Шапка улын сувтліс юрсиӧй, мыш кузя кодзувкотъяс котӧртісны, синъяс пемдылісны. Дядьӧыдлӧн гынкӧм нырас быттьӧ кыз кӧрт тувъяс сатшйӧдлӧма. Чунь кызта. Абу гынкӧма дядьӧ. Ош мунӧма...

Повзи. Паръясӧй косьмисны. Пышйыны? Понъясӧс чуксала, мед нин куимнаннымлы, ковмас кӧ, смертьсӧ ӧтлаын примитны, но гӧлӧсӧй вошӧма: «Лы-ыс-со, Лыс-со, Ша-ик, Ша-ик», — сӧмын и шӧпкӧда.

Кылісны жӧ, тыдалӧ, воисны понъяс. Малышті найӧс гӧн ньылыдсӧ.

«Мунамӧ тась ӧдйӧджык, — шӧпкӧда да киӧн бӧрлань петкӧдла. — Сёяс ошкыс...» Шарик дась: эралыштіс, сувтӧдіс щӧтьсӧ да ме сайӧ котӧртіс. А Лысколы веськодь: исасьыштіс, никӧстіс да бара мӧдӧдчис ош кок туй кузя. Эз и бергӧдчыв, саяліс вӧрас.

Вӧчны нинӧм, понтӧ он эновт. Дрӧбъя патрон вежи ош пуля вылӧ да, мый лоаныс — ло, мӧдӧдчи Лыско бӧрся ош кок туй кузя. Пищальӧс кута киын, быд здук дась камӧбтыны зверлы плешас. «Усь, Шарик, усь», — шӧпкӧдӧмӧн ыззьӧді понйӧс да лэдзи водзӧ. Шариклы яндзим жӧ лои том понсьыд, вӧтчис Лыско бӧрся. Менам сьӧлӧм вылын кокньӧдыштіс. «Ӧні куимнад, суӧдам кӧ ошсӧ, кыдзкӧ-мыйкӧ нин, — мӧвпала. — Понъяс ӧд оз ӧмӧй жӧ дорйыштны. Увтӧдасны кӧ, ошкыс на вылӧ зырӧдас. Сӧмын эн узь. А пуляыс чорыд, подшипникысь. Аддза кӧ ошсӧ — дзенга плешас».

Дыр вӧтчим ош бӧрся. Лыско пыр медводзын исасьӧ-мунӧ да кольча бӧжнас ӧвтчӧ, менӧ збодермӧдӧ: ӧдйӧджык пӧ лок, тэрмасьышт.

«Збыльысь оз пов либӧ эз на аддзыв да оз тӧд, кутшӧм вына страшнӧй зверӧс туялӧ? — ог гӧгӧрво Лыскоӧс. — Код тӧдас, кутшӧм мӧвп кутӧ сійӧ аслас кычан юрас. Арӧсыс на эз тыр да ыджыд надеяыс сы вылӧ абу. Повзяс кӧ, кор ошкыс равӧстас, да Лыско менам кок улӧ котӧртас? Сэки дӧзмӧдӧмсьыс ошкыс менсьым водзӧс босьтас»...

Но пон туяліс зверӧс повтӧг, муніс юрсӧ бӧрлань бергӧдлытӧг ылын водзын. Сы бӧрся вӧтчис Шарик. Лысколӧн смеллуныс вуджис и меным — сайкалі. Сэсся и гӧгӧрвои — ошкыс матын абу. Сійӧс на колӧ суӧдны. Ӧддзӧді воськовъясӧс.

«Лун джынйыс нин со коли. Суӧдам-ӧ вот? — ӧні нин юрын бергаліс колӧм и кӧсйӧм. — Да-а, эськӧ этайӧс кӧ удайтчас кыйны. Вот сёрниыд кыптылас. Ош яйла, ош госла став грездыс волас. Та ыджда зверыд быдӧнӧс могмӧдас. Аслыным тӧвбыд кежлӧ кольӧ и, пу кӧть жарит. Эк, мойвиас кӧ, пуксьылас жӧ яя, пӧт олӧм. А вольыс керка стенын — смеллунлӧн нэмӧвӧйся пас. Никӧнорлы моз ош кыйысь ним на вермасны пуктыны. Мед эськӧ кӧть регыдджык жӧ кытчӧкӧ водӧдчис. Вот сэкитӧ — майбыр. Гуас, тӧдӧмысь, пидзӧсъяс вылас лэдзчысьӧмӧн пырӧ. Сідзи и петнысӧ мӧдас. А сэк кості, ковмас кӧ, кыкысь лыйны удита.

Но ош воднысӧ эз тэрмась. Чуклялӧма-ветлӧдлӧма, а сэсся ёль паныдасьӧма да ватіыс мунӧма. Лыско воштіс кок туй дуксӧ, но кор инді, никӧстіс да сы бӧрся водзӧ котӧртіс: ог эновтчы да гӧгӧрвоис — колана-туяна зверӧс корсьӧ.

Ок и мудеритӧма варгыль кокаыд: ёльсьыс некымынысь кайлӧма да векньыдик берег вылас быдмысь тӧзь да эжӧр турун пӧвстті мунӧма, бӧр шорас лэччӧма. Оз кӧсйы, медым гуыс йӧз син улӧ веськаліс.

Воис зэв пӧрӧма места. Ыджыд бушков коркӧ мунлӧма. Сывтыръя козъяс да ньывъяс крест-накрест вольсалӧма. Ёльыс пӧрӧмас пырӧ, и ошкыс ватіыс сэтчӧ жӧ мунӧма. Кивыв сылы пӧрӧмыс. Пӧрӧмас пыралі и ме, но пуяс вомӧныс вуджалігӧн, увтіыс пидзӧсчанясьӧмӧн кысъясигӧн регыд и петі эбӧсысь да быть ковмис сетчыны веськыдвыв, кайи ягас.

«Ошкыс оз жӧ шорас либӧ тодас тӧвйынысӧ вод, — такӧда ачымӧс. — Быть ковмас петны, корсьны кос места».

Дыр муні пӧрӧм боктіыс. Сійӧ, кажитчӧ, кытшовтӧ. Понъяс оз тыдавны ни увтыштӧм шы эг кывлы. «Бур, бур, оз эновтчыны выль кок туйсьыд», — мӧвпӧн ошка найӧс. Восьлала яг дортіыс, кыйкъяла. Ыджыд лача кута — ошкыс менамладор берегас петас, сійӧ джуджыдджык, кос, мича яг, а мӧдарыс увтаса места, тшем козъя вӧр, и дерт, сэні васӧдджык.

Медъёна ме полі пемдӧмысь да поводдя торксьӧмысь. А мыйысь полі, сійӧ и лоис. Енэжыс гудыртчис. Кутіс усьны лым. Пемдыны нин кӧсйӧ. Ош вылӧ надея кутіс бырны. Сьӧлӧм вылын эз ло лӧсьыд. Чужис полӧм. Ош бӧрся вӧтлысигӧн ме ни ӧтчыд эг видзӧдлы компас вылӧ.

«Код тӧдас, кытчӧ сійӧ менӧ вайӧдіс? Понъяс оз тыдавны ни, — гажтӧм лои. — Воши ӧд вӧрас, ог тӧд кодарын и гортӧй, ылӧ-ӧ мунсис? Истӧг эськӧ и чер эм, но восьса енэж улын вӧрын ӧтнам эг на некор узьмӧдчыв. А пескыс, пескыс войбыд кежлас мыйта ковмас! Би кӧ бырӧ, менӧ и понъясӧс сёясны. Кӧть войбыд, а ковмас мунны. Ягыс кытчӧкӧ да петкӧдас — прӧсек вылӧ ли, туй вылӧ. Ошсӧ эськӧ оз нин удайтчы кыйны, да и гортӧдз на кыдзи воӧдча, — полӧмпырысь мӧвпала ме. — Мед эськӧ кӧть дырджык на эз пемды вот. Ошнас дай... Понъясӧс колӧ чукӧстны да ӧдйӧджык петны тайӧ тӧдтӧм местасьыс...»

Кӧсйи нин вежны стволысь ош пуля дрӧбъя патронӧн да косьӧбтны рӧмдысь гудыр енэжас, но сэки ӧдва кывмӧн ылнаын шыасис Лыско да вӧсни гӧлӧснас кутіс коставлытӧг косявны-увтны кӧнкӧ водзын, яг бокас. Котӧрӧн уськӧдчи сылань. Гӧлӧсыс матысмис. Эз ур вылӧ ни пӧтка вылӧ увт Лыско, а скӧрысь, быттьӧ усьласьӧмӧн, нетшкысьӧмӧн: «Ав-ав! Ав-ав! Ав-ав!» Татшӧм увтӧмсӧ ме сылысь эг на кывлы.

«Суӧдіс ӧд, суӧдіс ошсӧ! — нимкодясьышті ме. — Со тай, со тай коді вӧлӧм оз пов ошсьыд! Ай да пон, ай да пон! Эн видзӧд, мый том, а кутчысьысь, петкӧдлӧ нин асьсӧ. Том-том, а эз ӧд эновтчы!»

Увтӧм кутіс кывны матын нин, воськов сё сайын. Сувті, шойччышті, лӧньӧдышті ыззьӧм лов шыӧс да кань моз, дзебсясьӧмӧн мӧді матыстчыны водзӧ. А Лыско вузӧдӧ-увтӧ коставлытӧг. «Бур, бур, тадзтӧ кӧ дінӧдзыс сибала, — шӧпкӧда. — Молодеч жӧ, менам быдтасӧй. Тадзи и колӧ велӧдчыны увтны — гораа, коставлытӧг...»

Восьтлі пищальӧс, кыскылі патрон да видзӧдлі, эз-ӧ усь пуляыс. Пуля вӧлі местаас. Шытӧг бӧр пӧдлалі томансӧ, лэдзчыси пидзӧсъяс вылӧ да водзӧ куті сибӧдчыны бауӧн. Дозмӧр дінӧ тадз матыстча, а тайӧ ӧд ош — сюсь и скӧр.

Кыськӧ воліс Шарик, сувтліс ме дінӧ, нюлыштіс чужӧмӧс, да быттьӧ немтор абу и лоӧм, веськӧдчис яг вывланьыс.

«Босьт, босьт», — шӧпкӧда, но бӧжнас эз легнитлы.

Вӧчны немтор, зык он лэпты тайӧ здукас. Вӧралӧмӧй торксяс. Оз мун пӧрысь понйӧй ош вылӧ и — пом. Скӧр зверлы паныд ӧні ми колим кыкӧн Лыскокӧд. Менам надеяыс сы вылӧ, а понлӧн — менам пищаль вылӧ. Этшсьыс скӧрысла петӧ, гамгӧ-увтӧ. Дарӧм том, а оз бӧрыньтчы, пыр ӧти местаын кутчысьӧ. Бур и пон сетіс меным Никӧнор, бур и пон, аттьӧ сылы!

Пӧсялі. Бауӧн кыссигӧн водзӧ видзӧдӧмысь висьмис юр. «Колӧ ӧдйӧджык мездыны Лыскоӧс, кытчӧдз зверь пинь-гыж улас эз на веськав, — бергалӧ юрын ӧти мӧвп. — Этатшӧма увтіг-скӧралігас мед эськӧ вот эз жӧ пот том сьӧлӧмыс. Вывті жӧ нин пӧсь...»

Уль лым вывті кыссигӧн брӧд ва кӧтаси. Со тыдовтчис нин Лысколӧн мышкыс. Шошасьыс гӧныс лыбӧма. Бӧжсӧ муас лэдзӧма — полӧ жӧ страшнӧй зверсьыд.

Кок улын вӧр тырнас кратшнитіс ув. Ме тӧкӧтьӧ эг весьӧпӧр. «Кыйсьыссис тай, казяліс ошкыс менӧ. Ӧні кӧнкӧ гыжъяснас нитшсӧ кок увсьыс шамралӧ, вынсӧ чукӧртӧ да скӧрмӧ, ыззьӧдӧ асьсӧ кось вылӧ, бӧрйӧ бурджык здук. Колӧ лоны дасьӧн, тӧдӧмысь, ме вылӧ медводз уськӧдчас», — вирдыштіс мӧвп.

Лэпті курок, виччыся, но немтор эз ло, а пон сӧмын бергӧдчыліс мелань, вылӧджык кыпӧдіс дзик кок улас лэдзӧм бӧжсӧ, чеччыштіс водзлань да ещӧ на ярджыка кутіс косявны-увтны. Кыйӧдча вӧрзьӧдчытӧг.

Друг видзӧдласӧй сувтіс коз понӧльяс сайын сулалысь ыджыд сьӧд мыгӧрӧ. Мыш вылӧ быттьӧ кӧдзыд ва кӧш койыштісны. «Со нин ошкыс сулалӧ!»

Ньӧжйӧник лэпті пищальӧс, мушкаыс ветлӧдлӧ сьӧд мыгӧр кузяыс ӧтарӧ-мӧдарӧ. «А кытчӧ и лыя, кӧні юрыс? Не месту кӧ веськала, вӧлись сёяс!» Бӧр лэдзи пищальӧс.

«Колӧ кытшовтыштны, медым ошкыслӧн тыдовтчис юрыс...»

Ньӧжйӧник сетча боквыв.

«Этайӧ мыр дінӧдзыс кысся и коз пуыс дугдас сайӧдны зверсӧ, — бергӧдла юрын ӧти мӧвп. — Куим-нёль воськов, куим-нёль воськов, и став вийсьӧм-майшасьӧмлы воас пом...»

«Ф-фур-р-р-р!» — друг гораа корснитіс зверь да пыркнитчис. Мыш вылас сиделкаыс зиля-зёля кылыштіс — соравны позьтӧм шы.

Ме весьӧпӧрлі, ружье уси киысь.

— Тпру! Сулав, — кыліс дядьӧлӧн гӧлӧс. — Понсӧ ли мый эн аддзыв. Шыть тэ, йӧй трасича, мый вӧвсӧ увтӧдан!

Ӧдйӧ чеччышті кокъяс вылӧ, кватиті пищальӧс, лэдзи куроксӧ, шыбиті пельпом вомӧн. Сэсся пуяс сайті вӧчи неыджыд кытш да матыстчи вӧла дядьӧ дорӧ.

Никӧнор вӧлӧм Нӧвина бокысь керка кер чукӧртӧ. Бур, мый уджыс да понйӧй ылӧдісны морттӧ да эз аддзыв, кыдзи ме вӧралі сылӧн вӧв вылӧ. Серам выв эськӧ лэптіс, аддзыліс кӧ менсьым бауӧн кысъясьӧмӧс. Бур, мый абу аддзылӧма, но пон вылын век жӧ сералыштіс.

— Ме тай тэныд шулі, — вашъялігмоз индіс Лыско вылӧ Никӧнор, — бур пон, мися, таысь лоӧ. Видзӧдтӧ, эг сорсьы. Арӧсыс на тыртӧм, а мый ыджда зверӧс нин туяліс да увтӧдіс. Кутшӧм на том, а некутшӧм ӧд полӧм, кульӧ-увтӧ, синъяссьыс турунвиж би сявкйӧ. Кӧть мый, а ош вылад тайӧ кутас мунны! А тэ эськӧ мый шуан?

— Серав, серав кычан пон вылас, Никӧнор Иванович, — кӧть и чорыда кокорнитіс менӧ Лыскоӧй, но эз во сьӧлӧм вылӧ том пон вылын вашъялӧмыс. — Шожымад лэччан да быдӧнлы на висьтавлы, кыдзи менам понйӧ тэнсьыд вӧвтӧ увтӧдіс... Асланыд Катыдпомса пӧшти став понъясыд — лягӧй Бускоясныд, вӧлӧн кӧ кодкӧ ӧшинь увтіныс мунӧ, туй оз сетны, Ӧньӧ му шӧрӧдз увтӧмӧн колльӧдӧны. А Митерасас, вӧвъяс абуӧсь да, быттьӧ унаысь аддзывліс Серко-Каркояссӧ!

— Но-о! Мый тэ, Паша, ассьым пон рӧд ог жӧ кут янӧдны! — пыр и воши Никӧнорлӧн чужӧм вывсьыс нюмыс, а сэсся и юаліс жӧ: — Урсӧ кӧть аддзӧ оз на?

— Сі-идз, вом кӧрсӧ коркӧяс вежыштлывлӧ нин, — эг жӧ кут ошйысьны.

— Нинӧм... Том на, велалас... Тавосӧ, дерт, сідз-тадз на, а мӧд ар кежлӧ вӧралысь нин лоӧ...

Сідзи и артмис. Ошъяс, йӧраяс Лыскокӧд эг кыйлӧй, а уръяссӧ, дозмӧръяссӧ да весиг и туланъясӧс унаӧс кыйлывлім. И мый ӧд бурыс — ройӧ некор эз увтлы. Гӧлӧссӧ кӧ сетіс — падъявтӧг муна — аддзӧма кыйдӧссӧ. И ур вылӧ, и дозмӧр вылӧ, и тулан вылӧ — быдӧн вылӧ аслыснога гӧлӧс: лӧня кӧ да тэрмасьтӧг — ур вылӧ, ливкйӧдлӧмӧн, зэв радпырысь — туланӧс аддзис, сьӧлӧмсяньыс кисьтӧ-увтӧ, быттьӧ дэльӧдчӧ либӧ ордйысьӧ увтӧмнас кодкӧдкӧ — дозмӧрӧс кыпӧдіс.

Бура кутім гӧгӧрвоны ӧта-мӧднымӧс. Вӧтлыся, шуам, сьӧла бӧрся, а понйӧй увтчис ур вылӧ — ог эновт сьӧлаӧс, удайтчас кӧ, лыя. Но пон оз уськӧдчы ме дінӧ, увтӧ, ассьыс уджсӧ вӧчӧ, тӧдӧ — локта коркӧ. Эз вӧв горш. А мен кӧ колӧ понйӧс корны, лӧсышта кырсьсӧ кызкодь пуысь, черӧн клён-клён вӧча — здук мысти Лыско ме дінын нин. Весиг кӧть урӧс вӧлі увтӧ — эновтас. Томысянь таӧ велавліс. Уна пон видзлі, но Лыско кодь сэсся эз веськавлы.