ВӦРСА КАНЬ

Ӧти пӧраӧ миян некыдз эз овмӧдчы кань. Быдтам ичӧтсяньыс, лелькуйтам. Верстяммас, сӧмын на заводитас кыйны шыръясӧс, мыйыськӧ висьмӧ да кулӧ.

Тьӧткалысь, кор сійӧс тӧлын ыстылісны колхозсянь лэдзны сортовка, кык ыджыд кань вайӧдлім. Помыс ӧти. Сӧмын йӧртлім гӧбӧчӧ — висьмисны.

Воссьыліс, чайта, тайӧ кадас шыръяслы да крысаяслы праздник, ыджыд пир. Йирӧны кышӧдзыс картупель, джынъявлӧны галанкаяс, пежӧсьтӧны йӧв тыра кринчаяс. Гӧбӧчын эг кутӧй лысьтны видзны нянь. Сёйӧны, пышйӧдлӧны, эз этшаысь кольлыны тшыгйӧн.

Веськыд мат лоис весиг скӧтлы. Мам лэччӧдас налы гидӧ ведра помӧй — удзӧдӧны. Мӧс ныр улысь пышйӧдлӧны медся чӧскыдторъяссӧ. Наянӧсь. Оз, небось, повны весиг кӧлач кодь крукыля сюръяса люкасьысь межысь. Веськыда сакасьӧны нырас, вӧтлӧны вор дінсьыс. Ыжъяс омӧльтчисны, лыясыс кучик улас гольвидзӧны.

Дивӧ босьтӧ — мегарин гожӧмын миянлы, зонпоснилы, туй оз сет, люкавны кыйӧдӧ, а картаын полӧ весиг крысаясысь, сетӧ удзӧдны асьсӧ, ыжъясӧс. Мамӧ лэччӧдас скӧтлы помӧй, а ме, кок улӧдз пася, кыйӧдча лясни розьӧд, повзьӧдла крысаясӧс. Пельӧсса розьысь петас ӧти, дзик кань ыджда, да кок шыӧн локтӧ вор дінӧ. Мӧс чушъялӧ, а ыжъяс — сюв-сяв гузьмунӧны стен боклань. Кышнитла — ыжъяс повзьӧны, а крысаяслы веськодь. Немтор пӧ миянкӧд, этатшӧм тэрыб кокаяскӧд, тэ он вӧч.

Яндысьтӧм синъяс. Пуктавлі налькъяс, капканъяс — эз отсав. Гашкӧ, кылӧны капканъяссьыс сім дуксӧ, казялӧны дзебаса налькъяс.

Ӧтчыд тадзи дыркодь кыйкъялі. «Вугырӧн, ичӧтик гостор самалӧмӧн, гашкӧ, видлыны кыйсьыны?» — мӧвпала.

Друг пемыд пельӧссянь вор дінӧ ньӧв моз визьнитіс ичӧтик зверь. Лым еджыд. Сӧмын синъясыс, быттьӧ кык дрӧб тусь, сьӧдӧсь. Сійӧ варс курччис сьыліӧдыс медся ыджыд крысасӧ да петалан розьӧдыс пыртіс сійӧс гид джодж улӧ.

— Кутшӧм повтӧм, пельк да вына аддзывлытӧм на зверь! — висьталі сы йылысь мамлы.

— Но-о, пармаса кань, сідзкӧ, локтӧма, — нюмдіс сійӧ. — Ласича тайӧ. Пармаысь, тыдалӧ, бырӧма кӧрымыс, воис кӧ гидӧ. Медъя, медъя! Тэ, пиӧ, эн повзьӧд сійӧс. Капканъястӧ, налькъястӧ босьтав, мед кӧть кыйсигас оз жӧ шед сэтчӧ.

Помӧйтӧ скӧтлы ог на вӧлі вермы лэччӧдлыны, но сы пыдди луннас скӧтӧс куті сёӧдны, гашкӧ, дасысь. Мед сӧмын ылӧдлыны крысаясӧс, сетны ласичалы кыйсян кад. И аддзывлі ӧд! Уна крысаӧс кутіс менам синъяс водзын тайӧ пельк зверыс.

«Вот эськӧ поздысяс кӧ миян гидӧ ласичаыс?» — юрӧ волывліс завидьтана мӧвп. Гусьӧн куті петкӧдлыны да шыблавны гид джоджӧ, пельӧсъясас ичӧтик яй торъяс. Но ласича эз ыштыв на вылӧ. Кыйсис ачыс.

«Со ӧд ещӧ кутшӧм тшап, — быттьӧ лӧгасьла ме, кор еджыд пася зверь юрсӧ лэдзлытӧг котраліс яй торъяс дінті. — Пуктӧ пыдди сӧмын ассьыс кыйдӧссӧ».

Вежон-мӧд мысти ласича кытчӧкӧ муніс. Немтор, тыдалӧ, лои сылы вӧчны миянын.

Еджыд зверӧс асланыс гидъясысь бӧрынджык аддзывлӧмаӧсь и суседъяс. Сідзкӧ, сійӧ тӧвсӧ кыйсис и мукӧд ордын, грездын вайис пӧльза быдӧнлы, мездіс войтырсӧ шыръясысь, крысаясысь.

Вӧрті мунігӧн кӧ ӧні аддза ласичалысь кок туйяссӧ, бур кывйӧн казьтышта еджыд пася ичӧтик, пельк зверӧс да сетча боквыв. Мед ветлӧдлӧ аслас туйӧд, корсьӧ кынӧмпӧт, бырӧдӧ шыръясӧс.