ОШЪЯС

Став кӧдзаяс да град выв пуктасъяс грездын войдӧр вӧдитлісны бур потшӧсъяс сайын. Скӧт эз письтлывлы сэтчӧ. Та вӧсна пемӧсъяс олісны-йирсисны пастуктӧг. Асывнас лэдзам гидъясысь, а рытнас — сӧмын йӧртан удж. Некутшӧм маитчӧм. Гожӧмбыд эг тӧдлӧй скӧтӧн ноксьӧм. Асьныс локтӧны гортӧ.

Но аръявыв мӧсъяс велавлісны тшак дінӧ. Турун чӧскыдтӧммӧ да йирсьӧм пыдди найӧ «вотчӧны». Мунасны ылӧджык да, он кӧ вайӧд, сэні и узьмӧдчасны.

Тайӧ вӧвліны шудтӧм рытъяс. Ӧд йӧвтӧм ужыныд — челядьлы тшыгйӧн водӧм кодь. Сы вӧсна мӧсъясӧс корсьлім став грездӧн, гырысьяс и поснияс. Ми, зонпосни, полім ошъясысь да ветлӧдлім йӧр помъясса эрдъяс вылын, а верстьӧ йӧз — вӧрті, шор йывъясті, йӧнӧдъясті.

Ӧтчыд, питшӧгас нянь торйӧн, мам кытшовтӧма став шорбокъясса видзьяс, но мӧсъяс абу сюрӧмаӧсь.

Рыт. Пемдӧма нин. Туйыс мамӧс вайӧдӧма зӧр му вылӧ. Сэтысь сійӧ и аддзас мӧсъясӧс. Йирсьӧны, яндысьтӧмъясыд, оз тӧдны горт.

— На, Сюрук, на, вердысьӧй, на, — нянь торсӧ чургӧдӧмӧн кутӧма матыстчыны мам.

Мӧсъясыд, локтӧм пыдди, лётіктӧмаӧсь вӧрлань. Мамӧ, джӧмдалігтырйи — на бӧрся. Но он на косӧд — вельмӧмаӧсь, тыдалӧ. Му помас мӧсъясӧс корсьысь ныр на ныр паныдасяс орчча сиктса вӧралысь Илля Ванькӧд.

— Но, Любава, м-мез-дін менӧ ыджыд страстьысь, смерть гыжйысь, — мыкталӧмӧн кутас аттьӧавны Илля Ваньыд мамӧс. — Рытгорувсӧ кытшовті ӧзим муяс. Пемдандорыс сэтчӧ петавлӧны кӧчьяс. Локта гортӧ, а туй бокын этайӧяс — куим ош. Кӧлысь налӧн тайӧ каднас, стадитчӧны. Ёна и повзи. Мый эськӧ кӧч зарадъяснад вӧчи! Налы сійӧ оз мӧрччы. Сідзи и сулалі, кын нисьӧ сыв. Аттьӧ, ош гыжъяс улысь мездӧмсьыд... Мӧсъястӧ, шуан, корсян? Аддзылі найӧс Пронь Нӧвина дорысь. Нырйӧді грездланьыд. Ӧні, кӧнкӧ, гортадӧсь нин.

Тайӧ воясас ошъяс шӧйтісны-вердчисны миян грезддорса вӧръясын гожӧмбыд. Но сюсь зверьяс некор эз веськӧдчывны йӧз синъяс улӧ. На йылысь висьталісны сӧмын кок туйясыс, эрдъяс вылысь кульӧм эжа, ӧтка-ӧтка пузувтӧм кодзувкоткаръяс да понъяслӧн, войбыдъясӧн вӧрлань увтӧмыс. Мӧсъяс гожӧмбыдъясӧн олісны пастуктӧг. Но ошъяс эз вӧчлыны йӧзлы шог.

Колисны уна вояс. Ме ачым лои вӧр-ва радейтысьӧн. Аръясын тшӧкыда ветлывла пармаӧ. Унджыкысьсӧ — ӧтнам, кыдз шуласны, зычиттӧг-сёрниттӧг. Но ошъясӧс аддзывны удайтчыліс сӧмын кык-куимысь. Ӧтчыдысьсӧ, медводдзаысь на — воськов дас вит сайысь, пиянаӧс.

Юрси вӧрзьыштіс шапка улын. Ӧд сы мында страстьяс висьтавлісны на йылысь! Кӧть пельпом сайын вӧлі ружье, но сійӧ весиг эз усьлы дум вылӧ. Пармаса кӧзяин видзӧдліс ме вылӧ смоль сьӧд синъяснас, чушнитіс, воча-воча чаж-шарснитіс гыжъяснас. Сэсся ӧдйӧ бергӧдчис быдтасъясланьыс да пач чышкан лыс кодь лапанас морт-ӧтикысь шлапнитіс налы боканыс. Ошпиян мачьяс моз тутісны понӧльяс пӧвстӧ. Сы бӧрын мамыс тыр тӧждлуна синъясӧн ещӧ ӧтчыд видзӧдліс мелань, кыдзкӧ аслысног рукӧстіс — эн пӧ лысьт вӧрзьӧдны менсьым муса челядьӧс, — да кыкысь чеччыштӧмӧн воши синъяс водзысь. Ме садь быртӧдз повзьылі пияна ошкысь, а сійӧ страститчис меысь.

Бӧръяджык аддзысьлӧмъяс лоисны ёна ылісяньджык. Зверьяс, кӧть вӧліны кык-куимӧн жӧ, гырысьӧсь, сӧмын вуджӧртісны синъяс водзын.

Тайӧ вунӧдлӧм нин вӧвлӧмторъясыс воисны вежӧрӧ, кор кывлі норасьӧмъяс, мый ошъяс медся ӧпаснӧй, уна вред вайысь зверьяс. Найӧ пӧ мырддялӧны вотчысьяслысь падъянъяссӧ, парсалӧны йӧзӧс, джагӧдлӧны скӧтӧс, куталӧны сьӧла-тарӧс, кӧчьясӧс.

Да, ош — миян вӧръясын медся вына зверьясысь ӧти. Но ӧбидиттӧм, дойдтӧм, сійӧ оз лӧсьӧдчы синъяс улас весиг вотчысьлы.

Ӧні йӧзлӧн киясын лоисны бур ружьеяс, вынйӧра техника. Дерт, абу сьӧкыд ӧбидитны ошъясӧс. Жаль, но кын сьӧлӧма татшӧм войтырыс паныдасьлӧны на. Найӧ мырддялӧны зверьяслысь пиянсӧ да гортса пемӧсӧс моз видзӧны гиданыс. Бӧръя кадӧ тайӧ лоис тшӧкыда аддзывланторйӧн. «Мамыс, коньӧрлӧн, ловъя кӧ на, сідзи и пышйис, нуис сьӧлӧмас ыджыд дойсӧ! — домӧда ошпиӧс аддзӧм бӧрын волӧ юрӧ мӧвп. — Пармаса кӧзяин, а морт водзын страк вӧсна эновтіс весиг ассьыс муса челядьсӧ, ассьыс вир чутъяссӧ».

Ошъяс йылысь небылича висьтавлысь, ме ногӧн — пармаӧ гежӧда волывлысь морт. Сійӧ оз тӧд вӧр-васӧ, сэтчӧс зверь-пӧткалысь оласногсӧ, полӧ быд сьӧд мырйысь. Со и лӧсьӧдлӧ быдсяма страксӧ, повзьӧдлӧ тшӧтш мукӧдъясӧс. Эскыны-ӧ сэтшӧмъясыслы?..