СИКТСА СӦВЕТЪЯС БӦРЙӦМ

Медыджыд могыс миян — бурджыка лӧсьӧдны Сӧветскӧй государство.

Некытӧн став му вылас сэсся абу сӧветскӧй власьтыд, миянын кындзи. Быдлаын государствонас бергӧдлӧны озыръяс (капиталистъяс), быдлаын став олӧмыс озыръяс кипод улын. Сӧмын СССР-ын государствонас бергӧдлӧны уджалысь йӧз.

Некутшӧм государство свет вылас оз тӧждысь уджалысь йӧз вӧсна, быдлаын найӧс личкӧны, ӧбӧдитӧны. Сӧмын СССР-ын мӧдногса олӧмыс: ми асьным (рабочӧйяс крестьянакӧд) ставсӧ вӧчам аслыным пӧльза вылӧ, кокньӧд вылӧ.

Быд государствоын власьтсӧ лӧсьӧдӧны вылісянь — кыдзи король либӧ президент тшӧктас. Уджалысь йӧз оз сибавны некӧн власьт дорӧдз, оз лэдзны найӧс сэтчӧдз. Миян Сӧвет власьт лӧсьӧдсьӧ мӧд ногӧн — бӧрйыссьӧ улісянь. Сӧветскӧй государствоӧн управляйтӧны став уджалысь йӧзыс.

Медым бурджыка, шыльыдджыка, ӧдйӧджыка да ёнджыка мунас Сӧветса государстволӧн уджыс, колӧ лӧсьӧдны бур подув (фундамент) — сиктса Сӧветъяс. Сы помын — ставыс, бурыс и омӧльыс. Бур Сӧветъяс кӧ лоӧны сиктъясын, бур состав кӧ веськалӧ вӧлӧсьтувса исполкомӧ — бур лоасны и выліса сӧветъяс: районнӧй, уезднӧй, областнӧй, центральнӧй — гӧгӧр бур. Омӧль кӧ сельсӧветыд, волисполкомыд да райисполкомыд — омӧлик лоас и ставыс. Сэки крестьяна кутасны шуасьны: Сӧвет власьт пӧ дыша уджалӧ, омӧля тӧждысьӧ миян вӧсна. Эськӧ крестьянаыс Сӧвет власьтсӧ асьныс бӧрйылісны.

Регыд став СССР пасьтала кутасны выль во вылӧ бӧрйыны Сӧветъяс, тшӧтш и миян Коми обласьтын кутас мунны тайӧ уджыс.

Колӧ тайӧ уджсӧ — Сӧветъяс бӧрйӧмсӧ — таво зэв нин бура нуӧдны. Оз ков воддза моз та вылӧ видзӧдны кыдзсюрӧ, оз ков бӧрйысигӧн шуны: «Бӧръям Петырӧс либӧ Иванӧс, найӧ сэтчӧ кодьӧсь и эмӧсь — кужӧны горзыны». Колӧ бӧрйыны прамӧй йӧзӧс. Уджъяс сиктса (сельскӧй) Сӧветъясын да волисполкомъясын уна да гырысь. Колӧ бӧрйыны сэтшӧм йӧзӧс, медым эськӧ уджсӧ вермисны жӧ бергӧдныс.

Быд воын колӧ юралысьяссӧ вежлавны; таво сэтчӧ джынсӧ (оз этшаджык) колӧ бӧрйыны выль йӧзӧс. Тайӧ вӧчсьӧ сы понда, медым быд крестьянин вочасӧн велалас управляйтны Сӧветса государство уджӧн.

Сэсся миян Сӧвет власьт первой лунсяньыс нин ӧткодя мужикъяскӧд лыддьӧ нывбабаясӧс. Мукӧд государствоясын нывбабаясӧс некӧн пыдди оз пуктыны, некутшӧм государственнӧй удж дорӧ оз сибӧдны, некутшӧм бӧрйысигӧн налы гӧлӧс оз сетсьы. Миян Сӧвет власьт шуӧ мӧдарӧ: медым став уджалысь нывбабаыс (роботничаяс да крестьянкаяс) тшӧтш велӧдчисны бергӧдлыны (управляйтны) государствонас — кыскӧ нывбабаясӧс Сӧветскӧй удж вылас. Уналаын нин сідзи СССР-ад и вӧчӧны. Сӧмын миян Коми обласьтад тайӧ зэв на шоча овлывлӧ.

Тавося Сӧветъяс бӧрйигӧн колӧ юралысьясас пуктыны нёльӧд юкӧнсӧ (25 прӧчент) нывбабаясӧс.

Деревняясын уджалысьяслы — коммунистъяслы, комсомолечьяслы, быдӧнлы — колӧ водзвыв ёна крестьяна костын сёрнияс нуӧдны сиктса Сӧветъяс бӧрйӧм йылысь.

Став коми крестьяналы колӧ бӧрйысигкежлас водзвыв жӧ лӧсьӧдчыны.

Тайӧ уджас медся нин ёна колӧ петкӧдлыны быдӧнлы коммунист партиялысь шуӧмсӧ: «чужӧмӧн деревнялань».