ЧАРЛА АЛИ МАШИНА

Миян коми йӧзлӧн быд удж уджалӧм зэв сьӧкыд. Босьтам нянь вундӧмтӧ: лунтыр йӧжгыльӧн гӧрбыльӧн му вылад уджалан, чарлаӧн ичӧтикаӧн шырскан — зэв надзӧн содӧ.

Август 12-ӧд лунын Сыктывдінкар бердын крестьяна муяс вылын вӧлі медводдза видлӧм машинаӧн вундӧм. Вундан машинаыс сійӧ шусьӧ «Самосброска»: ачыс вундӧ, чукӧртӧ кольта тырӧн и шыбитӧ кольта тырӧн бокас — сӧмын йиав. Машинаыс сійӧ, удитӧны кӧ кӧртавлыны, вундӧ часӧн 1.200 кольта ид кӧть сю. Луннас кокньыдапырысь вундӧ 80 пудовня ув кӧдза. Доддяссьӧ сэтчӧ пара вӧв. Шойччӧмӧн-сорӧн уджалігӧн, машина бӧрся йиавлыны кольтаяс колӧ 8 либӧ 10 морт.

Уна йӧз волісны видзӧдлыны сылысь уджсӧ — дерт жӧ, лунтырнад воліс морт 200−250. Уджыс ставыслы зэв глянитчис. Мукӧдыс артельтчӧмӧн сэні жӧ тӧлкуйтісны лӧсьӧдны сэтшӧм машинасӧ. Вӧліны и сэтшӧм йӧз, кодъяс вӧлі гаралӧны лӧсьӧдны сэтшӧм машина, мед пӧ эськӧ сійӧ ачыс и йиавліс. Сэтшӧм машинаыс эм, шусьӧ сійӧ «Сноповязалка», сійӧ ачыс вундӧ, ачыс кольтаӧдлӧ, кольтаяссӧ чукӧртӧ сусланӧ (чумалиӧ) да суслан тырӧн муас и лэдзӧ. Со ӧд кыдзи!

Татшӧм машинаяссӧ позьӧ лӧсьӧдны кыдзи колӧ: колӧ кӧ — вылі вундас, колӧ кӧ — улі, колӧ кӧ — ыджыдджык кольтаясӧ, колӧ кӧ — ичӧтикӧ.

Машиналысь уджсӧ видзӧдлыны волысьяс зэв ошкисны машинасӧ. Сӧмын ӧтитор миян омӧль — муяс миян сэтшӧмӧдз дрӧбалісны, весиг некытчӧ пырны машинанас. Сэсся сьӧмыс ӧтика мортлӧн оз тырмы машинатӧ судзӧдны. Ставыс тайӧ ас сайын. Оз ӧмӧй нӧ позь муяснымӧс гырсьӧдны? Оз ӧмӧй нӧ позь крестьянин 5−10-лы ӧтувтчыны да ӧтувтчӧмӧн лӧсьӧдавны сэтшӧм коланторъяссӧ? Зэв позьӧ. Миян Сыктывдінкар бердын эмӧсь нин сэтшӧм артельясыс. Со кӧть босьтам: мӧд во нин нянь вартӧны вӧвъясӧн бергӧдлан машинаӧн — артельясӧн. Вартӧны луннас 10−12 рынышӧдз: аслыныс кокньыд и, повны оз ков сотчӧмысь и, уджыс мунӧ спорӧ и. Колӧ артельтчыны да лӧсьӧдавны быдлаын машиннӧй тӧвариществояс.

Агроном Темноев.