АЧЫД ЛӦСЬӦД ТУРУН КӦЙДЫС

Аслыд — доход, государстволы — пӧльза

Турун кӧйдыс дона, дай оз на сюр и ньӧбныд пыр. Либӧ сюрӧ кӧ — гашкӧ, тшыкӧма. Коді кӧдзӧм турун вӧдитӧ, колӧ кӧйдыссӧ аслыс лӧсьӧдны. Сыысь кӧзяиныд босьтас аслыс ыджыд выгӧда, дай Сӧвет власьтлы ваяс пӧльза. Сы понда и сельхозналогыс оз босьтсьы муясысь, кодъясӧс кольӧма турун кӧйдыс улӧ. А кутшӧм крестьянин вермас босьтны унджык бур турун кӧйдыс, сылы ещӧ сетсьӧ награда (премия). Сэсся ӧд кӧйдысыд колӧ непӧштӧ вузӧс вылӧ, крестьяниныдлы аслыс на инасяс.

Тайӧ вӧчны абу сьӧкыд. Колӧ сӧмын торйӧдны (кольны) ичӧтик кӧдзӧм турун тыра му.

Кыдзи босьтны бобӧнянь да тимофеевка кӧйдыс?

Миян обласьтын ёнджыкасӧ кӧдзӧны тайӧ кык пӧлӧс турунсӧ. Сы йылысь и сёрнитны кутам.

Бобӧнянь (клевер) кӧйдыс вылӧ кольсьӧ первой восяыс кӧть мӧд восяыс. Колӧ сӧмын ёна видзӧдны, мед эз вӧв гартчан турун сора. Сылысь кӧйдыс он вермы торйӧдны бобӧнянь кӧйдысысь. Ытшкӧны кӧйдыс вылӧ бобӧнянь, кор юрыс сылӧн бурӧй лоас. Кык ки костад кӧ юрсӧ ниртыштан, аддзан посньыдик воӧм кӧйдыс тусьяс. Ытшкӧм бобӧнянь ваялӧны гумла дорӧ, косьтӧны рынышын. Колӧ видзчысьны, мед вывті жар эз вӧв рынышыд: сэки вермас кӧйдысыс косьмыны да вошны чужанлуныс (всхожесть).

Вартӧны гумла вылын вартанъясӧн. Бобӧнянь вартны бура сьӧкыд — дыр оз торъяв кӧйдысыс. Юръясыс орласьӧм бӧрын колӧ куранӧн чукӧртны да бара вартны. Сы бӧрын тӧлӧдӧны (бурджык эськӧ тӧлӧдчан машинаӧн), сэсся пожналӧны. Позьӧ ещӧ сортируйтны машинаӧн жӧ, эм кӧ.

Тимофеевка унджыкысь кӧдзсьӧ бобӧнянькӧд сорӧн. Сэки позьӧ сыкӧд жӧ тшӧтш и кӧйдыс вылӧ босьтны. Тимофеевка вартсьӧ кокньыдика, регыдджык тусьыс пыркалӧ. Кӧйдыссӧ сылысь кокньыда жӧ позьӧ торйӧдны бобӧнянь кӧйдысысь — пожналӧмӧн.

Ӧтнассӧ кӧ тимофеевкатӧ кӧдзӧма, ытшкыны шогмас сэки, кор кӧйдыс тусьсӧ он вермы лямӧдны кык чунь костын. Мукӧд туссьыс сэки сӧмын вылыс килльыс торъялас. Воӧм тимофеевкалӧн шепъясыс гӧрдӧдӧны.

Десятина муысь бобӧнянь кӧть тимофеевка (кӧйдысыс) шедӧ 20 пудйӧдз. Бобӧнянь эськӧ и этшаджык шедлӧ — пуд 10−12, да дона кузяыс докӧдсӧ ваяс вит мындаӧн унджык сю дорысь.

И. Скв.