ВОЛИСПОЛКОМЪЯСӦН ШУӦМЪЯС ЛЭДЗӦМ ЙЫЛЫСЬ

Таво апрель тӧлысьын Ставроссияса Центральнӧй Исполнительнӧй Комитетӧн декрет лэдзӧм серти, волисполкомъяс асьныс вермӧны лэдзны быть вӧчан шуӧмъяс (обязательные постановления). Декрет серти, волисполкомъяс вермӧны лэдзны шуӧмъяссӧ: кутшӧмкӧ кӧ пакӧсьт лоӧ вӧлӧсьтын, сійӧ пакӧсьтсӧ бырӧдӧм вылӧ, пӧжаръяскӧд вермасян удж йылысь; йӧзлысь дзоньвидзалун кутӧм йылысь; кутшӧмкӧ кӧ вуджан висьӧмъясӧн вӧлӧсьтас кутасны висявны йӧзыс, сэтшӧм висьӧмъяссьыс видзчысьӧм йылысь; видзьяс да муяс талялӧмысь бырӧдӧм йылысь; вӧлӧсьт пыр мунысь войскаясӧс керкаясӧ разӧдалӧм йылысь.

Оз кӧ кодкӧ вӧч волисполкомса быть вӧчан шуӧм серти, сэтшӧмъясыслысь волисполкомлы позьӧ перйыны штрап либӧ уджӧдны кымынкӧ лун. Штрапыс оз вермы лоны 3 чӧлкӧвӧйысь ыджыдджык, уджӧдӧмыс оз вермы лоны вит лунысь вылӧ.

Тайӧ декрет сертиыс медым волисполкомъяс бурджыка да лючки вермасны уджавны, Наркомюст Наркомвнуделкӧд ӧні лӧсьӧдісны индӧд (инструкция). Тайӧ индӧдас тшӧктыссьӧ, медым йӧзыс паськыда да гӧгӧрбок тӧдлісны волисполкомса быть вӧчан шуӧм йылысь. Та вӧсна волисполкомъяслы ассьыныс шуӧмъяссӧ колӧ паськыда йӧзӧдны ывла вылын ляскалӧмӧн, скодъяс вылын крестьяналы шуӧмсӧ лыддьӧмӧн да висьталӧмӧн, мый вӧсна сэтшӧм шуӧмсӧ лои лэдзны.

Индӧдын тшӧтш висьтавсьӧ, кор волисполкомлӧн шуӧмыс вынсяммӧ. Сэні висьтавсьӧ: волисполкомлӧн пӧ став шуӧмъясыс вынсяммӧны кык вежон мысти йӧзӧдӧмсяньыс. Сӧмын лоӧм пакӧсьт бырӧдӧм йылысь, йӧз да скӧт вуджан висьӧмӧн да кулалӧм йылысь, войскаӧс керкаясӧ разӧдалӧм йылысь шуӧмъясыс вынсяммӧны пырысьтӧм-пыр йӧзлы юӧртӧм бӧрас.

Йӧзӧдӧмыс лыддьыссьӧ шуӧмъяссӧ ывла вылын ляскалӧм лунсянь. Волисполкомъяс вермӧны ассьыныс шуӧмъяс вынсямман сроксӧ нюжӧдны дырджык кежлӧ кык вежон дорысь, медым йӧзыс бурджыка вермисны тӧдмасьны шуӧмнас.

Сэсся индӧдын эм, мый вермас вӧчны волисполком, коді оз кывзы да оз вӧч сійӧ быть вӧчан шуӧм сертиыс. Индӧд серти, штрап ни, уджӧдӧм ни шуӧм серти вӧчтӧмысь ӧти морт волисполкомса уджалысьяс пиысь вӧчны оз вермы. Штрап йылысь да уджӧдӧм йылысь волисполкомас сёрнитӧны ставныс волисполкомас удж нуӧдысьясыс, дай найӧ и лӧсьӧдӧны. Тані колӧ видзӧдлыны, ыджыд-ӧ крестьянинлӧн «мыжыс» шуӧм серти вӧчтӧмысь, судзсянаӧн-ӧ олӧ сійӧ. Медыджыд штрапыс (3 чӧлкӧвӧй) дай медуна лун уджӧдӧмыс (5 лун) вермас лоны сӧмын ыджыдджыктор шуӧм серти вӧчтӧмысь. Унджыксьыс штрапыс да уджӧдӧмыс колӧ лоны этшаджык; сӧмын медым эз ло штрапыс 20 урысь улынджык, уджӧдӧмыс лун джынйысь регыдджык. 20 ур да лунджынъя уджӧдӧм медічӧт нин, таысь улынджык оз вермы лоны. Штрапсӧ мынтыны срокыс сетсьӧ кык вежон; тайӧ срокнас коді штрапсӧ оз мынты, сійӧс волисполком штрап пыдди тшӧктӧ уджавны.