КУСТАРЪЯС УДЖЛЫ СӦВЕТ ВЛАСЬТ ОТСАЛӦ
Миян обласьтын войнаӧдз кустаръяс вӧліны этшаӧн, кӧть и видз-му уджалӧм вылӧ йӧзыслӧн оз став кадыс вӧлі мунлы. Медъёнасӧ миян кустаръяс вӧчавлӧны вӧлі улӧс-пызанъяс, пыжъяс, гырничьяс, бӧчкаяс, тюнияс (гын сапӧгъяс), дьӧгӧдь, сир. Вӧліны тшӧтш вель унаӧн кузнечаяс, кожовняяс. Кустаръясӧн вӧчӧм кӧлуйыс бокӧ некытчӧ вӧлі оз петкӧдсьы. Мукӧд кустарыс весиг вӧлі вӧчӧны кӧлуйсӧ куш ас оланін сиктса йӧзыслы. Уджалӧм сямыс кустаръяслӧн вӧлі зэв омӧль: некутшӧм машина налӧн эз вӧвлы, заводъясныс тэчыштӧма кыдзисюрӧ.
Война воясӧ кустаръяслӧн уджалӧмыс ещӧ нин ёна чині. Уна сикас кустаръяс промышленносьт дзикӧдз куслі. Война бӧрын кустаръяс бара кутісны содны. Сӧмын налӧн уджалӧмныс пыр на важ сяма, найӧ куш кинас уджалӧмӧн этша вермӧны вӧчны кӧлуйсӧ, дай уна кӧлуйсӧ инавнысӧ некытчӧ.
Сӧвет власьт ӧнӧдз эз на вермыв кыдзи колӧ видзӧдлыны кустаръяс вылӧ, эз на вермыв сетны некутшӧм отсӧг, эз на вермыв сетны кустаръясӧс удж вылӧ ыръянитӧданторъяс. Сӧвет власьт ӧнӧдз эз на вермыв зільны сувтӧдны ассьыс уджсӧ сідзи, медым эськӧ паськӧдны кустаръяс промышленносьт. Кустаръяс вылӧ видзӧдӧны вӧлі омӧля. Налысь босьтӧны вӧлі вывті уна налог.
Дзержинскӧй ёрт Ставсоюзса Сӧветъяс 3-ӧд съезд вылын шуліс: миян пӧ государствоса промышленносьт ӧні пыр ӧтарӧ кыптӧ. Ёна пӧ нин кыптіс война бӧрсянь. Сӧмын пӧ сійӧ оз на вермы сетны йӧзлы кӧлуйсӧ, мыйта сійӧ колӧ. Тайӧ тырмытӧм пайсӧ пӧ миян колӧ сетны йӧзлы кустаръяс промышленносьтӧн. Государствоса промышленносьтлы пӧ колӧ йитчыны кустар промышленносьткӧд прӧмыс кооперация пыр.
Ӧні Сӧвет власьт ёна зільӧ кыпӧдны кустаръяслысь уджсӧ (кустаръяс промышленносьт). Медым сетны кустаръяслы кокниджык ногӧн уджалӧм, медым кустаръяс содӧны, Сӧвет власьт ёна чинтіс налысь налог. Медым кустаръяслы вӧлі кокниджык ассьыныс вӧчӧм кӧлуйсӧ вузавны, медым вӧлі кокниджык судзӧдны уджаланторъяссӧ, лӧсьӧдӧма прӧмыс кооперация. Сӧвет власьт зільӧ ӧтувтны сэтшӧм кооперацияас став кустарсӧ, сетӧ вель уна сикас отсӧг кооперацияыслы.
Отсалӧ кустаръяслы миян правительство и мукӧд ногӧн. Сідз, Видз-му Народнӧй Комиссариат лӧсьӧдіс ӧні сетны льготаяс крестьяна пӧвстысь кустаръяслы да артельяслы вӧр судзӧдігӧн. Тайӧ льгота сертиыс, кустаръяслысь кер билет босьтігӧн доныс керсьыс босьтсьӧ сӧмын дас прӧчент. Мукӧд 90 прӧчентыс босьтсьӧ во гӧгӧр чӧжӧн уна срокъясӧн. Тайӧ срокъяссӧ лӧсьӧдӧ лесничӧй кустарыскӧд та йылысь сёрнитӧмӧн.
Кустаръясӧс Сӧвет власьт ышӧдӧ ёнджыка удж бердӧ босьтчӧм вылӧ, сетӧ уна кокньӧд. Кустаръяслы позьӧ босьтчыны уджавны ӧні бурджыка, позьӧ дай колӧ ӧтувтчыны прӧмыс кооперацияӧ.
Эн пӧ.
