КООПЕРАЦИЯ ЁНМӦДӦМ КРЕСТЬЯНА САЙЫН
Крестьяна пӧвстын унаӧн на кооперация вылӧ оз зэв бура видзӧдны, оз тӧждысьны сы вӧсна. Мукӧддырйиыс крестьянин чайтӧ, быттьӧкӧ кооперациясӧ сылы лӧсьӧдалӧ правительство ли, коді ли, крестьянинлы быттьӧ сэтчӧдз могыс абу. Дерт, миян государство дай коммунист партия отсалӧны кооперациялы. Сӧмын сы вӧсна оз на позь крестьяналы аслыныс бокын сулавны да сэтісянь видзӧдны кооперация вылад.
Кооперация некор оз кыпты, ёнмы государство сьӧмӧн. Кооперация вермас кыптыны сӧмын сэки, крестьянин кӧ нуас сэтчӧ ассьыс чукӧртӧм сьӧмсӧ да кутас отсавны. Сӧмын сэки сельскокӧзяйственнӧй кооперация вермас удждыны крестьяналы сьӧм, вермас судзӧдны налы видз-мунысӧ, уджавны колан кӧлуйяссӧ да быдпӧлӧс кӧйдысъяссӧ. Сӧмын сэки вермас потребительскӧй кооперация судзӧдны крестьяналы став колан кӧлуйсӧ тырмымӧн; прӧмыс кооперация сэки вермас отсавны быд ногыс кустаръяслы.
Медводдза, медыджыд удж быд кооперативлӧн — чукӧртны аслыныс унджык сьӧм. Быд крестьянинлы, кӧсйӧ кӧ сійӧ кооперациялы сетны бурсӧ, кӧсйӧ кӧ кыпӧдны сійӧс, колӧ лыддьыны кооперациялысь уджсӧ ас уджӧн, нуӧдны сылысь уджсӧ ас кӧзяйствоын моз.
Шуам, сельскокӧзяйственнӧй тӧвариществоын уджыс зэв омӧля мунӧ: сьӧмъяс удждалӧны кодлы оз ков, вузасьӧ мыйӧнсюрӧ, сьӧмсӧ видзӧ кытчӧсюрӧ. Либӧ овлывлӧ — потребительскӧй кооперативын тӧварыс вывті омӧль, уджалысьясыс пыр оз судзсьыны сьӧмнас (видзӧны ас вылас), сеталӧны тӧварсӧ «тӧдсаяслы» дон босьттӧг да сідз водзӧ. Мыжаыс сэтысь, дерт, кооперативыслӧн правленньӧыс да ревизионнӧй комиссияыс. Найӧс нӧ коді бӧрйис? Кооперацияса шленъясыс — крестьяна. Бӧръясны кутшӧмсюрӧ йӧзӧс. Найӧ сэсся и уджалӧны лёк ногӧн.
Партия да правительство ӧні зэв ёна тшӧктӧны видзӧдны кооперацияӧ йӧзӧс бӧрйӧм вылӧ. Партия да сӧвет организацияяс оз тшӧктыны бӧрйыны кооперацияӧ йӧзӧс, на вылӧ кӧ крестьянаыс оз надейтчыны, оз кӧ эскыны индӧм йӧзыс вылӧ. Ӧні став удж нуӧдӧмыс кооперацияын сулавны кутас крестьяна вылын.
Бӧръясны кӧ йӧзӧс да найӧ кӧ омӧля кутасны уджавны, сэки крестьянаыдлы ас выланыс нин лоӧ норасьны.
Сэсся мед бура мунас кооперацияын уджыс, колӧ удж мунӧм йывсьыс висьтавлыны крестьяна водзын, шленъяс водзын: кодлы да мый вылӧ колӧ удждыны сьӧм сельскокӧзяйственнӧй тӧвариществоын, мый кутас тӧвариществоыс ньӧбавны крестьяналысь, мый лӧсьӧдас тӧвариществоыс крестьянаыслы да сідз водзӧ. Мед став удж нуӧдӧм йывсьыс водзвыв сёрнитісны шленъясыскӧд. Кутшӧм тӧвар ньӧбны потребительскӧй лавкаын, кыдзи чинтыны рӧскодъяс, та йылысь колӧ сёрнитны потребительскӧй кооператив шленъяс пӧвстын.
Шленъяслы некор оз ков надейтчыны государство отсӧг вылӧ.
Налы аслыныс колӧ зільны, мед уджыс кооперациялӧн пыр ӧтарӧ бурмис да паськаліс.
Коммунист партиялӧн XІV-ӧд конференцияыс да Ставсоюзса Советъяслӧн 3-ӧд съездыс лӧсьӧдісны: видзӧдны бура кооперацияӧ бӧрйысьӧм вылӧ, бӧрйысигӧн некутшӧм боксянь крестьянаӧс не топӧдӧм вылӧ. Сэсся медым кооперацияыс аслас удж йывсьыс висьтавліс шленъясыслы. Тайӧ тшӧктӧмыс партия конференциялӧн да Сӧветъяс съездлӧн вермас лоны сӧмын сэки, кор крестьяниныс кутас асьсӧ лыддьыны бур кӧзяинӧн кооперация вылын.
О. Попова.
