ВЕЖОН ЧӦЖӦН ВӦЛӦМТОРЪЯС

Китайын.

Кыпӧдчӧм паськалӧ.

Шанхай карын заводитчӧм кыпӧдчӧмыс китайса йӧзлӧн воча мукӧд капиталист государствояс вылӧ, кӧть и капиталистъясыс зільӧны кусӧдны войскаӧн да пӧличаӧн, виалӧмӧн да лыйлӧмӧн, пыр ӧтарӧ паськалӧ да паськалӧ. Шанхайын кыпӧдчӧмыс, косьыс китайса йӧзлӧн капиталистъяскӧд мунӧ матӧ куим вежон нин. Шанхайсянь косьыс, вир кисьтӧмыс китайса рабочӧйяслысь вуджис мукӧд карӧ. Сідз, Ханькоуын вӧлі кось китайса грузчикъяслӧн англияса пӧличакӧд. Англияса пӧлича виис да ранитіс ветымын гӧгӧр рабочӧйӧс.

Англия, Япония дай мукӧд помала вайӧны Китайӧ ассьыныс войсканысӧ.

Став Китай пасьта китайса рабочӧйяслӧн, студентъяслӧн, купечьяслӧн мунӧны митингъяс, демонстрацияяс. Сэні тшӧктӧны капиталистъяслы дугдыны вир кисьтӧмысь, чуксалӧны китайса йӧзӧс помӧдз нуны кось мукӧд государствоса капиталистъясӧс вӧтлӧм кузя.

Чукӧстчӧмъяс китайса йӧз организацияяслӧн.

Китайса профсоюзлӧн сӧветыс чукӧстчис став мувывса ӧтувтчӧм рабочӧйяс бердӧ. Чукӧстчӧмас гижӧма вир пытшкын пӧдтӧмсӧ америкаса да англияса войскаӧн китайса йӧзӧс. Чукӧстчӧмыс корӧ став мувывса рабочӧйясӧс отсавны китайса рабочӧйяслы. Чукӧстчисны став мувывса рабочӧйяс бердӧ и мукӧд китайса организацияяс.

Китайса коммунист партиялӧн Центральнӧй Комитетыс лэдзис манифест китайса йӧз кыпӧдчӧм кузя. Коммунист партияыс шуӧ: оз пӧ ков тайӧ кыпӧдчӧмнас китайса рабочӧйяслы тшӧктыны вир кисьтӧмысь, куш эновтчӧм йылысь извинитчӧм мукӧд государствоясӧн вир кисьтӧмысь; медъёнасӧ колӧ тшӧктыны вуштыштны договоръяс, кодъяс оз лыддьыны Китайӧс дай сылысь йӧзсӧ ӧткодьӧн, колӧ тшӧктыны, мед мукӧд капиталист государствоса йӧз китайса йӧз водзын асьнысӧ эз пуктыны вылӧджык. Татӧг сяма олӧмыс да вӧляыс китайса йӧзлӧн оз и лолы.

Капиталистъяс мыжсӧ ас выланыс оз кӧсйыны босьтны.

Китайса правительство сетліс гижӧд (нота) мукӧд государствоса посолъяслы. Нотасӧ лои сетны китайса рабочӧйяс, студентъяс да тӧргӧвӧйяс ӧтувъя комитет тшӧктӧм серти. Нотаас тшӧктӧма вӧлі: мед эз вӧв Шанхайын осаднӧй положенньӧ; медым нуасны войскасӧ; медым босьтасны оружйӧсӧ пӧличалысь; лэдзны вӧля вылӧ арестуйталӧм китайса йӧзӧс; восьтавны бӧр школаяс, кытӧні сулалӧны войскаяс. Нотаас тшӧтш гижӧма вӧлі: мыжыс пӧ Шанхайын лоӧмторйысь водӧ мукӧд государствоса посолъяс вылӧ.

Мукӧд государствоса посолъяс та вылӧ сетісны воча нота. Сійӧ нотаас шуӧма: ми пӧ китайса правительстволысь тшӧктӧмъяссӧ пыдди огӧ пуктӧй, став мыжыс пӧ Шанхайын лоӧмторйысь водӧ китайса правительство вылӧ.

Рабочӧйяс отсалӧны китайса рабочӧйяслы.

Мукӧд государствоса рабочӧйяс зільӧны вештыны капиталистъяслысь горш кинысӧ китайса рабочӧйяс вылысь, отсалӧны китайса рабочӧйяслы. Англияса рабочӧйяс, японияса рабочӧйяс вӧчалӧны митингъяс, тшӧктӧны ассьыныс правительствонысӧ дугдыны китайса йӧзлысь вир кисьтӧмысь, ас костаныс ӧктӧны сьӧм шанхайса рабочӧйяслы отсалӧм вылӧ.

Медся ёна отсалӧны кыпӧдчӧм китайса рабочӧйяслы миян СССР-са рабочӧйяс. Уналаын нин профсоюзъяс чукӧрталісны сьӧм, ыстісны Китайӧ.

Дерт, мукӧд капиталист государствояс Китайысь бурӧн оз мунны. Найӧ уна на кисьтасны мыжтӧм вир китайса рабочӧйяслысь.

Быд ногыс зілясны кусӧдны кыпӧдчӧмсӧ. Вермасны-ӧ найӧ? Дерт, оз. Тадзи ми вермам шуны Китайын рабочӧйяслӧн садьмӧм серти, китайса рабочӧйяслӧн кыпӧдчӧм пыр ӧтарӧ ёнджыка паськалӧм серти.

Мароккоын война вӧсна.

Мароккоын францияса войскаӧс топӧдӧны. Мароккоса йӧз вель уна портысь нин вӧтлісны Франциялысь войскасӧ. Францияса правительствоын юралысьыс Пенлеве бӧр-водз ачыс ветліс Мароккоӧдз.

Францияса коммунистъяс сувтісны паныд война кыпӧдӧмлы. Сыысь найӧс пуксьӧдалісны тюрмаӧ. Францияса правительство пыр на корсьысьӧ да арестуйталӧ войналы паныд мунысь йӧзӧс.

Англияын.

Англияса парламентын государствопытшса уджсӧ нуӧдысь министрыс Хикс шуліс: коммунизм дор висьтавлӧм пӧ оз кутны лэдзны Англияын. Сыысь пӧ англияса правительство кутас пуксьӧдавны тюрмаӧ. Сідзкӧ Англияын бара ёна кутасны дзескӧдны коммунистъясӧс. Мый та серти позьӧ аддзыны? Неважӧн вӧлі англияса коммунист партиялӧн съезд. Сэні висьтавлісны: англияса рабочӧйяс пӧ унаӧн нин сулалӧны коммунист партия дор. Коммунист партия пыр ӧтарӧ ёнмӧ, сылӧн чуксасьӧмыс рабочӧйяс пӧвстӧ ёна кутіс пырны. Англияса правительствоыд повзис. Заводитчӧ топӧдны коммунистъясӧс. Сӧмын ӧд таысь правительствоыслы бурыс некутшӧм абу. Коммунист партия важ моз чорыда кутас уджсӧ нуӧдны, рабочӧйяс ещӧ нин уна матысмасны сы бердӧ.

Болгарияын.

Болгарияын киссьыліс войдӧрджык вир, ӧні на киссьӧ дай водзӧ кутас киссьыны, кытчӧдз ӧнія правительствосӧ шошаӧдыс оз тойыштны. Сэні сэтшӧм нин вир радейтысь правительство. Цанков зэв горш сылы паныд мунысь йӧз вир вылӧ, медся нин ёна рабочӧйяс да крестьяна вир вылӧ. Болгарияса тюрмаясын пукалӧны уна ӧнія правительстволы воча мунысь йӧз. Тюрмаын кӧ пукалӧны, найӧ эськӧ некутшӧм лёк нин оз вермыны вӧчны, позис найӧс сэтчӧ эновтлыны нин, миян ногӧн кӧ. Болгарияса правительство ногӧн, абу сідз. Сійӧ и тюрмасьыс пукалысь йӧзсӧ виалӧ. Сӧмын виалӧ гусьӧн; явӧтӧ ӧд дзик прӧстатӧ морттӧ джагӧдны абу лӧсьыд. Виас морттӧ, сэсся висьталас — пышйыны пӧ кӧсйис да, лои лыйны пышйигас нин. Сідзи ӧні Болгарияса правительство виис писатель Гео Милевӧс, крестьяна союзысь уджалысьӧс Матовӧс.