КЫДЗИ КРЕСТЬЯНИНЛЫ АРТАВНЫ, МЫЙТА ЛОӦ СЫЛӦН ТАВОСЯ СЕЛЬХОЗНАЛОГЫС

Босьтам Сыктыв уездса Кӧдзвыв вӧлӧсьтысь Павел Осиповӧс. Колян во сылӧн налог улӧ пыралӧма: муяс — 1,75 дес., ойдлана видзьяс — 3,25 дес., ойдлытӧм видзьяс — 0,87 дес., мӧс — 3, вӧв — 1, сёйысь лыд — 11.

Вуджӧдам колян вося нормаӧн ставсӧ муӧ:

Муяс 1,75 дес. — = 1,75 дес.

Ойдлана видзьяс 3,25 дес. : 3 = 1,08 дес.

Ойдлытӧм видзьяс 0,87 дес. : 4 = 0,22 дес.

3 мӧс × 0,6 дес. — = 1,8 дес.

1 вӧв × 0,6 дес. — = 0,6 дес.

________

Ставыс муӧ вуджӧдӧмӧн 5,45 дес.

Кӧдзвыв вӧлӧсьтлы колян во вӧлі лӧсьӧдӧма 7-ӧд разряд. Колян вося сельхозналогын вӧлі кык ставка. Первойӧд ставка кузяыс налог улӧ вӧлі сюрӧ ¼ дес. сёйысь вылӧ. Сідзкӧ 11 сёйысьлы ¼ десятинаӧн вӧлі воӧ 2¾ дес. (2,75 дес.). Первойӧд ставка сертиыс налог вӧлі босьтсьӧ 1 шайт да 70 ур десятинаысь, 2,75 десятинаысь 1 шайт 70 урӧн десятина вылӧ лоӧ 4 шайт 67 ур. Мӧдӧд ставка серти налог улӧ пыран муыс коли 2,70 дес. (5,45 дес. − 2,75 дес. = 2,70 дес.) Мӧдӧд ставка серти налог босьтсьӧ вӧлі 5 шайт 30 урӧн десятинаысь. 2,70 десятинаысь 5 шайт 30 урӧн десятина вылӧ лоӧ: 14 ш. 31 ур. Став налогыс вӧлі кайӧ 4 ш. 67 ур + 14 ш. 31 ур = 18 ш. 98 ур. Та дінӧ вӧлі содтыссьӧ 30% местнӧй надбавка. Сійӧ лоӧ 5 шайт 69 ур. Сідзкӧ став налогыс колян во Осиповлӧн вӧлӧма 18 шайт 98 ур + 5 шайт 69 ур = 24 шайт 67 ур.

Сэсся арталам колян вося видз-му, скӧт лыд да сёйысь лыд сертиыс тавося налогсӧ ӧнія лӧсьӧдӧм разрядъяс, нормаяс да ставкаяс серти. Обласьтувса Исполнительнӧй Комитет шуӧмын Кӧдзвыв вӧлӧсьтлы лӧсьӧдӧма 7-ӧд разряд (колян вося разряд жӧ), ӧти мӧс лыддьыны 0,45 дес. му туйӧ, ӧти вӧв 0,50 дес. му туйӧ, ӧти десятина ойдлана видз 0,40 дес. му туйӧ, ӧти десятина ойдлытӧм видз 0,25 дес. му туйӧ.

Вуджӧдам ставсӧ тайясӧс муӧ:

Муяс 1,75 дес. — = 1,75 дес.

Ойдлана видзьяс 3,25 дес. × 0,40 = 1,30 дес.

Ойдлытӧм видзьяс 0,87 дес. × 0,25 = 0,22 дес.

3 мӧс × 0,45 дес. — = 1,35 дес.

1 вӧв × 0,50 дес. — = 0,50 дес.

________

Ставыс муӧ вуджӧдӧмӧн лоӧ 5,12 дес.

Таво сельхозналогын 3 ставка. Первойӧд ставка кузя налог улӧ пырӧ ¼ (0,25) дес. сёйысь вылӧ. 11 сёйысьлы × 0,25 дес. = 2,75 дес. Первойӧд ставка 7-ӧд разрядын босьтсьӧ 1 шайт 10 ур десятина вылӧ. 2,75 дес. × 1 ш. 10 ур = 3 ш. 02 ур. Мӧдӧд ставка серти налог улӧ пырӧ лишнӧйыс ¼ десятинаысь да ¾ десятинаӧдз сёйысь вылӧ, либӧ десятина джынйӧн. Татчӧ кольӧ 5,12 дес. − 2,75 дес. = 2,37 дес. Мӧдӧд ставкаас пуктыссьӧ 4 шайт 60 ур десятина вылӧ. 2,37 дес. × 4 ш. 60 ур = 10 шайт 90 ур. Став налогыс лоӧ 3 шайт 02 ур + 10 ш. 90 ур = 13 шайт 92 ур. Та серти аддзам: таво кежлӧ вот чинӧ Осиповлӧн 44% колян вося серти, мӧд ногӧн кӧ шуны — колян вося 1 шайт пыдди таво лоӧ мынтыны 56 ур. Дерт, Осиповлӧн кӧ вежсяс таво вылӧ скӧт лыд ли, видз-му лыд ли, сёйысь лыд ли колян вося серти, налог тайӧ арталӧм ногсьыс вермас чинны либӧ содны.

Тайӧ тавося налогсӧ арталӧм серти позьӧ велӧдчыштӧм йӧзлы артавны, мыйта лоӧ таво кежлӧ налог быд крестьянинлӧн.

В. Фролов.