1925−1926 ВО ВЫЛӦ СЕЛЬХОЗНАЛОГ

Кокньӧдъяс (льготаяс) 1925−26 вося сельхозналогын.

1925−26 вося сельхозналог йылысь положенньӧын 29 статья серти, налог оз босьтсьы ньӧти:

а) обществоӧн торйӧдӧм видзьясысь — сійӧ видзвывса туруннас кӧ видзӧны порозъясӧс да ужъясӧс обществоса скӧт тырсьӧдӧм вылӧ.

Быд татшӧм пороз вылӧ ли, уж вылӧ ли вот босьттӧг сетсьӧ 3 десятина видз.

б) обществоӧн уджалан муясысь, торйӧдӧма кӧ сійӧ мусӧ обществоӧ приговорӧн обществонас кӧдзны да уджавны кӧйдыс запас лӧсьӧдӧм вылӧ.

в) обществоӧн уджалан мӧда-мӧдлы отсасян комитетса муясысь, сійӧ муясыс кӧ уджавсьӧ отсасьӧм вӧсна.

Положенньӧ 30 статья серти, выль местаӧ видз-му лӧсьӧдан (землеустройство) да мӧд местаӧ мунан (переселение) правилӧяс серти овмӧдчысьяслысь налог оз босьтсьы 5 во чӧж овмӧдчӧм бӧрас выль оланінса видз-мусьыс, сійӧ видз-мусӧ кӧ колӧ вӧлі вӧчны вӧр улысь ли, мукӧд сикас вӧсна сьӧкыда бур видз-муӧдз вӧчӧмла ли.

Татшӧм ногӧн жӧ кӧ овмӧдчӧны выль местаӧ, кӧні сӧмын колӧ куш эжа перйыны, сэки налог муясысь оз босьтсьы 3 во чӧж.

Тадзи жӧ выль местаӧ овмӧдчысьяслысь, кытӧні видз-мусӧ позьӧ заводитны пыр уджавныс, вот оз босьтсьы 1 во чӧж овмӧдчӧм бӧрас, вӧчӧма кӧ овмӧдчысьыслӧн овны колан стрӧйбаяс.

Тайӧ кокньӧдъясыс сетсьӧ сӧмын ас киӧн уджалысьяслы.

Положенньӧ 31 статья серти, ӧтчукӧра ас уджӧн (ас киӧн) уджалысьяслы видз-му вот чинтыссьӧ нёльӧд юкӧныс (25%), кооперативнӧй чукӧръяслысь — дасӧд юкӧныс (10%).

Положенньӧ 32 статья серти, выль ногӧн видз-му уджалӧмысь бурмӧдӧм вылӧ сетсьӧ жӧ кокньӧдыс налог мынтігӧн. Сы вылӧ обласьт кузя торйӧдсьӧ 1½% став обласьтувса чукӧрмӧм налогсьыс.

Положенньӧ 33 статья серти, овмӧс кыпӧдӧм да кокньӧдӧм кузя гӧль крестьяналы сетсьӧны со кутшӧм кокньӧдъяс.

А. Налог ньӧти оз босьтсьы:

а) олысьяслысь (кӧзяйстволысь), кодъяслӧн налог улӧ сюран скӧтыс ньӧти абу да сёйысь вылас кӧ видз-муыс му вылӧ вуджӧдӧмӧн абу десятина джынйысь унджык (0,5 дес.);

б) кӧзяйстволысь, абу кӧ сылӧн мужчина ни, нывбаба ни уджалысьыс, кор налог улӧ сюран скӧтыс абу унджык ӧти мӧскысь да видз-муыс му вылӧ вуджӧдӧмӧн сёйысь вылас абу унджык десятина джынйысь.

Б. Кӧзяйствояслысь,

абу кӧ налӧн вӧв да видз-муыс му вылӧ вуджӧдӧмӧн десятина джынйысь абу унджык сёйысь вылӧ, налог босьтсьӧ сӧмын джынйыс.

В. Вермас вот чинтыссьыны

мукӧд гӧль олысьяслысь, сӧмын мед тайӧ став кокньӧд вылас эз вӧв 3% унджык став обласьтувса налогсьыс.

Тайӧ 33 статья серти кокньӧдъясыс оз сетсьыны, эм кӧ ещӧ мукӧд пӧлӧс кӧлуйяс видз-му уджалӧмысь кындзи.

Положенньӧ 34 статья серти, кӧзяйствояслы, эм кӧ налӧн семья пытшсьыс: 1) гӧрдармеечьяс, милиционеръяс, ГПУ-са войскаын служитысьяс; 2) военнӧй подготовка вылын велӧдысьяс; 3) 1925 воӧ март тӧлысь 1-ӧд лун бӧрын Гӧрд армияысь лэдзӧм йӧз; 4) воддза куим группаӧ гижӧм армияса инвалидъяс; 5) совпартшколаясын, коммунистическӧй университетъясын да рабфакъясын велӧдчысьяс — сетсьӧ кокньӧдъяс:

а) тайӧ став индан йӧзыс налог гижӧд вӧчигӧн тшӧтш лыддьыссьӧны сёйысь лыдӧ. Сэсся на пиысь кодъяс велӧдчӧны военнӧй курс вылын, олӧны команднӧй, административнӧй, политическӧй, медицинскӧй да ветеринарнӧй должносьт вылын военнӧй служба вылас да велӧдӧны военнӧй подготовка вылын, найӧс налог гижӧд вӧчигӧн лыддьӧны кык сёйысь туйӧ; кодъяс олӧны ичӧт команднӧй должносьт вылын срок тырӧм бӧрас (сверхсрочной службы) — лыддьыссьӧны куим сёйысь пыдди;

б) татшӧм олысьяслысь, абу кӧ мужчина уджалысьыс гӧрдармееч кындзиыс да видз-муыс скӧтыскӧд му вылӧ вуджӧдӧмӧн десятина джынйысь сёйысь вылӧ кӧ абу унджык, налог ньӧти оз босьтсьы; кодъяслӧн мужчина уджалысьыс эм — налог босьтсьӧ джынйыс, гӧрдармеечыс кӧ срок кольӧм бӧрас олӧ ичӧт команднӧй должносьт вылын — сэтшӧм олысьяслысь налог босьтсьӧ сӧмын коймӧд юкӧныс;

в) кӧзяйствояслысь, абу кӧ налӧн видз-муыс да скӧтыс му вылӧ вуджӧдӧмӧн ½ десятинаысь унджык сёйысь вылӧ да абу кӧ гӧрдармееч кындзиыс мужчина уджалысьыс, налог босьтсьӧ джынйыс; гӧрдармеечыс кӧ ичӧт команднӧй должносьт вылын служба срок кольӧм бӧрас олӧ, сэтшӧм семьяыслысь вот босьтсьӧ сӧмын коймӧд юкӧныс;

г) кӧзяйствояслысь, налӧн кӧ эмӧсь семья пытшкысь 34 статьяын индӧм Гӧрд армияын йӧзыс да найӧ кӧ 34 статьяын индӧм кокньӧдъяс улас оз лӧсявны, мездыссьӧны налогысь нёльӧд юкӧнсьыс.

Тайӧ кокньӧдъясыс сетсьӧны тшӧтш кӧзяйствояслы, кодъяслӧн Гӧрд армияӧ сюрины йӧзыс 1925 воӧ.

Положенньӧ 35 статья серти, кӧзяйствояслы, на пытшкысь кӧ корӧмаӧсь военнӧй подготовка вылӧ велӧдны, вот мынтан кадыс нюжӧдчыссьӧ ӧти тӧлысь кежлӧ гортас воӧм бӧрти. Сійӧ нюжӧдӧмсьыс пеняыс оз кай.

Положенньӧ 36 статья серти, кӧзяйствояслы, на пытшкысь кӧ эмӧсь 34 да 35 статьяын индӧм йӧзыс, тайӧ 34 да 35 статьяясын индӧм кокньӧд бӧрын сетсьӧ ещӧ кокньӧдъясыс, лӧсялӧны кӧ кӧзяйствоясыс 30, 32, 33 статьяяс серти да 31 статья серти кооперативнӧй чукӧръяслы индӧм кокньӧдъяс.

Положенньӧ 38 статья серти, кокньӧд сетсьӧ налогысь, кутшӧмкӧ кӧ налӧн лоӧ бедствиеяс. Татшӧм кокньӧдыс сетсьӧ налог комиссия шуӧм серти.

В. Фролов.