ПОЛОЖЕННЬӦ 1925−1926 ВОСЯ СЕЛЬХОЗНАЛОГ ЙЫЛЫСЬ

Редакциясянь. Положенньӧсӧ тайӧ огӧ ставнас лэдзӧ. Мый вӧлі гижӧма нин та йылысь «Коми Сикт» газетӧ 5-ӧд номерӧ — мӧд пӧв огӧ татчӧ сюйӧ. Сэсся эмӧсь статьяяс тані да содтӧдъяс, оз инмыны миян Коми обласьтӧ — сійӧясӧс огӧ жӧ сюйӧ газетӧ.

Коді мынтӧ сельхозналог.

1. Сельхозналог мынтӧны видз-му уджалӧм помысь олысьяс, ӧтувтчӧмӧн видз-му уджалысьяс (коллективные) да сӧветскӧй кӧзяйствояс (совхозы).

Мукӧд пӧлӧс налогъяс сельхозналог мынтысьяслысь сэсся босьтны оз позь.

2. Сельхозналог мынтысьяслысь некутшӧм мукӧд пӧлӧс налогъяс либӧ сборъяс сэсся оз босьтсьы, обязательнӧй страхӧвӧй кындзи.

1 содтӧд: Видз-му уджалысьяс кӧ доход босьтӧны мукӧд ногӧн, мый оз ӧтлаась видз-му уджалӧмкӧд: тӧргуйтӧмӧн, мельничаӧн, кутшӧмкӧ прӧмысӧн — сэки сельхозналогысь кындзи босьтсьӧ ещӧ подоходнӧй налог, дай патент на ковмас ньӧбны.

2 содтӧд: Сиктса ремесленникъяслысь да кустаръяслысь, кодъяс асьныс, йӧзӧс медавтӧг, уджалӧны либӧ семья отсӧг сорӧн, кор найӧ сельхозналог мынтӧны — подоходнӧй налог оз босьтсьы. Сэсся оз босьтсьы подоходнӧй налог сельхозналог мынтысь ремесленникъяслысь да кустаръяслысь, кор найӧ медалӧмӧн видзӧны ӧти мортӧс (роботникӧс), ремеслӧыс кӧ лыддьыссьӧ кӧзяйствоас отсӧг пыдди. Кык посньыдик кесйӧсъяс (подростки-ученики) лыдӧ оз пырны.

Кутшӧм налог кутасны мынтыны карын олысьяс, кодъяс видз-мусӧ вӧдитӧны жӧ.

3. Карын олысьяс кӧ (карсаяс кӧть воӧм йӧз) вӧдитӧны видз-му карувса му вылас (в пределах городской черты) — мынтӧны либӧ сельхозналог, либӧ подоходнӧй налог, кодсӧ лӧсьӧдас Обласьтувса Исполком.

4. Карын олысьяс, кодъяс видз-мусӧ уджалӧны карувса му межа саяс (вне городской черты), мынтӧны сельхозналог дай мукӧд пӧлӧс налогъяс, мый усьӧ карса олысьяс вылӧ (вӧвъясысь, скӧтысь, стрӧйбаысь).

1 содтӧд: Куш видз-му уджалӧмысь кӧ налы доходыс воӧ, подоходнӧй налог насянь оз босьтсьы сэсся.

2 содтӧд: Карын олысьяс кӧ (3 да 4-ӧд статьяясын кодъясӧс пасйӧма) олӧны сӧмын видз-му уджалӧм помысь, налысь оз босьтсьы местнӧй налог вӧвъясысь, скӧтысь, стрӧйбаысь.

5. Карувса му участокъясысь, кодъяс пырӧны сельхозналогӧ, сідзжӧ стрӧйба улӧ пырӧм участокъясысь, кор найӧ ӧтлаасьӧны видз-му уджалӧмкӧд (сельскӧй кӧзяйствокӧд) некутшӧм рента оз босьтсьы.

(Ӧнӧдз му уджалӧмысь пыр на босьтсьыліс рента; выль законыс тайӧ сыысь мездӧ. Дерт, мусӧ кӧ да стрӧйбасӧ кодлыкӧ кӧртымӧн сетан, кутас перйыссьыны рента да местнӧй налог).

Мый быд кӧзяйствоысь лыддьысьӧ (облагается) сельхозналогӧ.

Сельхозналог артавсьӧ и перйыссьӧ быд торъя кӧзяйствоысь уджалан му серти (тшӧтш лыддьыссьӧ кӧртмалӧм му), сэсся вӧвъяс да скӧт серти.

Содтӧд: Сельхозналог арталігӧн колӧ лыддьыны ас кӧзяйствоса мусӧ торйӧн кӧртмалӧм муыскӧд. Гашкӧ, лӧсьӧдасны мӧд пӧлӧс ставкаяс кӧртмалӧм муыслы (та йылысь лоӧ торъя туйдӧдӧм — инструкция).

Мый серти кутасны лӧсьӧдны сельхозналог.

7. Сельхозналог кутасны лӧсьӧдны уджалан му десятина лыд серти.

Шуам: Коми обласьтын Петровлӧн муыс 2 десятина, 1 десятина ойдлана (увтас) видз, 1 десятина ойдлытӧм (вевтас) видз, 1 вӧв да 2 мӧс.

Коми обласьтын лыддьыссьӧ: 1 десятина ойдлана видз 35⁄100 му десятина пыдди, ойдлытӧм — 25⁄100 десятина туйӧ, вӧв — 50⁄100 дес., мӧс 40⁄100 дес. Ставыс лоас: 2 (му) + 35⁄100 (ойдлана видз) + 25⁄100 (ойдлытӧм видз) + 50⁄100 (вӧв) + 80⁄100 (кык мӧс) = 39⁄10 (пӧшти 4) десятина.

Кыдзи лыддьыссьӧ сельхозналог, кор кӧзяйствоас видз-муыс абу, эм сӧмын скӧт.

13. Сэтшӧм кӧзяйствоясӧ, кӧні эм скӧт, а видз-муыс абу, сельхозналог лыддьӧны сӧмын ӧти скӧт серти му десятинаӧ вуджӧдӧмӧн.

ШУАМ: Кар гӧгӧрын олӧ Тентюков. Сылӧн 2 вӧв (извозчичайтӧ), 3 мӧс, горт дінас ¼ десятина градъяс улын. Ставсӧ кӧ муӧ вуджӧдам, лоас: 1 (кык вӧв) + ¾ (куим мӧс) + ¼ (градъяс) = 2 десятина.

Кутшӧм муяс пырӧны сельхозналогӧ.

14. Сельхозналогӧ пырӧны: став кӧдза муясыс, коськӧмъяс;

б) видзьяс;

в) садъяс, огородъяс, градъяс, гортгӧгӧрса муяс.

Кутшӧм муяс оз пырны налог улӧ.

15. Сельхозналогӧ оз пырны неудобнӧй муяс, кутшӧмъяс эз пырлыны колян воӧ, кодъясӧс вӧлі заводитӧмаӧсь косьтыны васӧдсьыс (мелиорация) — 3 во чӧж мелиорация помасьӧмсяньыс.

Ставкаяс сельхозналоглӧн.

21. Сельхозналог лыддьыны (артавны) лӧсьӧдӧма куим пӧлӧс ставка: 1) первой ¼ десятинаӧдз сёйысь юрӧ, тайӧ ставка серти Коми обласьтын (5-ӧд разрядӧн) пырӧ 90 ур сёйысь вылӧ; 2) ¼ десятинаысь лишнӧйыс ¾-ӧдз сёйысь юрӧ, миянын — 3 шайт да 80 ур; 3) ¾ десятинаысь став лишкаыс сёйысь вылӧ — 4 шайт да 50 ур.

Таво став Сӧветса Республикаяс Союз пасьтала лӧсьӧдӧма ӧти разряд — витӧдӧс.

Став сельхозналогсӧ таво лӧсьӧдӧма быдлаӧ ӧти разрядӧ — 5-ӧ. Сӧмын быд губерняӧ, быд обласьтӧ да республикаӧ лӧсьӧдӧма торъя ставкаяс. Обисполком сэсся ачыс вермӧ вештавны ас обласьтас разрядсӧ увлань и вывлань — оласног серти: кӧні омӧльджыка олӧны — сэтысь чинтыны, кӧні верманаӧсьджык — сэтчӧ содтыны, медтыкӧ став обласьтувса налогыслӧн мындаыс 5-ӧд разрядӧн лыддигӧн эз ло этшаджык. Сідзжӧ Обисполком вермӧ вежлавны видзьяс, усадьбаяс, скӧтӧс му лыдӧ пӧртӧм, мед сӧмын став обласьт пасьталаыс эз ло ичӧтджык тайӧ Положенньӧас пасйӧмсьыс.

Кыдзи артавны быд крестьянинлы ассьыс сельхозналогсӧ водзвыв аслыс.

Шуам: Пезмӧгса (Кулӧмдін уездын) крестьянинлӧн Турьевлӧн татшӧм овмӧсыс: муыс 3 десятина, усадьбаыс ¼ десятина, виддзыс: ойдланаыс 2 десятина, 1 вӧв, 3 мӧс, сёйысьыс 7 морт.

Шуам сэсся, Пезмӧг вӧлӧсьт Обисполком лӧсьӧдіс 3-ӧд разрядӧ; ойдлана видзьяс шуис лыддьыны ¼ му десятина пыдди, вӧвъясӧс — ½ десятинаӧ, мӧсъясӧс — ⅓ десятина туйӧ.

Та серти кӧ арталам Турьевлысь овмӧссӧ, со мыйта десятинаӧ сійӧ пӧрӧ: 3 (му) + ¼ (усадьба) + ½ (кык десятина видз) + ½ (ӧти вӧв) + 1 (куим мӧс) = 5¼ десятина.

Ставкаяс таблича серти, Коми обласьтын (1-ӧд таблича Положенньӧас) первой ставканас пырӧ воддза ¼ десятина сёйысь вылӧ.^Водзӧ гижӧма сорсьӧмӧн. — А.В./^ Турьевсянь воӧ стӧч 3 десятинаысь (7 сёйысь ¼ десятинаӧн). Коймӧд разрядын первой ставкаыс 75 ур.

Сідзкӧ Турьевлы сельхозналог ковмас мынтыны 5 шайт да 25 ур (75 ур × 7). Сэсся сетсьӧ уна пӧлӧс кокньӧдъяс (сы йылысь мӧд газетын гижам). Некутшӧм содтӧд местнӧй бюджетӧ таво оз кут босьтсьыны, ставыс ӧтилаӧ пырӧ.