СЮСЬ КАЛЯЯС
Ми мунам Юлякӧд ичӧтик Вӧр-ю берег пӧлӧн. Юыс чукльӧдлӧ — и туйыс чукльӧдлӧ. Берег пӧлӧныс тані кузя нюжалӧмаӧсь льӧм пуяс. Тулыснас, кор найӧ дзоридзалісны, тані вӧлі гажа, ставыс еджыд, небыдик лун тӧв ылӧдз нӧбавліс налысь чӧскыд аромат кӧрсӧ. Ӧні жӧ дзоридз коръясыс гылалӧмаӧсь да туй вывсӧ койӧмаӧсь еджыд чутъясӧн — беринъясӧн. Нинӧм он шу, мича, гажа. Вӧрын дугдывтӧг сьылӧны-дзользьӧны уна пӧлӧс гӧлӧсӧн лэбачьяс. И дзик туй дорас гораа кыліс:
— Гу-гу-гуль-уль! Гу-гу-гуль-уль!
Юля муніс ме водзвылын и падмис, сувтіс.
— Ой, коді нӧ тайӧ?
Ме нинӧм ог шу, ас кежысь нюмъяла. Ме коркӧ ичӧт дырйи тадзи жӧ повзьылі. Ми дедкӧд кайим сэки мӧс корсьны. Мунам векни ордымӧд и друг тадзи жӧ «гу-гу». Ме повзи, а дед шуӧ:
— Тайӧ ыджыд сюзь-букуй. Сійӧ ӧктӧ да пышйӧдалӧ ылі вӧрӧ полысь детинкаясӧс. Коді збой, нинӧмысь оз пов, сійӧс оз вӧрзьӧд...
Сӧмын бӧрын, гортӧ лэччигӧн нин, дед висьталіс, коді сідз горзіс:
— Тэ ягын некодысь эн пов... Зверьястӧ кӧ он вӧрӧд, найӧ тэнӧ некор оз вӧрзьӧдны... А тайӧ, — дед чӧв олыштіс, сэсся содтіс: — Тайӧ медся рам лэбачыс, вӧр гулю. Пӧлыс сылӧн ӧні пукалӧ колькъяс вылын, пӧжӧ, а айыс, кодӧс тэ кывлін, пукалӧ поз дорас да голькйӧдлӧ-сьылӧ, мед оз гажтӧмчы...
Ме висьталі тайӧс Юлялы, а сійӧ сӧмын нюммуніс:
— А ме абу полысь рӧдысь...
Мунам водзӧ, кывзам лэбачьяслысь сьылӧмсӧ. Тасянь километр кык сайын, дзик Вӧр-ю бокас, эм неыджыд гӧп. Сійӧ йитчӧма юыскӧд паськыд канаваӧн. Коркӧ, ёна важӧн нин, канавасӧ кодкӧ кодйӧма нарошнӧ, медым гӧптас пырис чери. Ытваяс дырйи чериыс и збыль пыравлӧ. Вуграсигъясӧн тані вӧлі шедӧ кельчи кындзи мыкъяс, ляпаяс, ёкыш. Тайӧ пӧрйӧ гӧп дорас локтігӧн ылісянь на кыліс каляяслӧн горзӧм... Ме чуйми: кытысь тані каляясыс? Ме кымынысь татчӧ волі, но татшӧм дивӧтӧ аддза первойысь. Каляяс век гожйывлӧны Сыктыв берег дорын, но тані? Кор матыстчим гӧп дорас, сӧмын сэки лои гӧгӧрвоана. Таво ваыс гӧптас мыйлакӧ косьмӧма либӧ петӧма Вӧр-юас... Сӧмын дзик гӧп шӧрас кольыштӧма весь судта кымын, чериыс коді эз удит петны, кольӧма гӧп пыдӧсас. Каляяс гӧгралӧны, усьласьӧны чериыс вылӧ. Кутӧм черисӧ сёясны, сэсся бара уськӧдчӧны. Со мый вӧсна тані вӧліны каляясыс... Но медся чуймӧданаыс сійӧ, кыдзи найӧ тӧдмалісны косьмӧм гӧп йывсьыс? Коді юӧртіс налы?
