ЧИКЫШЪЯС
Миян керка гӧгӧрын, ӧшинь улын, быдмӧны льӧм пуяс, пелысьяс, пашкыртчӧма веж коръяснас кыдз. Неуна бокынджык зымвидзӧны багатыр кодь кык тополь, йывъяссӧ тювӧдӧмаӧсь енэжас. Видзӧдлан йылас — шапкаыд усьӧ. Водз тулыссянь, мыйӧн сылӧ лым, сэні и вой ноксьӧны-гызьӧны лэбачьяс. Коді сӧмын сэтчӧ оз волы: и сырчикыд, и скворечыд, быдса кельӧб пышкайяс. Восьса ӧшинь дорын пукалігӧн лӧсьыд нимкодясьны наӧн, любӧ кывзыны налысь сьылӧм-дзользьӧмсӧ. Сэки мем тӧд вылӧ воис: мыйла эськӧ не отсавны налы овмӧдчыны татчӧ, вӧчны скворечникъяс. Менам кӧть и вӧлі нин ӧти скворечник (сулаліс сійӧ амбар бокын потш йылын), думысь шуи вӧчны ещӧ кыкӧс — сувтӧдала кытчӧсюрӧ.
Петі сарайӧ. Менам сэні эм быдсяма столярнӧй инструмент, батьсянь на кольлӧма. Ӧдзӧс дорас весиг сулалӧ верстак.
Стружиті кык-куим пӧв, сэсся ӧдзӧс дорӧ пукси куритчыны. Пукала да нимкодяся мича ывланас, друг менам юр весьтын мыйкӧ дзижнитіс, быттьӧ гитара струнаӧ кодкӧ инмӧдчыліс чуньнас. Бергӧдчи, гӧгӧр видзӧдлі да пыр жӧ гӧгӧрвои, — вӧлӧмкӧ, чикыш, жбыръялӧ-лэбалӧ сарайті, видзӧдалӧ пельӧсъяс, сигӧрувса слегаяс да керка вевт костъяссӧ. Жбыръяліс-лэбаліс, сэсся лэччис увлань, кытшовтіс ме гӧгӧр, быттьӧ видзӧдліс менӧ, сэсся лэбис ывлаӧ. Регыд мысти чикыш бӧр локтіс да ас бӧрсяыс вайӧдіс мӧдӧс. Видзӧда да аслым ог эскы: нинӧмысь повтӧг слега вылӧ заводитісны вӧчны поз. То ӧтиыс петалас, то мӧдыс, и вайӧны сёйтор либӧ кос турун сіяс, то ӧтпырйӧ кыкнанныс петӧны.
Ладнӧ, думайта, ме тіянлы талун мешайтчыны ог кут — стрӧитчӧй бура. Рытнас петі видзӧдлыны. Позйыс тӧдчис нин, но кыкнанныс пукалісны поз дорас. Тайӧ рытсяньыс ме сарай ӧдзӧс пӧдлавлі войнас сёрӧн нин, кор найӧ пуксьылісны шойччыны, да восьтылі асывнас водз. А сэсся друг юрӧ бара кучкис: муна кӧ районӧ либӧ карӧ, сарайтӧ ӧд восьсӧн он коль! Кыті найӧ кутасны пырны-петны позйӧ? Аскинас сарай ӧдзӧсӧ пилиті весьт пасьта да весьт судта розь. Ӧні видзӧдлам, мый лоӧ, шогмас оз тіянлы?.. Пӧдлалі сарай ӧдзӧс, петі кильчӧ вылӧ, видзӧда: менам гӧстьяс жбыръялӧны ӧтарӧ-мӧдарӧ налы вӧчӧм ӧдзӧсӧд. Но, мися, лэбалӧй ӧні, пӧжалуйста, кӧть войбыд.
Тадзи овмӧдчисны менам сарайӧ чикыш гозъя — пельк, збой, повтӧм лэбачьяс. А скворечникъястӧ ме век жӧ вӧчи кыкӧс. Кӧть и живӧдчи пилаӧн, кӧть камӧдчи черӧн да мӧлӧтӧн — налы веськодь, оз повны.
Коркӧ эньыс сэсся пуксис пӧжсьыны. Пукаліс лӧня. А кор лэбзьыліс сёйны, сы местаӧ пуксьыліс верӧсыс да сідз жӧ пукавліс шы ни тӧв пӧдруга локтӧдзыс, весиг эз тыдав позсьыс бӧжыс.
Тадзи колис кад, и семьяыс налӧн содіс: позйын кутісны чивзыны пияныс. Найӧ вӧліны кыкӧн. Ӧні бать-мамыслӧн уджыс соді: колӧ корсьны сёян не сӧмын аслыныс, но и вердны пиянсӧ. Найӧ лэбалӧны ӧтарӧ-мӧдарӧ, ваялӧны пияныслы лёльӧ-гаг. Пуксясны поз дорышас да бордъяс вылас мыджсьӧмӧн пияныслы восьса воманыс тэчӧны сёянсӧ. Кор пӧтыштасны, юрнысӧ пуктӧны поз дорышас да гӧгӧр дзоръялӧны-видзӧдӧны, мый вӧчсьӧ. Сарайын ме частӧ грымӧдчылі, весиг корсюрӧ пес поткӧдлі, а налы нинӧм, весиг интереснӧ, буракӧ.
Тадзи чикыш семья и оліс. Сӧмын ӧтчыд тайӧ лӧнь олӧмсӧ торкисны пышкайяс.
Чикышъяслы буртор вӧчны кӧсйи да сарай ӧдзӧс дорӧ пӧв вылӧ кисьті перловка шыдӧс, — мися, мед, кокаласны. Но шыдӧс вылад эз и видзӧдлыны. Зато сійӧс кыдзкӧ аддзӧмаӧсь руд рӧзбойникъяс, пышкайяс. Ме вӧлі мыйкӧ вӧча ывлаын, кор кылі лёкысь чирзӧм. Вӧлӧмкӧ, шыдӧстӧ аддзӧмаӧсь буретш пышкайясыд да локтӧмаӧсь гӧститны быдса «компанияӧн» — нёль пышкай. Миян чикышъяслы тайӧ абу кажитчӧма.. Первой уськӧдчис нёль вылӧ ӧтнасӧн айыс. Лыбис быдса кось. Шум, гӧныс сӧмын пуркйӧ. Ай чикышлы, тыдалӧ, нёльлы воча сулавны сьӧкыд. Тайӧс, буракӧ, гӧгӧрвоис пӧдругаыс да, кырныш моз уськӧдчис пышкай чукӧрӧ. Здук мысти ставыс лӧнис, рӧзбойникъясӧс вӧтлісны.
Коркӧ миян «квартирантъяслӧн» и пияныс быдмыштісны. Воис кад, кор ӧтиыс петіс позсьыс. Лэбалыштіс сарайӧд гӧгӧр, сэсся друг пуксис сарай ӧдзӧс дорӧ, кӧні ме пукалі улӧс вылын да лыддьыси. Пуксис да видзӧдӧ ме вылӧ, со пӧ ме кутшӧм збой да мича. Збыль мича и эм, синъясыс сьӧд янтарь чут кодьӧсь, сідзи и дзиръялӧны. Регыд петіс и мӧдыс...
Мӧд тулыснас бать-мамыс вайӧдісны ещӧ кык гозъяӧс, буракӧ, пиянсӧ асланыс пӧвъяснас.
Важ позйыс дорӧ содіс ещӧ кык. Ӧні унаӧнӧсь да содтӧд нин нинӧмысь оз повны.
Карта сайын менам эм неыджыд град йӧр. Сэтчӧ клубника град вылӧ велалісны волыны катшаяс да ёна тшыкӧдісны тусьяссӧ. Первойсӧ ёна дӧзмӧдчисны, но ӧні оз лысьтны. Катшаяс мыйӧн матыстчасны керка дорӧ, миян чикышъяс быттьӧ сэні и вӧлӧмаӧсь. Сійӧ жӧ здукас артельӧн уськӧдчасны, гораа чирзігтыр вӧтласны ылӧдз-ылӧдз. Чикышъяслӧн семья ӧні ыджыд, быдса дас кык лов. Оз сетчыны некодлы. Регыд мысти найӧ мунасны шоныдінӧ, но тулыснас, надейтча, бара локтасны асланыс гортӧ, найӧс кутасны виччысьны дась позъяс.
