ВЫЛИНӦ МУНӦМ ЙЫЛЫСЬ
Выль местаясӧ мунысьяслы му этша.
1925 воын правительстволӧн лӧсьӧдӧма вуджӧдны выль местаӧ ставсӧ 118,500 морт. На пиысь Поволжйӧӧ 50000 морт, Сибырӧ 43000 морт, Дальньӧй Востокӧ 25000 морт. А выль местаас мунысьыс тайӧ лыдсьыс ёна на уна.
Ӧні миян правительствоыс лэдзныс сыысь уна йӧзсӧ выль местаас оз вермы. Выль местаӧ позьӧ лэдзны сӧмын му мында серти. Воддза дорысь уджавтӧм муыс ӧні миян ёна чиніс. Видз-му комиссариат тӧдмалӧм серти, уджавны шогмана му эм сӧмын 800 сюрс морт вылӧ. Муяссӧ правительство кӧсйӧ тыртны выль местаӧ мунысь йӧзӧн нёль воӧн. Сійӧ уджавны шогмана му бӧрас эськӧ эм на вывті уна му Сибырын, сӧмын сійӧ мусӧ зэв сьӧкыд уджавныс.
Мед сэтчӧ позяс овмӧдчыны, войдӧр колӧ нуны сэні зэв гырысь, сьӧкыд уджъяс: колӧ вӧчавны кӧрт туйяс, вӧлӧн ветлан туйяс, вӧрсӧ колӧ весавны, косьтыны нюръяс, сідз водзӧ. Ӧні правительствоыслӧн лишнӧй сьӧмыс сы вылӧ абу на, уджавны кутчысьны оз на вермы. Сэсся кӧть и заводитчан уджавныс — сійӧ уджыс кутас зэв ньӧжйӧ мунны сьӧкыдысла.
Сы вӧсна крестьяналы оз ков зэв надейтчыны выль местаӧ мунӧм вылӧ. Колӧ налы заводитчыны бурджыка уджавны воддза уджалана мусӧ, ас оланінаныс.
Миян уджавтӧм му эм уна на ас оланінаным: пӧскӧтина улын, вӧр улын, зэв уна коськӧмӧ прӧста мунӧ. Ставсӧ сійӧ мусӧ позьӧ уджавны, бурмӧдны выль ногӧн уджалӧмӧн — турун кӧдзӧмӧн да мукӧд ногӧн. Выль местаӧ мунӧмӧн верман овмӧстӧ куштыны, дзикӧдз рӧзӧритчыны.
Правительство водзвыв юӧртӧ быд губерняӧ да обласьтӧ, уна-ӧ сэтысь позьӧ ыстыны выль местаӧ йӧзӧс.
Кутшӧм губерняын либӧ обласьтын муыс этша, правительствоыс унджык мортӧс лэдзӧ мунны выль местаӧ; кӧні муыс унджык, сэтысь этшаджыкӧс лэдзӧ мунны либӧ ньӧти оз лэдз.
Быд губернялы да обласьтлы индӧма, кымын семья губернясьыс либӧ обласьтсьыс вермас ыстысьны выль местаӧ да кодъяслы позьӧ сетавны эскӧданпасъяс кокньӧдъяс вылӧ выль местаын овмӧдчигӧн.
Крестьяналы бокӧ юасьны выль местаӧ мунӧм йылысь оз ков мунны. Губерняувса либӧ обласьтувса карын позьӧ ставсӧ вӧчны.
Обласьтысь кӧ либӧ губерняысь йӧзсӧ ыстӧма нин выль местаӧ мыйта вӧлі позьӧ — правительство ни некод сэсся содтӧд оз вермы сетны, нинӧмла и юасьны да корсьны прӧста, сійӧ сӧмын весьшӧрӧ сьӧм видзӧм лоӧ.
Кор обласьтыс разрешенньӧсӧ сетас нин мунныс выль местаӧ, колӧ водзвыв ыстывны сэтчӧ торъя мортӧс.
Вермас лоны, выль местаыс оз туй, лоӧ бӧр локны.
Овмӧс водзвыв некор оз ков вузавлыны.
Куш киӧн выль местаӧ мунны нинӧмла.
Выль местаӧ мунны разрешенньӧ сетігӧн ещӧ видзӧдӧны, эм-абу мунысьыслӧн сьӧмыс да кутшӧмкӧ кӧлуй, мед мунысьяс вермасны выль местаын овмӧдчыны.
Сибырӧ мунысьяслӧн колӧ лоны этша вылӧ нин 800 шайт, Дальньӧй Востокӧ — 900 шайт, Поволжйӧӧ — 1300 шайт.
Правительстволӧн ӧні сьӧм этша, сійӧ выль местаӧ мунысьяслы отсавны ёна оз вермы. Дзик сьӧмтӧг кӧ крестьяна кутасны мунны, налы лоӧ тшыгла кувны.
Выль местаӧ мунігӧн колӧ ёна лӧсьӧдчыны.
Мунтӧдз войдӧр колӧ зэв бура тӧдмавны гӧгӧрбок выль местаын олӧмсӧ. Сэтчӧ ветлысь мортлы оз ков сӧмын мусӧ корсьны, сылы колӧ тӧдмавны став оласногсӧ выль местасьыс, мед тӧдны кутан, мый босьтны выль местаӧ мунігӧн, мый вузавны либӧ гортӧ кольны. Тӧдмавтӧг, йӧз кывъяс серти, некор оз ков мунны, сы вӧсна уна крестьяна нин дзикӧдз рӧзӧритчис.
