МЫЙ КОЛӦ ТӦДНЫ НӦБАСЬЫСЬ АНЬЯСЛЫ

Нӧбасьысь аньяслӧн медбӧръя тӧлысьяснас маткаыс ыдждӧ матӧ морӧспань бердӧдзыс, дзескӧдӧ сьӧлӧмсӧ, тыяссӧ, муссӧ, сювъяссӧ, вӧркъяссӧ, кудз гадьсӧ да рушку пытшкӧс гырд сӧнъяссӧ. Сы понда нӧбасьысьлы сьӧкыд уджавны важ моз. Кутас кӧ нӧбасьысь мырдӧн-сорӧн, вермытӧг вӧчны сьӧкыдджык удж — дойдас ассьыс сьӧлӧмсӧ, сэсся висьмӧдчас: лоӧ ӧдушйӧ дай кынӧмыс кутас висьны, кокъясыс пыкталӧны. Сэки нывбаба ветлыны ни, пукавны ни прамӧя оз вермы, некӧні аслыс места оз аддзы шогысла. Тадзи кыссьӧ кага вайтӧдз.

Кыдзи колӧ асьтӧ видзны нӧбасигӧн.

Ыджыд кынӧмӧн оз ков сьӧкыд удж нуӧдны. Оз ков ёна лыддьысьны да гижны. Сёйны колӧ бурджык сёян дай тшӧкыдджыка — час нёль мысти кымын. Вывті уна ва юны оз ков. Мед оз висьмӧдчыны вӧркъяс, мыйсюрӧ бара жӧ оз ков сёйны (кушман, крен, переч, горчица, яя шыд). Вина да самӧкур некутшӧм ногӧн оз позь юны. Медым эськӧ бӧръя кадъяснас кага вайтӧдз сёянад этшаджык вӧлі сыв да яй.

Сэсся корсюрӧ колӧ мыссьывлыны небыдик пывсянын либӧ ваннаын. Паськӧмыд мед некыті тушатӧ оз зэвт. Квайт либӧ сизим тӧлысся тырӧн нывбабалы кынӧм вылас позьӧ новлыны паськыд кыӧм кушак (позьӧ и дӧраысь), медым кынӧм вывті улӧ оз ӧшйы. Кодӧс шогӧдӧ да восӧдӧ, колӧ сёйны вольпась вылын куйлӧмӧн. Колӧ видзчысьны гырк йӧрмӧмысь. Абу на кӧ артмӧма нёньяс — корсюрӧ сійӧс небыдика колӧ нюжйӧдлыны, мед кага вайигкежлӧ нёнь йылыс чурвидзны кутас да позьӧ сюйны кагалы вомас. Ичӧтикаӧн гуляйтӧмысь омӧльыс абу.

Кага вайигӧн

колӧ медъёна повны гырд пежасьӧмысь. Вольпась гӧгӧрын ставыс мед вӧлі сӧстӧм. Коді олӧ карын, сылы кага ваян кад кежлас колӧ мунны больничаӧ. Деревняса аньяслы позьӧ корны ассьыныс бабкасӧ. Коді кӧсйӧ кагасӧ вайны гортас, медым войдӧр лӧсьӧдас сӧстӧм паськӧм аслыс дай вольпасьсӧ пелькӧдас. Позьӧ мыссьыны небыдик пывсянын либӧ мыськыны яндзим гӧгӧр дэбыдик ваӧн да майтӧгӧн. Мыськысьыслӧн киясыс да паськӧмыс мед вӧлі сӧстӧм жӧ.

Чорыда топӧдтӧдз кага вайысь аньлы позьӧ ветлӧдлыны, пукавны либӧ куйлыны; мыйӧн пондас ёна топӧдны — колӧ водны сӧстӧм вольпась вылӧ, куйлыны гатшӧн (позьӧ и бок вылын) кага вайтӧдз.

Вывті пычкысьны кага юр петігӧн оз ков, вермас сэки яндзим гӧгӧрсӧ косявны.

Гӧгсӧ кагалысь

колӧ кӧртавны типкыны дугдӧм бӧртиыс, чужӧм бӧрас, минут вит мысти. Медводдза гӧрӧдыс пуктыссьӧ кынӧм кучиксяньыс вершӧк джын мында сайӧ, мӧд гӧрӧдыс — ылӧджык, сэсся кык гӧрӧд костсӧ вӧлись позьӧ вундыны сӧстӧм ножичӧн. Гӧг позьӧ кӧртавны пузьӧдӧм кыз сунисӧн. Мыйӧн гӧг вундысяс — кагаӧс колӧ мам дінысь торйӧдны. Сэсся минут 15−30 мысти петас пытшкӧс няйт.

Кага вайӧм бӧрын

медводдза лунъясас маткаыс ыджыд на дай небыд, кокниа ӧтарӧ-мӧдарӧ кынӧм пытшкын вермӧ пӧрласьны. Медым рӧдильничалы матка понда водзӧ некутшӧм лёк оз ло, колӧ куйлыны гатшӧн лун куим кымын, сэсся вӧлисти надзӧникӧн позяс пуксьывлыны. Куйлігӧн матка ёна чинӧ. Кор рӧдильнича сувтас кок вылӧ лун 5−6 мысти — оз нин кут матка кокниа ӧтарӧ-мӧдарӧ пӧрласьны.

Первой лунсяньыс жӧ яндзим гӧгӧр колӧ мыськавлыны пузьӧдӧм дэбыд ваӧн луннас кыкысь, мыськалӧм бӧрас тупкыны сӧстӧм рузумӧн. Пытшкӧссӧ мыськавны оз ков. Коймӧд луннас колӧ весавны гырк, мыйсюрӧ сёйӧмысь лун мӧд-коймӧд колӧ видзчысьны.

Дыр-ӧ колӧ рӧдильничалы видзчысьны уджъясысь да ёна ветлӧмысь.

Асьтӧ колӧ ёна видзны недель 6−8 кымын. Сы бӧрын маткалӧн ыдждаыс бара лоӧ важ кодь. Чеччигкежлӧ позьӧ лӧсьӧдны кынӧм гартӧм вылӧ паськыд кушак либӧ паськыд дӧра вӧнь.

Мужиккӧд овны кага вайӧм бӧрын оз ков кык-куим тӧлысь.

Врач Вакнин.