ТРАХОМА ЙЫЛЫСЬ (СИН ВИСЬӦМ)

Трахома — вуджан син висьӧм. Унджыкысьсӧ заводитчӧ сэтшӧм надзӧникӧн, весиг висьысь мортыс казялӧ ассьыс висьӧмсӧ дыр мысти висьӧм сюрӧм бӧрас.

Висьӧм вуджӧ дзоньвидза мортлы висьысь мортсянь орӧн да синваӧн: орӧсь киӧн син малалігӧн, ӧти кузьчышъянӧ чышкысигӧн, ӧти юрлӧс вылын да вольпась вылын узьлігӧн, сёян-юан дозмуксянь да уна пӧлӧс киӧн вӧдитчан кӧлуйяссянь. Медъёна висьӧны велӧдчытӧм гӧль йӧз, дурка олысьяс да коді нинӧмӧн оз брезгуйт.

Кыдзи синмыс висьӧ?

Медвойдӧр синлапъяс ичӧтика пыктӧны, син оз вермы важ ногӧн воссьыны. Сэсся син гырдмӧ да асывъясын орсялӧ. Недыр мысти заводитчас бытшкыны, висьысь морт чайтӧ, быттьӧкӧ синмас пырӧма ёг. Синлапсӧ кӧ ӧні прамӧйджыка восьтам — аддзам сэтысь посньыдик чери пӧк кодь тусьяс (зерна); найӧ ниртӧны син кольклысь югыд пыранінсӧ быд лапнитігӧн. Мыйкӧ дыра мысти акань гӧгӧрыс заводитчас чужны гырд сӧнъяс. Син оз понды важ моз аддзыны, мукӧддырйиыс сэтшӧма гырдмас, весиг дзикӧдз синмыд пемдӧ. Ниртӧмсяньыс жӧ вермас лоны бельма. Дыр мысти тусьяс бырӧны, найӧ местаын лоӧны посньыдик рубечьяс (рубцы). Сэки синлап кутас бергӧдчыны пытшкӧсланьыс, рубечыс кыскӧ сыланьӧ; синлысъяс, быд син кунигӧн, пондасны ниртны югыд пыранінсӧ; син пондас доймыны, гырдмас и вермас дзикӧдз вошны. Синлыскӧн ниртӧм понда мукӧд мортлӧн югыд пыраніныс дзикӧдз косьмӧ, лоӧ кучик кодь пемыд.

Позьӧ оз бурдӧдны трахомасӧ?

Позьӧ дзикӧдз бурдӧдны, син важ моз жӧ пондас аддзыны. Мыйӧн казяланныд висьӧмсӧ — пырысь-пыр колӧ заводитчыны лечитчыны. Висьӧм бурдӧ надзӧн, мукӧддырйи лоӧ лечитны воясӧн, сы понда шогсьыны оз ков.

Кыдзи позьӧ асьтӧ видзны?

Быд висьысь мортлы син орсялігӧн колӧ лӧсьӧдны аслыс торъя кузьчышъян, торъя вольпась, юрлӧс, торъя сёян-юан кӧлуй (тасьті, пань, стӧкан). Бурдӧм бӧрас (кор оз нин синмыс орсяв) дыр на колӧ чышкысьны торъя кузьчышъянӧ. Висьысь челядьӧс школаӧ оз ков лэдзны, кытчӧдз кыз висьӧмыс да ёна орсялӧмыс оз бурд; висьысь челядьсянь висьӧмыс вермӧ вуджны ворсігъясӧн да ӧтилаын пукалігӧн дзоньвидза челядьлы.

Кагаяс дінӧ висьысь мортӧс оз ков сибӧдны. Уна олысьяс пытшкын (казармаын, приютын, тюрмаын, школаын, пабрик-заводын да ыджыд семьяяс пытшкын) асьтӧ пелька колӧ видзны.

Мукӧд государствоын трахома висьӧмтӧ оз тӧдны; колӧ и миян Коми муын бырӧдны сійӧс, медым эз вӧв сы понда весиг синтӧм дядьӧ ни синтӧм тьӧтка.

Врач Вакнин.