ӦТВЫЛЫСЬ БЫДТОР АРТМАС

Аслыд бур вылӧ позьӧ и сідз уджыштны

«Ӧтувтчӧмын — вын», — тайӧ веськыд шуӧмсӧ (лозунг) быдӧн нин тӧдӧны. Дерт, мыйкӧ кӧ он вермы вӧчны ӧткӧн — ӧтувтчӧмӧн кокньыда вӧчан. Кымын уна йӧз ӧтлаасясны — сымын ӧтувтчӧмыс вынаджык, ёнджык. Ӧтувтчалӧны артельясӧ, тӧвариществоясӧ, союзъясӧ. Медся ён ӧтувтчӧм — кооператив. Кооператив овлӧ уна пӧлӧс: потребительскӧй (кытысь ньӧбалӧны мукӧд йӧзӧн вӧчӧм тӧвар), производственнӧй (коді ачыс вӧчӧ кутшӧмкӧ тӧвар), сельскокӧзяйственнӧй (видз-му уджавны да овмӧс кыпӧдны ӧтвылысь), жилищнӧй (ӧтвылысь оланінъяс, керкаяс стрӧитавны).

Миян Коми обласьтын медъёна кутчысис потребительскӧй кооператив (Потребительскӧй Обществояс). Уналаын нин тайӧ кооператив дінас сибӧдӧны (ӧтлаалӧны) тшӧтш производственнӧй кооперативсӧ. Тайӧ — абу омӧльтор. Тайӧ сӧмын бурмӧдӧ, ёнмӧдӧ потребительскӧй кооперативтӧ. Шуам кӧть: кутшӧмкӧ потребобщество стрӧитіс кирпичнӧй завод либӧ мельнича. Сэтысь сылы, кӧть ичӧтика да, кутас воны барыш. Барышыс пырас кооперативас капитал содтӧд вылӧ.

Уналаын нин кооперативъяс миян тадзи уджалӧны.

Ми талун зэв нимкодьпырысь пасъям газетӧ Сернӧсса Потребительскӧй Обществоса шленъяслысь уджнысӧ. Сернӧсын (рочӧн — Черныш, Сыктыв уездын) найӧ стрӧитӧмаӧсь мельнича — эштӧма нин. Мельничаыс изӧ кык пӧставӧн; тӧлысьнас вермӧ изны 15 сюрс пуд (500 пуд суткиӧн); сэсся сэні жӧ эм ӧти пӧстав дернитан изки (изтӧдз — войдӧр нянь тусьлысь весалӧ вылыссӧ), пызь артмӧ вывті бур. Изӧмысь доныс пырысь-пыр сэсся и усьӧма джынвыйӧ: войдӧр вӧлі босьтӧны мельникъяс 8 урӧн пудйысь, ӧні тайӧ мельничаыс изӧ 4 урӧн пуд. Со мый вӧчыштіс ӧтувтчӧм уджыд!

Дерт, эз донтӧм сувт Сернӧссалы тайӧ мельничаыс: потребительскӧй обществоыс видзӧма квайт сюрс шайт дорысь унджык, сэсся шленъясыс асьныс дзик ньӧти дон босьттӧг (бесплатно) пуктӧмаӧсь (уджалӧмаӧсь) сэтчӧ 3000 лунысь унджык — субӧтникалӧмаӧсь. Со кыдзи бур йӧзыс уджалӧны! Найӧ тӧдӧны, тыдалӧ: миян государстволӧн быдлаӧ оз на судзсьы сьӧмыс, кооперативъяс сідзжӧ — муртса на кок йылас сувтны кутісны. Коді вӧчас, коді отсалас? Ӧтвылысь сэсся став обществонас и кутчысясны стрӧитны зэв ыджыдтор. Мый найӧ асланыс стрӧйбаас сюйисны сьӧмсӧ, мыйта пуктісны ассьыныс вынсӧ — сійӧ ставыс регыдӧн вешъяс: во кык-куим мысти налӧн мельничаыс, гашкӧ, сетны нин кутас доход.

Куим сюрс пӧденщина прӧста уджалӧмаӧсь! Со ӧд кӧні гӧгӧрвоана (сознательные) йӧзыс! Унджыклаас на миян коми йӧзыд бӧрыньтчӧны татшӧм уджалӧмсьыд: «Прӧста ӧд ог жӧ кут лун воштыны», — шуасны. Эськӧ татшӧм уджалӧмсьыс аслыныс жӧ, дай государстволы тшӧтш, зэв ыджыд пӧльза лоӧ.

Самӧй талунъя лунӧ, квайт во сайын (май 9-ӧд лунӧ 1919 воын) вӧлі медводдза субӧтник Сӧвет Россияын. Та йылысь Ленин ёрт сэки гижліс дзонь нига «Ыджыд удж заводитӧм» («Великий почин»). Войнаяс бӧрын миян став овмӧсыс вӧлі киссьӧма, колӧ вӧлі кыдзкӧ-мыйкӧ регыдджык справитны. Сэки субӧтникъясыд зэв ёна отсалісны кыпӧдны Сӧвет Республикалысь овмӧссӧ.

Ӧні, квайт во мысти сэксянь, Сернӧсса крестьяна сідзи жӧ вӧчӧмаӧсь; найӧ сідз жӧ зільӧны ӧдйӧджык овмӧснысӧ кыпӧдны, ёнмӧдны. Дай кыпӧдасны.

Колӧ налысь примерсӧ босьтны унджыклы Коми муын уджалысьяслы.