КРЕСТЬЯНА КОНФЕРЕНЦИЯЯС ВЫЛЫН

Мордін вӧлӧсьтын, Кулӧмдін уездын

Волисполкомлӧн уджалӧм.

Исполкомыс медся ёна видзӧдлӧма налог перйӧм вылӧ. Сы вӧсна мукӧд пӧлӧс уджъясыс мунӧма неуна омӧльджыка.

Му-видз уджалӧм мунӧ век на важ моз куим переменаӧн. Выль ногнас оз на и позь уджавныс, став видз-муыс разі-пельын ӧтсор мукӧд сиктъяскӧд да. Таво гожӧм заводитӧны вӧчны видз-му лӧсьӧдан удж (землеустройство).

Школаясын велӧдӧм.

Школаяс уджалӧмаӧсь омӧля. Сӧмын абу велӧдысьяс мыж вӧсна. Велӧдысьясыс зільӧны. Ставыс вӧлӧсьтас нёль школа. Лопыдін сиктын школаыс заводитлӧма уджавны зэв бура, да сэтысь велӧдысьсӧ январ тӧлысьын на нуӧмаӧсь Нёбдінӧ допризывникъясӧс велӧдны. Ӧнӧдз на сэсся абу лэдзӧмаӧсь. Чӧддін сиктӧ дыр абу ыстылӧмаӧсь велӧдысьсӧ. Школаыс ичӧтик, крестьянин керкаын, оз тӧрны став школьникыс. Сы вӧсна лоӧ велӧдны челядьтӧ лункосмӧсӧн. Чӧддінса войтыр век на оз думайтны выль школа стрӧитӧм йылысь. Мордінса школаӧ учительыс дыр жӧ абу воӧма. Уна школьник вӧсна лоӧ велӧдны лункосмӧсӧн жӧ. Сы кындзи Мордін школаын велӧдысьлы сетӧмаӧсь вывті уна мукӧд пӧлӧс уджъяс да, сы вӧсна школаса уджсӧ оз вермы нуӧдныс, кыдзи эськӧ колӧ вӧлі. Коншаса школаын велӧдысь вылӧ делегатъяс шыасьлісны — омӧльджыка пӧ уджалӧ йӧз костас. Озджык пӧ волывлы собранньӧяс вылӧ.

Йӧзлысь дзоньвидзалун видзӧм.

Пельшӧр да бабка йӧзыслысь дзоньвидзалунсӧ старайтчӧны видзны. Сӧмын зэв сьӧкыд лекарствояссӧ карысь судзӧдны. Быд сиктӧд ветлӧдлыны пельшӧр да бабка оз жӧ вермыны. Йӧзыс (Лопыдінса, Чӧддінса) оз ас вывсьыныс новлӧдлыны, а Уисполком да вӧлӧсьтувса исполком сьӧмсӧ налы ветлӧм вылӧ оз вермыны сетны.

Мый шуис конференция.

Конференция вылын шуисны: видз-му мерайтан уджсӧ нуӧдны помӧдз.

Пельшӧр-бабкалы кӧть шочиника лыддьыны йӧзыслы лекцияяс дзоньвидзалун видзӧм йылысь быд сиктын.

Сы вӧсна шыӧдчыны йӧз дінӧ, мед найӧ заводитасны ас вывсьыныс новлӧдлыны пельшӧр-бабкаӧс, кӧть кык тӧлысь пиын ӧтчыд.

Шуисны корны мӧд велӧдысьӧн Мордінса да Лопыдінса школаясӧ, восьтыны выль школа Дань сиктӧ.

Шуисны бурджыка сувтӧдны лыддьысян керкалысь уджсӧ да туйдӧдан (справочный) столлысь, мед эськӧ крестьянин быдтор вермас сэтысь тӧдны. Быд сиктын лӧсьӧдавны пӧжарнӧй дружинаяс, коді Конша сиктын кындзи оз на уджав. Шуисны корны Обласьтувса шефкомиссиялысь Мордін вӧлӧсьтӧ сетны 1 шефӧс.

Кооперативлӧн уджалӧм.

Та бӧрын сёрнитісны кооперативъяс уджалӧм йылысь. Вӧлӧсьтас кооперативыс куим: Мордінын, Лопыдінын да Коншаын.

Мордінын кооператив уджалӧма бура. Тӧвар ставыс крестьяналы коланъяс. Выль правленньӧлы шуисны водзӧ сідзи жӧ уджавны.

Лопыдінса кооперативлӧн уджыс омӧля мунӧма. Нёль сюрс гӧгӧр сеталӧма шленъяслы уджӧн да, сы понда ачыс оз вермы кыпавны. Зэв жӧ уна уджа Обсоюзлы.

Конференция шуис водзӧ кежлӧ бырӧдавны уджйӧзъяс.

Удждысян тӧварищество йылысь

сёрнитӧм бӧрын конференция шуис: мед водзӧ кежлӧ правленньӧыс ёнджыка видзӧдлас — збыль-ӧ шленыс колантор вылӧ босьтӧ сьӧмсӧ да лӧсьӧдӧ-ӧ коланторсӧ. Ӧдйӧнджык сувтӧдны дьӧгӧдь вӧчан завод да вайны племеннӧй скӧт. Мед Комисельбанк тшӧкыдджыка ыстылас удж нуӧдӧмсӧ видлалысьясӧс (инструкторъясӧс).

Кер лэдзӧм йылысь.

Ёна сёрнитісны и кер лэдзӧм йылысь. Сэні аддзисны: «Руссголландлес» век на абу сетӧма отсӧг кер лэдзанінын доймысьяслы, век на старайтчӧ нартитны уджалысьяссӧ, а кер лэдзысьяслӧн ӧтувтчӧмыс (союз деревообделочников) омӧля сы йылысь видзӧдӧма.

Водзӧ вылӧ шуисны — мед кер лэдзысьяслӧн ӧтувтчӧмыс ёнджыка видзӧдас кер лэдзысьяслысь олӧмсӧ бурмӧдӧм вылӧ.

Сідзи жӧ шуисны, мед Обласьтувса ӧтувтчӧмыс ёнджыка индалас, кыдзи колӧ уджавны вӧлӧсьтувса кер лэдзысьяс ӧтувтчӧмын удж нуӧдысьяслы.