МЫЙ ВӦСНА КУКАНЬЯС ВИСЬМАЛӦНЫ ДА КУЛАЛӦНЫ

Кужтӧмӧн вердӧмла куканьяс висьмӧны.

Унаысь кывлан крестьяналысь норасьӧм: куканьяс пӧ мытӧн висьмӧны да кулалӧны. Кукань быдтыны колӧ зэв кужны. Удайтчывлӧ — кукань бура быдмас. Унджыкыслӧн кукань быдтӧмыд оз артмы. Миян кукань быдтӧны сідз: вежон кык-куим видзасны сійӧс мам дінас — нёньӧдӧмӧн. Сэсся сы бӧрын заводитӧны сійӧс вердны быдсяма пӧлӧс кӧрымнас. Кор сылы сетыштӧны йӧвтор, кор шома юан, кор чай турун. Куканьӧс юкталан дозйыс овлывлӧ быдсямаыс. Унджыксьыс дозсӧ некор оз мыськавлыны.

Татшӧм быдтӧм вӧсна и заводитчӧ куканьлӧн висьӧмъяс.

Кыдзи быдтыны куканьӧс.

Куканьӧс быдтыны колӧ со кыдзи: йӧла мам помысь куканьӧс пыр нин колӧ быдтыны юкталӧмӧн. Мыйӧн кукань чужас, сійӧс колӧ сетны мамыслы нювны косӧдз, сэсся пырысь‐пыр жӧ торйӧдны. Первой лунъяссӧ сылы 6−8 пунтысь уна йӧв оз ков сетны (12−16 стӧкан). Лунысь лунӧ йӧв сетӧмсӧ содтавны, медым вежон мысти быд лун сетӧм лоӧ 12 пунтӧдз. Коймӧд вежон мысти сетны йӧв 16 пунтӧн лун. Нёльӧд вежон тырӧм бӧрти позьӧ чинтыны йӧвтӧ сетӧмысь 14 пунтӧдз. Сэки кукань заводитӧ нин сёйны бур турун.

Сэсся кукань быдтысьяслы колӧ тӧдны со мый:

1. Куканьӧс колӧ юктавны медводдза 4 вежонсӧ куш йӧлӧн, ваӧн сорлавтӧг. Йӧвсӧ сетны колӧ сылы пырысь-пыр жӧ лысьтӧм бӧрын, медым йӧлыс оз удит на кӧдзавны.

2. Юктавны колӧ первой лунъяссӧ (вежон гӧгӧр) луннас нёльысь быд лун ӧти кадӧ. Сэсся сы бӧрти юктавны лунтырӧн куимысь, асылын, лунын, рытын.

3. Оланіныс куканьлӧн колӧ лоны югыдӧн, косӧн, сӧстӧмӧн, шоныдӧн. Гожӧмын куканьӧс колӧ лэдзлывлыны тшӧкыдджыка кос кук йӧрӧ.

4. Куканьӧс юкталан доз колӧ быд вердӧм бӧрын мичаа мыськавны да шурӧдны ывлавыв тӧв йылын.

Он кӧ дозтӧ мыськав да шурӧд, сэтчӧ кольӧм йӧлыс шоммӧ, тшыкӧ. Шоммӧм йӧв омӧльтӧ куканьлысь дзоньвидзалунсӧ.

5. Куканьлы арӧс тыртӧдз оз ков сетны некутшӧм шома кӧрым.

Агроном Темноев.