ВИДЗ-МУ УДЖАЛӦМЛЫ УДЖДЫСЬӦМ

Крестьяналысь кӧзяйство ёнмӧдӧм

Май тӧлысьын, медводдза вежонъясас, воссяс Ставсоюзса Сӧветъяслӧн Коймӧд Съезд. Сэні лӧсьӧдӧма ёна сёрнитны да индавны туй крестьяналысь кӧзяйствосӧ ёнмӧдӧм да паськӧдӧм йылысь. Медъёнасӧ Съезд вылын видзӧдласны видз-му уджалӧмлы удждысьӧмъяс вылӧ (сельскохозяйственный кредит), код ногӧн сійӧ удждысьӧмсӧ сувтӧдны.

Сӧвет государство лэдзлывліс дай лэдзӧ вель уна, видз-му уджалӧмлы удждысьӧмъяс вылӧ. Ставсӧ та вылӧ государство сетіс ӧнӧдз 120 миллион шайтысь уна.

Ӧні СССР-ын ставыс крестьяналӧн кӧзяйствоыс 20 миллион гӧгӧр. Сідзкӧ государствоӧн видз-му уджалӧмлы удждыны лӧсьӧдӧм сьӧмыс воас быд кӧзяйство вылӧ квайт шайтӧн.

Быд крестьянинлы аслас овмӧссӧ сувтӧдӧм вылӧ удждысьӧмыс колӧ 60 шайт кымын. Сідзкӧ, дерт, государствоӧн сетӧм сьӧм ёна на этша, сӧмын тырмӧ став крестьяна кӧзяйство письыс дасӧд юкӧныслы.

Крестьяналы колӧ пуктыны ассьыныс сьӧмсӧ видз-му уджалӧмлы удждысян вылӧ.

Кытыськӧ сьӧмсӧ видз-му уджалӧмлы удждӧм вылӧ колӧ корсьны. Колӧ корсьны ӧні жӧ, регыдджык. Государство ӧні кежлӧ унджыксӧ оз вермы сетны. Кытысь корсян? Кыдзи ёнмӧдны видз-му уджалӧмлы удждысьӧмсӧ? Дерт, сӧмын ассьыныс крестьяналысь. Дерт, сӧмын крестьянаӧн асьнысӧн удждысьӧмлы отсалӧмӧн. Колӧ зільны, медым крестьянин ассьыс чӧжыштӧм сьӧмсӧ, сылы аслыс кӧ дзик пырсӧ оз ков сійӧ сьӧмыс, сетас, удждас видз-му уджалӧмлы удждысьӧм вылӧ. Колӧ зільны крестьянинлы аслыс пуктыны удждысянінӧ, кутӧм вылӧ, сьӧмсӧ.

Кутшӧм сяма удж нуӧданінъяс колӧны.

Крестьяналы удждысьӧмсӧ вермасны сетны сӧмын сэтшӧм сяма удж нуӧданінъяс, кодъяс уджалӧны дзик крестьяна бердын, кодъяс тӧдӧны крестьяналысь нуждасӧ да мыйджык налы колӧ. Медым крестьянаыс сійӧ удж нуӧданіныслы вӧлі веритчӧны. Медым крестьяниныслы вермана вӧлі удждысьӧмыс, кокньыдджык удждысьнысӧ.

Та ногӧн удждысьӧмсӧ вермас сувтӧдны сӧмын крестьяна удждысян тӧвариществояс лӧсьӧдалӧмӧн. Сы вӧсна Сӧвет власьт дай партия ӧні ёна видзӧдӧ, ёна нуӧдӧ удж крестьяна удждысян тӧвариществояс восьталӧм кузя.

Медвойдӧр колӧ миян ёнмӧдны крестьяна тӧвариществояссӧ, кодъяс ӧні миян эмӧсь нин. Медым тӧвариществоас уджсӧ сувтӧдӧма вӧлі бура, веськыда. Медым сійӧ вермӧ вӧлі нуӧдны удждысяна уджсӧ дай вермӧ чукӧртны, удждывны крестьяналысь сьӧмсӧ.

Колӧ мӧвпыштны, кутшӧм тӧварищество вермас медбура сувтӧдны ассьыс уджсӧ.

Оз ков вунӧдны — тӧварищество кӧ нуӧдӧ ас тшӧт вылас тӧргуйтан удж, ас ёнлун вылас надеяӧн, сэтшӧмыд озджык вермы сувтӧдны ассьыс колан уджсӧ. Сэтшӧм тӧвариществоясыд ӧд оз вермыны овны ас ордас кутан сьӧмсӧ тӧргуйтан удж вылӧ сеттӧг. Дзик куш тӧргуйтан удж нуӧдысь тӧвариществояс оз вермыны чукӧртны сьӧм крестьяналысь дай эз вермыны нуӧдны видз-му уджалӧмлы удждысяна удж.

Эм мӧд сикас тӧргуйтан удж, крестьянаӧн тшӧктӧм серти (посреднические или по поручению торговой операции). Крестьяна вермасны тшӧктыны ассьыныс няньсӧ тӧвариществолы вузавны; тшӧктыны ньӧбны кӧйдыс либӧ видз-му уджалан машинаяс. Сэки тӧвариществолы, дерт, ковмас нин тӧргуйтан уджсӧ нуӧдны, сэки сійӧ вермас регыдӧн бергӧдны ассьыс тӧвар вылӧ видзӧм сьӧмсӧ.

Сідзкӧ видз-му уджалӧмлы удждысяна удж вермасны нуӧдны медбура удждысяна (кредитные) тӧвариществояс либӧ видз-му уджалӧм нуӧдысь (сельскохозяйственные) тӧвариществояс.

Код ногӧн нуӧдны удждысян удж.

Удждысян тӧвариществоясын уджсӧ колӧ лӧсьӧдны сідзи, медым эськӧ уджӧн сьӧмсӧ сетӧмӧн крестьяналӧн овмӧсыс ёнмыны да паськавны кутіс. Шуам, тӧварищество кӧ удждӧ кодлыкӧ сьӧм, мед сійӧ зіляс индӧдны крестьянинӧс босьтчыны видз-му уджавны уна кӧдзаӧн, медым кӧдзны кутісны вузалан кӧдзаяс (шабді, пыш, картупель, с. в.). Сэсся мед эськӧ крестьянин заводитчис видз-мусӧ уджавны машинаясӧн.

Та серти удж нуӧдӧмӧн удждысян дай видз-му удж нуӧдан тӧвариществояс вермасны сетны ён отсӧг крестьяналы овмӧснысӧ кыпӧдӧм вылӧ.

Быд крестьянинлы колӧ тӧдны — чӧжӧм сьӧмнысӧ ас орданыс кутӧм дорысь бурджык пуктыны крестьяналы удждысяна тӧвариществоясӧ.