МӦС ПЕЛЬЯС «ВУНДАЛӦМ»

Мӧс пельяс гылалӧм йылысь (коми йӧз шуӧны «вундалӧмӧн») ёна быдлаын норасьӧны крестьяна. Шуасьӧны «еретникъяс» вылӧ асланыс пемыдлун кузя.

— Он пӧ ӧд вермы кутны «еретникъястӧ» некыдзи; некутшӧм томан ни иган пӧ оз кут. Кӧть пӧ гӧбӧчад мӧстӧ йӧртан, лӧгсӧ кӧ пӧ кутӧ, пырас да вундас жӧ нин; да ӧд и вирыс пӧ ньӧти оз пет!?. — Уна и мукӧд пӧлӧс сёрни та йылысь йӧз костын мунӧ.

Неважӧн скӧт бурдӧдан больничаӧ Сыктывдінкарӧ вайлісны мӧскӧс. Кыкнан пельсӧ и бӧжсӧ сылысь «вундӧмаӧсь». Вайысьыс вӧлі карса нывбаба — Вежова Л. В. Врачьяс видлалісны мӧстӧ быд боксянь дай тӧдмалісны сылысь висьӧмсӧ. Висьӧмыс сійӧ шусьӧ рочӧн «сухая гангрена». Тайӧ висьӧмсӧ скӧтлысь пырысь-пыр зэв сьӧкыд казявны, скӧтыдлӧн яй кучикас гӧнӧн тупкысьӧма да. Татшӧм висьӧмыс заводитчӧ яд понда. Ядыс сійӧ вермас скӧтиналы веськавны кӧрымысь. Уна сэтшӧм ядыс ужпиньын (овлывлӧ тай сю да ид шепъясын). Сэтшӧм жӧ ужпинь ядыс овлӧ и лёк турунъяс пиын. Ядыс тайӧ, кӧть и этша мукӧд кӧрым пиас да, лунысь лунӧ вердігӧн сэтшӧм кӧрымнад сійӧ чӧжсьӧ вирас. Вирӧ чукӧрмигмоз лунысь лунӧ ядыд заводитӧ топӧдны, веськӧдны сӧнлысь вир визувтан розьсӧ. Паськыд вир сӧнъяссӧ дзикӧдз топӧдны оз вермы; сы вӧсна тупкыссьӧны сӧмын векньыд вир сӧн помъясыс. Мый выя ядыс вермас тупкыны вир сӧнсӧ, сы выя и лоӧ визь. Кытчӧ вирыс оз вермы мунны (визь саяс), сэті заводитӧ кучикыс да яйыс лунысь лунӧ косьмыны. Пленӧкыс сійӧ косьмӧм понда кутшӧмкӧ кадӧ зэв кокниа усьӧ. Весиг ачыс кӧзяйкаыс оз тӧдлы: коркӧ кватитчас да, пельыс скӧтинаыдлӧн абу либӧ бӧжыс орӧма. Вермас тайӧ яд вӧсна мӧслӧн нёньыс косьмыны, гыжйыс усьны, тыра скӧтина вермас и шой вайны.

Нывбабаяс шуласны, мый «еретникъясыслы» пӧ пель йывъясыс скӧтлӧн аслыныс колӧны, нуӧны пӧ сьӧрсьыс! Карта вывсьыд, дерт, сьӧкыд сійӧс куйӧд письыд корсьны, корсян кӧ бурджыка, сюрӧ. Косьмӧмторйыс усьӧ сӧмын пельлӧн ли, бӧжлӧн ли вир сӧн розь тупкысьӧм бӧрас, кор яйыс заводитӧ нин артмӧм визь бердӧдыс бурдны. Сы вӧсна пель йыв усьӧм бӧрын некутшӧм вирыс и оз пет.

Вир сӧн розьыс скӧтлӧн мукӧддырйи оз сӧмын лёк турун да ужпинь ядысь тупкысьлы, тупкысьлӧ и мукӧд пӧлӧс висьӧмысь.

Колӧ крестьяналы татшӧм висьӧмсӧ скӧтлысь казялӧм бӧрын шыасьлыны да петкӧдлыны скӧтинасӧ скӧт врачьяслы, медым найӧ ёнджыка вермасны тӧдмавны тайӧ висьӧмсӧ бурджыка гӧгӧрбок.