ЧЕЛЯДЬ МЫНДА ДОЛЫДЛУН АПЫШТІ
Морт олӧмыд уджын и быдлунъя тӧжд-нокын уна нэм чӧж топыда йитчӧма вӧвкӧд. Тайӧ пемӧсыс зэв тӧдчана-колана лунвывса Из бердын олысь войтырлы, башкирлы, татаралы, якутлы, да и Комиын Изьваысь да Чилимдінысь сиктса войтырлы. Талунъя кадӧ видз-му овмӧсын вӧлӧн найӧ бергӧдӧны вогӧгӧрся удж.
Ачым тшӧкыда казьтывла челядьдырӧс, кор вӧлӧн гӧрлім картупель му, тӧвнас вӧла доддьӧн турун кыскалім. А таво медводдзаысь верзьӧмӧн рӧдті. Мыйла тайӧ ставсӧ лыддьӧдла? Водзӧ ставсӧ гӧгӧрвоӧда.
Киров обласьтын Митино грездса санаторийын ми шойччим некымынысь нин. Вӧлім сэні зарни арын и кӧдзыд тӧлын, турунвиж рӧма тулысын и со ӧні, лым сылігӧн.
Водзыннас нин киӧй лудіс дасьтыны газетӧ налӧн бур удж йылысь гижӧд-пасйӧд, но эз артмыв. А ӧні со шойччӧм-бурдӧдчӧм йылысь ӧтилысь-мӧдлысь юаси да, кировсаяс и Комиысь воӧмаяс висьталісны ӧтмоза: «Ставыс бур: процедура вӧчӧны, сёян-юан, оланін лючки». Ас кежысь мӧвпышті, мися, татшӧм мича да шыльыд юӧрыд дзик оз лӧсяв «Коми му» газет лыддьысьяслы.
Сідзкӧ, колӧ «кокыштны» ёна пыдӧджык да тӧдмавны, мыйӧн эськӧ торъялӧ тайӧ радейтана бурдӧдчан-шойччаніныс Кировса мукӧд санаторийсьыс? Сэсся и шуи пыравны-шыӧдчывны кадръяс юкӧнас юасьӧмӧн, эм-ӧ сэні Комиысь воӧм уджалысь.
Мӧд лунас нин аддзысим-тӧдмасим Удораысь петлӧм Раисакӧд, коді пенсияӧдзыс уджалӧма госучреждениеясын. Землякыдлы сійӧ окотапырысь нюмбанӧн висьтасис.
— Бӧръя восӧ Вятка муын уджала да, ёна нин гажтӧмтчи комиӧн сёрнитӧмсьыс, — паніс сёрнисӧ вомъёртӧй.
— 2020 вося ноябрын бурмӧді дзоньвидзалунӧс тайӧ санаторияс да, водзӧ вылӧ шуи вежны олӧмӧс ставнас. Тані збыльысь позьӧ лӧсьыда шойччыны да овны. Чужанінын кодь со джуджыд-мича пожӧмъясыслӧн, гырысь козъяслӧн туганъясыс квайт судтаа керка вевт весьтынӧсь. Та вӧсна и сынӧдыс тані сӧстӧм, чӧскыд кӧра. Санаторий ӧшинь улын, чорыд веркӧса туйяс пӧлӧн быдмӧны кыдз, липа, клён, пелысь пуяс. Орччӧн лӧсталӧ-югъялӧ ты: гӧгӧрыс подӧн кытшовтӧмӧн артмӧ ӧти километр да кыксё метр. Ёна сьӧлӧм вылӧ воис миян кодь жӧ мича вӧр-ваыс, торйӧн нин орчча тыыс. Ставыс тайӧ бур боксянь ёна шензьӧдіс да, окота лоис тані овны-уджавны, — висьталіс Раиса.
Гӧгӧрвоана, мый 2020 воын мир пасьтала лёк висьӧм паськалӧм понда йӧзыс, торйӧн нин сиктсаяс, полісны мунны гортсьыныс бокӧ, тшӧтш и санаторийӧ.
— А менӧ быттьӧ Енмыс ышӧдіс-чуйдіс ветлыны шойччынысӧ. Повтӧг сэсся и мӧдӧдчи-муні, — соссьытӧг висьталіс удорачи.
Повтӧг жӧ вӧчӧма мӧд воськовсӧ — пыралӧма кадръяс отделӧ удж юавны, кӧні вӧзйӧмаӧсь босьтны выль специальносьт да кӧсйысьӧмаӧсь могмӧдны уджӧн.
Раиса гортсяньыс ӧтуввез пыр велӧдчӧма-босьтӧма удж котыртӧм вӧсна кывкутысь специалистлысь диплом. Сы серти и зільӧ санаторияс, могмӧдӧмаӧсь тшӧтш оланінӧн.
— Кыськӧ тай виччысьтӧг усис меным шудыс, — сералӧ Раиса. — Менам ошкӧм серти жӧ гожӧмнас татчӧ шойччыны волас чужан сиктысь нывъёртӧй.
Сёрниысь тыдовтчис, мый нывбаба водзті некымынысь ветлӧма Сереговса санаторийӧ, да сэки нин юрас воӧма мӧвп корсьны бурдӧдчанін бердын лӧсялана удж.
— Томдырсянь нин санаторийын уджавны кӧсйи, медым позис и сьӧм нажӧвитны, и дзоньвидзалун бурмӧдны, — юксис Раиса. — Но, кыдзи тӧдса, коми пармаын Сереговса выль санаторийыс сідзи и сулалӧ шойччысьястӧг...
Шуд уси тӧдмасьны тшӧтш Киров обласьтса санаторийысь шӧр врач Надежда Владимировна Тороповакӧд.
Ань уджалӧ тані 2005 восянь, тӧдӧ сэсь гугсӧ и бансӧ, а бӧръя нёль восӧ веськӧдлӧ бурдӧдан юкӧнӧн. Надежда Владимировна паськыда висьталіс-тӧдмӧдіс санаторийын дзоньвидзалун ёнмӧдан нырвизьясӧн.
«Мыйӧн торъялӧ тіян санаторийын бурдӧданногыс орчча мукӧд татшӧмсьыс?» юалӧм вылӧ врач нимкодьпырысь швачкис-вочавидзис, конюшняӧн пӧ!
Быдсӧн шай-паймунлі, думысь ӧд дзик мӧдтор виччыси. Неуна чӧвлӧнь олыштӧм бӧрын бара на юалі, мися, таын и эм тіян ошйысянаторныд?
Вомъёртӧй та вылӧ нюмъёвтіс да час джын лабутнӧя лыддьӧдліс-гӧгӧрвоӧдіс вӧлӧн бурдӧдӧмлысь коланлунсӧ.
Чибӧяс отсӧгӧн пӧ позьӧ мездысьны некымын дас висьӧмысь. Ачым пӧ унаысь ветлі велӧдчыны тайӧ туйвизь сертиыс да, ӧні паськыда пыртам-вужйӧдам сійӧс санаторийын.
— Иппотерапия — челядьлы и верстьӧлы выль пӧлӧс гимнастика. Вӧвъясыд миянысь кык градусӧн шоныдджыкӧсь да, верзьӧмаыд ӧдйӧ шоналӧ, а сідзжӧ пытшкӧсас киӧн судзтӧминын артмӧ аслыссикас массаж, — тӧдчӧдіс Надежда Владимировна. — Сэсся и вӧр-ваыс тані сӧстӧм да мича, пожӧма ягыс гажа. Ывлаад петан да, матысса ыджыдкодь ты вылын гожӧмбыд повтӧг уялӧны уткаяс. Му улысь воӧ минерала ва, кодӧс вӧзъям юны бурдӧдчӧм могысь. Россияса курорт туялан лаборатория вылӧ донъялӧ миянлысь уджнымӧс. Шойччыны тані позьӧ вобыд, эм челядьлы торъя юкӧн.
Татчӧ ассянь содта: санаторийын культура юкӧнсаясыс сьӧлӧмсяньыс мырсьӧны, котыртлӧны воӧмаяслы быдсикас сьылан-йӧктан рыт, киноконцерт, ворсӧм. Татшӧм рытпукъяссӧ ёна радейтӧны олӧма и том войтыр.
Надежда Владимировна тшӧтш стӧчмӧдіс, мый бӧръя воясӧ Комиысь шойччысьыс содӧма санаторийлӧн «ЛУКОЙЛ-Коми» котыркӧд да Коми Республикаса йӧзлысь дзоньвидзалун видзан министерствокӧд кырымалӧм сёрнитчӧм серти.
Тайӧс казялі и Сыктывкарӧ мунан автобусӧ пуксьысь лыд да парковкаын Россияса 11-ӧд регионлӧн номера уна машина серти.
Мойвиис тӧдмасьны тшӧтш конюшняӧн веськӧдлысь, иппотерапияысь инструктор Ольга Вячеславовна Домрачевакӧд.
Тайӧ туйвизяс ань зільӧ 2006 восянь. Овмӧсыс ёна паськалӧма, вӧв кындзи дӧзьӧритӧны и мукӧд пемӧс. Челядь радпырысь вердӧны-чӧсмӧдлӧны кролик, кӧза, ыж, сьӧд гӧна порсь да пони.
— Шойччысьяскӧд уджавны-бурдӧдны кутшӧмджык вӧв лӧсялӧ? — юалі сылысь.
— Рам да кывзысьысь. Вӧвсӧ медводз велӧдам колана ног ветлӧдлыны, кывзысьны мыш вылын пукалысьсӧ, сэсся мед эз пов зык-шумысь. Чибӧ восьлалігӧн верзьӧмалӧн вир-яйыс аслысногӧн вӧрӧ массаж дырйи моз. Сэсся и мортыслы веськыда пукалӧмӧн колӧ кутчысьны усьӧмысь — тшӧтш аслыспӧлӧс гимнастика. Тайӧ и эм иппотерапияыс. Торйӧн нин бура сійӧ мӧрччӧ челядьлы: найӧ радейтӧны вердны-малавны пемӧсъяссӧ, — висьталіс Ольга Вячеславовна.
Ме олӧмын медводдзаысь верзьӧмӧн ветлыны видлі жӧ да, беклядьвейӧн тырвыйӧ кылі вӧв воськовсӧ, мышкӧд киссис пӧсь...
Сы пыдди челядь мында долыдлун апышті, петкӧдлі аслым смеллунӧс!
Аттьӧ санаторийын зільысьяслы иппотерапия вылӧ син восьтӧмысь: мӧдысь волігӧн быть гижӧдча вӧлӧн верзьӧмӧн ветлан гимнастика вылас.
