БӦРЙЫ ДА ВИДЗӦД, МЫЙ СЬӦЛӦМЫДЛЫ КОЛӦ!

«Юрган» — Комиын выль юӧр зіля паськӧдан телевидение. Сы отсӧгӧн республикалӧн быд пельӧсын да ӧтуввез пыр став мирын олысьяс видзӧдӧны-тӧдмасьӧны Комиын олӧм-вылӧмӧн.

Со тавося «Лямпиада» нуӧдан лунӧ ме вӧлі нёльсё верст сайын орчча регионын, а радейтана «Юрганлӧн» соцсетьса котырын веськыд эфирын видзӧді Ыджыдвидзса гажсӧ. Видзӧді да «виси» чужан районысь лямпаӧн котралысьяс вӧсна. И сыысь, мый сетісны позянлун тшӧтш «волыны» коми войтырлӧн вӧраланнога ордйысьӧм вылӧ, аттьӧала телеканалын уджалысьясӧс.

Окота лоис и аслым пыдісяньджык тӧдмасьны «Юрган» телеканаллӧн уджӧн. Та могысь восьтлі ӧтуввезйысь www.юрган.рф сайтсӧ. Мый жӧ аддзи? Вӧлӧмкӧ, найӧ дасьтӧны юӧр сетан 16 программа, тшӧтш и комиӧн «Талун»; национальнӧй уджтасыс — 23; спецпрограммаыс — 25, ТВ-архивыс — 72. Ставыс 136 сикас петас! Бӧрйы да видзӧд, мый сьӧлӧмыдлы колӧ!

А телекомпанияас нин творческӧй котырлӧн уджӧн менӧ тӧдмӧдіс генеральнӧй директор Александр Кузнецов. Сыкӧд тшӧтш кытшовтім уджалан жыръясті. Быдлаын компьютер сайын зілисны меным тӧдса нин да и тӧдтӧм на йӧз — ставныс бур специалистъяс.

Аддзысьлӧмыс сетіс меным позянлун кывкӧртавны, кыдзи олӧ «Юрган», мый йылысь мӧвпалӧ.

— Александр Юрьевич, висьталӧй, пӧжалуйста, кор да кыдзи босьтчинныд тайӧ кывкутана уджас? Ыджыд-ӧ котыр зільӧ «Юрганын»?

— Ставыс пансис 1993 воын, кор Сыктывкарса университетын коймӧд курсын велӧдчигӧн ме ас кӧсйӧм серти веськалі практика вылӧ «Коми Гор» телерадиокомпанияӧ. Сэні и видлі ассьым вынӧс «Выльторъяс» программа дасьтігӧн. Орччӧн вӧліны бур велӧдысьяс: Михаил Матвеев, Александр Пивкин да Александр Чувьюров. Ӧнӧдз на накӧд ӧтвылысь уджалам. А 1996 восянь университет помалӧм бӧрын заводиті корреспондентавны «Коми Горын».

Стӧч кызь во сайын «Коми войтыр» ӧтмунӧмлӧн корӧм серти да республикаса сэкся юралысь Ю. А. Спиридоновлӧн водзмӧстчӧмӧн воссис асланым Коми республикаса телевизионнӧй канал («КРТК»).

Сэки меным первойсяньыс вичмис юӧр сетан службаӧн веськӧдлысьлӧн удж. Сэсся куим во зіли «СТС» телеканалын «Детали» роч передачаын. А 2006 воын бӧр бергӧдчи «КРТК»-ӧ, лои директорӧс вежысьӧн. 2015 восянь ӧнӧдз — телеканалӧн веськӧдлысь.

Миян котырным ыджыд: сё комын морт уджалӧ юркарын, нӧшта войвывса быд карын эмӧсь йӧз, отсасьысьяс, кодъяс могмӧдӧны миянӧс видеогижӧдъясӧн. Сідзкӧ, республикаса быд пельӧссянь воӧ выль юӧрыс. Том уджалысьясӧс асьным бӧръям университет помалысьяс пиысь.

— Туяланныд-ӧ видзӧдысь лыдсӧ? Быд кар-районын-ӧ эм позянлун видзӧдны «Юрганлысь» передачаяс?

— Тайӧ юалӧмъяс вылас ӧти кывйӧн вочавидзны он вермы. Паськыдджыка висьтала. Водзті вӧлі сідз шусяна аналоговӧй телевидение. Сӧмын 2019 воын республикаӧ воис да азыма пырис цифрӧвӧйыс.

Лыдпасъяс йылысь кӧ, 2018 во помын регионса правительстволӧн администрация туяліс, унаӧн-ӧ видзӧдӧны эфирнӧй аналогӧвӧй телевидениесӧ. Тыдовтчис, мый республикаын олысьясысь сӧмын 6 прӧчентыс видзӧдӧны сійӧс. Кызвыныслы кивывджык спутникӧвӧй, кабельнӧй, IP-телевидение. Бур боксянь шензьӧдіс, мый Комиын телевидение паськалӧ выль технологияяс отсӧгӧн, сідзкӧ, йӧзыс миян водзӧ видзӧдӧмӧн олӧны.

Та вӧсна 2017 восянь ассьыным став петассӧ вуджӧдім выль качествоа Full HD форматӧ. А ӧні нин Ультра HD, мӧд ногӧн кӧ, 4К колӧ уджӧ пыртны. Full HD качествоа «Юргансӧ» «IP» да «кабель» пыр Комиын ӧні видзӧдӧ куим сюрс морт.

Тӧд вылӧ уськӧда, мый сӧмын «Триколорлӧн» абонентыс республикаын — сё дас сюрс. Быд семьяын кӧ куим видзӧдысь, лыдпассӧ позьӧ содтыны куим пӧв. Сиктъясын унаӧн вӧдитчӧны «Триколорнас». Та помысь йӧзыс «Коми войтырлӧн» чукӧртчылігӧн весиг шыӧдчылісны власьт кутысьяс дорӧ. А ми ас пайысь вӧчим ставсӧ, медым «Юрганлысь» передачаяс лючки позис видзӧдны республика пасьталаын. Оз сӧмын Комиын, но и мукӧд регионын петкӧдлӧ спутникӧвӧй телевидение. Сы отсӧгӧн «Юрган» вермӧны видзӧдны 40 миллион сайӧ морт.

IP-телевидениесӧ видзӧдӧны 70 сюрс семьяын — матӧ 210 сюрс морт. Нӧшта кабельнӧй вез пыр, гашкӧ, та мында жӧ. Мӧд ногӧн кӧ, телевидение видзӧданногыс ёна сӧвмӧ, а сыкӧд тшӧтш и «Юрган».

— Висьталӧй, кыдзи корсянныд выль юӧръяссӧ? Найӧс ӧд нӧшта колӧ удитны на и бура снимайтны. Гашкӧ, тіян эмӧсь общественнӧй корреспондентъяс, снимайтны кужысьяс?

— Сорсьытӧг пасъя, мый «Юрган» телеканал уналы воӧ сьӧлӧм вылас да, сійӧс ёна видзӧдӧны. Ӧні ӧд быд морт, коді вӧдитчӧ мобильнӧй телефонӧн, вермӧ вӧчны видеосюжет. Ми корам видзӧдысьясӧс, медым йӧз олӧмысь, вӧр-ва, пемӧсъяс йылысь сюжетъяссӧ ысталасны миянлы. Найӧс, торйӧн нин сиктсаясӧн вӧчӧмторсӧ, вермам сетны эфирӧ. Та боксянь ми, «юргансаяс», век восьсаӧсь йӧзыслы.

Пример пыдди вайӧда татшӧм лоӧмтор.

Неважӧн Печора кар бокын Приуральскӧй сиктын ӧзйылӧма олан керка, сотчалӧма сэні олысьыс. Больничаас кузь ӧчеред вӧсна отсӧг сетӧмыс нюжалӧма.

Телевизор видзӧдысьяс шыӧдчисны миян дорӧ. «Юрганын» ёсь петассӧ аддзылӧмаӧсь врачьяс да ӧдйӧ вӧчӧмаӧсь ставсӧ, медым бурдӧдны мортсӧ.

Тайӧ нин петкӧдлӧ йӧз да телеканал костын зумыд йитӧдсӧ.

— Александр Юрьевич, кутшӧм пай пуктіс кызь вонас «Юрган» телеканал республикалӧн 100 вося историяӧ?

— Кызь вося пай Комилӧн сё вося историяын? Сорсьытӧг верма шуны, мый «Юргантӧг» чужан кывным омӧля эськӧ кыліс кельыдлӧз экрансянь. Тайӧ ӧти-кӧ.

Мӧд-кӧ, республикалӧн олӧм-вылӧм йылысь «Юрган» медуна висьтасьӧ на дорысь, кодкӧд позьӧ орччаӧдны.

Коймӧд-кӧ, и видзӧдысьяс, и ми ӧтвылысь сӧвмам. 2001 воын ми панлім эфирнымӧс 30 минутсянь, а ӧні «Юрган» телеканаллӧн республикаса флаглӧн кодь жӧ куим рӧма пасыс тыдалӧ сутки чӧж — 24 час!

Нёльӧд-кӧ, миянлысь передачаяснымӧс петкӧдлӧны и мукӧд регионса телеканалъяс. Сідз, севастопольсаяс радейтӧны «Коми инкогнито», орчча Кардор да Киров обласьтъясын — «Коми инкогнито» да «Отдыхаем в Коми», финн-йӧгра войтырлӧн овмӧдчӧминъясын — «Финноугория».

Витӧд-кӧ, йӧзыс кӧсйӧны тӧдны республикаын олӧм йылысь.

Сӧмын ӧти пример: страна пасьтала 50 сюрс морт видзӧдісны веськыд эфирын «Лямпиада», и тайӧ сӧмын миян «ВКонтакте» группаын.

«Быдмисны» и миян уджалысьяс. Быдӧн, коді зільӧ «Юрганын», — «кодзув», кодкӧ на пиысь дзирдалӧ нин, кодкӧ югзьӧ на, а кодъяскӧ петӧны и Россияса эфирӧ. Любовь Филиппова ӧні уджалӧ «1-ӧд каналын», Виктор Прокушев — ТВЦ-ын, Алексей Полторанин — «5-ӧд каналын».

Найӧ нимӧдӧны Коми мунымӧс страна пасьтала и суйӧр сайын.

— Кутшӧм финн-йӧгра регионъяскӧд ёртасянныд ӧтувъя петасъяс дасьтігӧн?

— Ставныскӧд. «Финноугория» проектӧн веськӧдлӧ Александр Пивкин. Сылӧн быд финн-йӧгра регионын эмӧсь ёртъяс, кодъяскӧд юксьӧ-вежласьӧ тӧдчана юӧръясӧн.

Финн-йӧгра уджъёртъяскӧд ӧтвылысь лӧсьӧдам торъя уджтас: ӧтувтан вужъяс, рӧдвуж кывъяс да уна сикас войтырлӧн сёян-юан йылысь программаяс, шылада передачаяс.

Кӧсъям и водзӧ паськӧдны-сӧвмӧдны ёртасьӧмнымӧс. Миян видзӧдысьяс вермасны жӧ пуктыны таӧ ассьыныс пай, вӧзйыны, мый позьӧ петкӧдлыны выль петасъясын.

— А кутшӧм вежсьӧмъяс водзӧ лоасны телевидениеын? Кутам-ӧ ог сӧмын аддзыны, но и кывны сӧстӧм сынӧдлысь, чӧскыд сёян-юанлысь кӧрсӧ? Кутшӧм выль технологияяс пыртанныд?

— Шмонитанныд, Прокопий Валентинович, серам петкӧдланныд? Телевизорсьыд матысса кадӧ кӧртӧ ог на кутӧй кывны. Да и колӧ-ӧ тайӧ?

Телевидение сӧвмӧ мӧд боксянь, сэтчӧ пырӧдчӧ сідз шусяна интерактивнӧй петкӧдланног. Видзӧдысьяс асьныс вӧзйӧны, мый налы окота видзӧдны-тӧдмавны.

Веськыд эфирын найӧ юасьӧны передача нуӧдысьлысь либӧ студияса гӧсьтлысь да виччысьӧны тӧлка вочакыв.

Сідз, «Детали дня. Личный приём» петасын налы вочавидзӧны республикаса веськӧдлысьяс, министръяс, кар-районса администрацияӧн юрнуӧдысьяс.

Тшӧкыда гижӧны и «ВКонтактеын» «Юрганлӧн» группаӧ.

Интерактивнӧй телевидениеыс сетӧ йӧзыслы позянлун оз сӧмын видзӧдны, но и аслыныс пырӧдчыны передача дасьтан уджас.

Окотапырысь юӧрта, мый бӧръя вояснас миянлы мойвиис бурмӧдны-выльмӧдны «Юрганлысь» техникасӧ, пыртны выль технологияяс.

Миян водзын пуктӧма мог — выль технологияяс серти лӧсьӧдны ассьыным радио.

Кӧсъям, медым радио пыр юргис коми кыв. Том йӧз гижӧны да сьылӧны мича коми сьыланкывъяс, лыддьӧны кывбуръяс, и налы колӧ сетны позянлун йӧзӧдны творчествонысӧ радио пыр.

— Александр Юрьевич, казьтыштӧй, микрофон водзын кодъяскӧд сёрниыс колис паметяд?

— Бур юалӧм. Татшӧм йӧзыскӧд аддзысьлӧмыс менам уна вӧлі.

Сідз, 2016 воын Брест карын Айму вӧсна Ыджыд тыш йылысь экскурсия нуӧдіс Игорь Угольников — кинорежиссёр, сценарист, продюсер, Россияса заслуженнӧй артист.

Бӧрас сёрнитчи сыкӧд выльысь аддзысьлыны, содтӧд юалӧмъяс чужисны да. А кор Угольников тӧдмаліс, мый ме Комиысь, шензис да казьтыліс Воркутлагса театр йылысь. Война кадӧ пӧ сэні ворслӧмаӧсь уна нималана артист.

Та бӧрти «Юрган» вӧчис театр йылысь телефильм.

Снимайтны сьӧмсӧ сетісны федеральнӧй грант серти. «Заслуженный артист ГУЛАГ-а» нимӧн (авторыс — Елена Красильникова) фильмыс петіс эфирӧ 2018 воын, уна фестивальын шедӧдліс медводдза места.

Со тадзи Брест карын пансьӧм сёрни помасис Воркута йылысь телефильмӧн да нимӧдіс «Юрган» телеканалнымӧс страна пасьтала.

Игорь Угольников сэсся воліс и Сыктывкарӧ матысяньджык тӧдмасьны Коми муӧн, аддзысьліс республикаса юралыськӧд.

— Таво республика пасйӧ 100 вося юбилей. Кутшӧм передачаяс лоасны сы кежлӧ, и мый эськӧ асьныд сианныд телевизор видзӧдысьяслы?

— Юбилей кежлӧ зіля дасьтысям, да и ӧні нин сыкӧд йитӧдын унатор петкӧдлам.

А гожӧмнас веськыд эфирын позяс видзӧдны, кыдзи пасйӧны республикалысь чужан лунсӧ Комиын, Москваын, Санкт-Петербургын.

Уджалам нин торъя петасъяс вылын, петкӧдлам найӧс юбилей лунъясӧ.

Но мед тайӧ гусяторйӧн на коляс, водзвыв ог кут восьтыны найӧс.

А йӧзыслы сиа, медым ставӧн вӧліны дзоньвидзаӧсь! Медым видзӧдасны «Юрган»! Медым водзӧ сӧвмасны Коми муным да миян телеканал!

* * *

Тайӧ гижӧдсӧ дасьтігӧн дум вылӧ усис аслам челядьдырӧй, кыдзи кольӧм нэмса квайтымынӧд вояс помын телевизортӧ видзӧдім.

Сэки Одыб сиктын татшӧм дивӧыс вӧлі дзик ӧтилаын, Ӧзын грездын. Гожӧмнас котравлім сэтчӧ футбол видзӧдны. Тыдаліс зэв лёка, вуджӧръясӧс моз сӧмын казявлім котралысьяссӧ, мачыс эз жӧ тӧдчы и...

Гортын телевизорыс лоис 1973 воын, кор керка бердӧ 20 метрысь кузьджык сюръя йылӧ сувтӧдім лызь бедьясысь вӧчӧм антенна. Но ясыда телевизорыс петкӧдліс сӧмын сэзь лунъясӧ, бур поводдя дырйи.

Ок, и ёна жӧ вежсис-бурмис сэксянь телевидениеыд! Чайта, ӧні весиг ылі пармаын вӧралысьяс рытнас шойччигмоз телефон пыр вермӧны тӧдмасьны «Юрганӧн» дасьтӧм выльторъяса передачаясӧн.

2015 вося декабрь 12 лунӧ телекомпанияӧ выльӧн индӧм генеральнӧй директор Александр Кузнецов пасйылӧма: «Медшӧр могыс — вӧчны «Юрганлысь» петасъяссӧ видзӧдысьяслы интереснӧйӧн». И тайӧ артмӧма!

Збыльысь, юрган кывйыс комилы — гораа кылан, чуксасян, ышӧдан, ловъя да мича кыв. Та вӧсна 2009 вося сентябрь 1 лунсянь Коми Республикаса телеканаллы и сетӧмаӧсь «Юрган» ним.

Тӧд выланыд уськӧда, мый сійӧс бӧрйӧмаӧсь конкурсын, кытчӧ вӧлі вӧзйӧма сюрс витсё сайӧ ним. Медмичасӧ — «Юрган» — вӧзйӧма Кулӧмдін районысь Ирина Портнягина. Сылы таысь вичмӧма козин — телевизор.

Меным воис мӧвп тӧдмасьны сыкӧд. Сійӧс корсьӧм могысь звӧнитлі районса администрацияӧ, «Парма гор» газет редакцияӧ. Сэсся ӧтуввез пыр йитчи сыкӧд. Дас вит минут мысти Ирина и вочавидзис меным.

— Телеканалыс Коми му пасьталаын юргӧ, та вӧсна и воис мӧвп нимтыны сійӧс «Юрганӧн». Чайта, тайӧ кывйыс медбура лӧсялӧ сылы. Тадз жӧ думайтӧны и менам тӧдсаяс, — висьталіс Ирина. — Ми семьяӧн быд асыв и рыт видзӧдам «Юргантӧ». Ёнджыка кажитчӧны коми передачаяс: «Миян йӧз», «Вочакыв». Да нӧшта на тӧдса йӧзӧс кӧ петкӧдлӧны. Республикаса юралысь Владимир Уйба тшӧкыда жӧ сёрнитлӧ «Юрганын». Конкурсын вермӧмысь козиныс — уна рӧма телевизор — ӧнӧдз на зэв бура уджалӧ. Ыджыд нылӧй, Елена, ӧні велӧдчӧ СГУ-са коми юкӧнын. Гашкӧ, коркӧ и «Юрганын» дикторавны кутас.

А гижӧд помын аттьӧала Александр Юрьевичӧс, мый вичмӧдіс кад аддзысьлыны мекӧд да висьтавны «Юрганлӧн» сӧвмӧм да телевидениеын асланыс удж йылысь — тайӧ зільӧмыс ӧд оз тыдав миянлы, видзӧдысьяслы.